اول ربیع‌الاول؛ بهار شکوفایی تاریخ اسلامی

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس- علی عبدالصمدی؛ اگر مبعث حضرت محمد مصطفی (ص) را آغاز پیامبری و نبوت ایشان بدانیم (که این چنین هم هست) هجرت ایشان و یارانشان به یثرب (که بعد‌ها مدینه النبی نامیده شد) را می‌توان آغاز تاریخ و تمدن اسلامی نام نهاد. آزار و اذیت پیامبر و جمعیتی که به ایشان گرویده و اسلام آورده بودند از سوی کفار مکه تمامی نداشت. از همین روی حضرت ختمی مرتبت با دوازده تن از سران مختلف قبائل یثرب گفت‌وگو کردند و زمینه را برای مهاجرت مهیا دیدند. در شب بیست و ششم  ایشان از مکه خارج شدند و در غار ثور در نزدیکی مکه اقامتی سه روزه داشتند. در همین شب بود که مولا علی علیه السلام به جای ایشان در بستر خوابیدند و نقشه‌های شوم کفار را نقش بر آب ساختند و در حقیقت حافظ جان مبارک رسول الله شدند.

اما حرکت اصلی پیامبر از غار ثور به سمت یثرب (مدینه) دقیقا در اول ربیع الاول و با طی کردن چند منزل (مرحله) شکل گرفت. از همین روی می‌توان اول ربیع الاول را نقطه‌ی سرآغاز شکل‌گیری تاریخ و تمدن اسلامی قلمداد کرد. پس از ورود نبی مکرم اسلام حضرت محمد (ص) و یارانشان به یثرب مردم استقبالی بی‌نظیر از ایشان کردند. نام یثرب همان‌گونه که فوقا ذکر شد به مدینه النبی تغییر کرد و پیامبر برای خود خانه و برای مردم مسجدی بنا نهادند.

اولین بارقه‌های شکل گیری جامعه‌ی اسلامی آهسته آهسته هویدا شد. کسانی که همراه با پیامبر از مکه به مدینه مهاجرت کرده بودند، «مهاجرین» و کسانی که در مدینه اسلام آورده و با رسول الله بیعت کرده بودند، «انصار» لقب گرفتند. کسانی که به طی سالیان قبل به حبشه مهاجرت کرده بودند نیز با مساعد دیدند اوضاع اجتماعی مدینه رهسپار این شهر شدند. پیامبر در نخستین اقدام عملی خود جهت سامان دادن به امور اجتماعی و سیاسی مدینه پیمان نامه‌ای تنظیم کردند که بعد‌ها در تاریخ به قانون اساسی مدینه معروف شد. طبق این پیمان نامه احترام بین مهاجرین و انصار که شامل هشت قبیله‌ی اهل مدینه و اهل کتاب بودند، الزامی شد. همین امر باعث رفع اختلافات بین سران قبایل مدینه نیز شد و به نوعی جامعه‌ی نوپای اسلامی را متحد و یکپارچه کرد.

خداوند در آیه‌ی ۹۴ سوره‌ی نسا که در مدینه بر قلب نبی مکرم اسلام نازل شد درباره‌ی هجرت می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِیمَ کُنْتُمْ ۖ قَالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ ۚ قَالُوا أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا ۚ فَأُولَٰئِکَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَسَاءَتْ مَصِیرًا» (آنان که فرشتگان، جانشان را در حالی که ظالم به خود بوده‌اند می‌گیرند، از آن‌ها پرسند که در چه کار بودید؟ پاسخ دهند که ما در روی زمین مردمی ضعیف و ناتوان بودیم. فرشتگان گویند: آیا زمین خدا پهناور نبود که در آن هجرت کنید؟! و مأوای ایشان جهنم است و آن بد جایگاه بازگشتی است.)

پس از رحلت جانسوز پیامبر در دوران خلافت خلفای راشدین مسئله‌ی اداره‌ی امور سیاسی به دست خلیفه‌ی زمان مطرح شد و همگان بنا داشتند تا به بهترین شکل ممکن از سیره‌ی نبوی به‌عنوان الگوی جامع حاکمیتی استفاده کنند؛ بهترین و جامع‌ترین نوع اداره‌ی حکومت و سیاستگذاری بر اساس عدل و داد و انصاف اللهی از آن امام اول شیعیان حضرت علی علیه السلام است. ایشان در دوران زمامداریشان تمامی اصول حکومتداری نبوی را رعایت کردند و خود الگویی جامع برای نسل‌های بعدی در امور سیاسی و اجتماعی شدند. مجموعه‌ی خطبه‌ها و نامه‌های ایشان که در قالب کتاب نهج البلاغه گردآوری شده است مبین این ادعاست که حکومت عدل علی علیه السلام بهترین و والاترین نوع حاکمیت در طول تاریخ و تمدن اسلامی بود.

نخستین روز از ربیع الاول را می‌توان در تقویم ملی تمامی کشور‌های اسلامی جشن عمومی اعلام کرد و آن را آغازگر تاریخ و تمدن اسلام دانست.

انتهای پیام/۱۳۳