گروه استان‌های دفاع‌پرس‌ـ «جواد رستمی» کارشناس مذهبی؛ وجوب خمس و زکات به عنوان مالیات اسلامی برای رفع مشکلات مالی امت، توزیع عادلانه‌ی ثروت و تقویت بنیه‌ی مالی حکومت اسلامی در نظر گرفته شده و تفاوت آن دو در زمینه هزینه و مصارف آنها نمایان می‌شود.
موارد مصرف زکات عمومی و خمس به نوعی خصوصی برای حکومت اسلامی در نظر گرفته شده است.
سادات و خویشاوندان پیامبر (ص) بنیانگذار حکومت اسلام، از زکات محرومند و فقط محرومان و نیازمندان غیر سادات جامعه اسلامی بر دریافت و استفاده از آن حق دارند این حکم شاید بر دفع سوء ظن و بهانه‌تراشی مخالفان از تسلط خویشان پیامبر (ص) بر اموال عمومی موثر باشد.
در سوره انفال خمس به‌عنوان حقی برای خدا و رسولش و خویشان ایشان و نیز یتمان و مساکین و در راه ماندگان تعیین شده است.پیامبر یا امام، رهبر یا حاکم جامعه اسلامی برای پیاده‌سازی اسلام و انجام دستورات حکومتی اسلام نیازمند هزینه و تامین مخارج آن است مواردی مثل کمک به نیازمندان، ساخت مساجد و مراکز دینی و تامین هزینه‌های نگهداری و توسه آنها، تجهیز سپاه و تامین هزینه برای حفظ امنیت و مواردی دیگر که شرع و قانون اسلامی بر آن تاکید دارد در زمره مصارف خمس قرار می‌گیرد.
برای بررسی ثمرات دنیوی و معنوی خمس یکی از روایات مورد نظر پاسخ مکتوب امام رضا (ع) به تاجر ایرانی در باب درخواست بخشش سهم خمسش است که هر یک از جملات آن ضمن بیان فایده، بر اهمیت آن تاکید دارد.
حضرت خمس را حقی برای کمک به دین و عیال و خدمتگذاران آن و مواردی که می‌بخشند و یا برای حفظ آبرو در مقابل هتاکین هزینه می‌کنند معرفی می‌کند که تاکید دارد این حق را از ایشان منع نکرده و خویش را از دعای خیرشان محروم نسازند.
وقتی می‌فرمایند از این حق ما را منع نکنید یعنی در صورت عدم پرداخت خمس، غصب حق ایشان صورت گرفته و ما در زیارات و ادعیه بر غاصبان حق ایشان لعن و نفرین فرستاده و بیزاری می‌جوئیم! چطور می‌توانیم خودمان را در زمره آنها قرار دهیم؟
از سوی دیگر در صورت پرداخت خمس، دعای خیر ایشان شامل حال پرداخت کننده می‌شود دعایی که امام معصوم در حق یک مسلمان کند چه تاثیری در دنیا و عقبای او دارد؟ برکات و خیر کثیر است که روانه زندگی و خانواده و مال و اموال او در دنیا و نیز منجر به عاقبت بخیری در آخرت می‌شود.
در ادامه ثمره پرداخت خمس را برکت در مال و کثرت آن بیان می‌کند به نوعی رزق و روی انسان از سوی خداوند با پرداخت خمس بیشتر می‌شود.
حضرت کم شدن گناهان و بخشش آنها را در کنار وفای به عهد مسلمانی از ثمرات پرداخت خمس یادآور می‌شوند.
خمس در زندگی مادی و معنوی ما ثمرات و برکات بسیاری دارد که به کیفیت آن در دنیا و به تبع در آخرت تاثیرگذار خواهد بود.
لازمه خمس دادن داشتن حساب سالانه از درآمد و مخارج زندگی است تا بتوان با محاسبه آن مقدار بدهکاری را از مال خارج کرد یعنی یکی از ثمرات خمس داشتن حساب و کتاب و نظم در امور مالی و اداری زندگی است.
دیگر فوائد پرداخت خمس را می‌توان از محل هزینه شدن آن به دست آورد یعنی خمسی که پرداخت می‌کنیم کجا هزینه می‌شود و چه تاثیری در جامعه پیرامونی ما دارد؟ مواردی مثل کمک به هزینه‌های اجرای دستورات دین و تبلیغ اسلام و کمک به نیازمندان از خویشان پیامبر (ص) و در راه ماندگان و یتیمان و مواردی که در روایات بر آن تصریح شده و یا در احکام بر آن مجوزی صادر شده همگی ثمراتی است که ما با پرداخت خمس در آن شریک می‌شویم. مواردی مثل ایمنی از بخل و دوری از مال دوستی و دنیا زدگی هم از ثمرات پرداخت خمس محسوب می‌شود چراکه با پرداخت آن در حقیقت به شکست این صفات ناپسند در ذات و روح و روان خویش کمک کردیم.
پاکی مال و نسل و اولاد هم در روایات از ثمرات پرداخت خمس معین شده است چراکه با عمل به این وظیفه در تحصیل مال حلال و تهیه مخارج زن و فرزند از آن موفق خواهیم بود که ثمره دیگر آن پاکی نسل، هدایت به سعادت و دوری از شقاوت و عاقبت بخیری و تاثیر مثبت در بروز صفات انسانی و خلق و خوی نیک آنها خواهد بود.
اهمیت این موضوع آنجا روشن می‌شود که تحصیل مال حلال هم در دین به نوعی جهاد محسوب می‌شود که موفقیت در این عمل ثمرات جهاد در راه خدا را نیز شامل حال انسان می‌کند.
اما زکات که پرداخت بخشی از مال و دارایی انسان است برنامه مالی متفاوت از خمس بوده و به برخی از اجناس مثل گندم، جو، خرما، کشمش، شتر، گاو، گوسفند، طلا، نقره تعلق می‌گیرد.
اجناس یاد شده مواردی است که انسان در زندگی بدان نیاز دارد و بخشی از جامعه به دلیل فقر برای تامین آن مشکل دارند بنابراین برنامه اسلام تامین نیاز فقرا از افراد دارا و ثروتمند است که بیش از نیاز خود از موارد یاد شده در اختیار دارند و اولویت هزینه زکات برای فقرای همان محل دریافت زکات است که افزون بر تامین نیاز فقرای منطقه سبب همبستگی بین دارا و ندار می‌شود.
از ثمرات دنیوی زکات هم می‌توان به محل هزینه کرد و مصارف ان اشاره کرد که از توازن در توزیع ثروت و یکسانی جامعه در دارایی گرفته تا کم شدن مفاسد اجتماعی در جهت ایجاد اشتغال و تامین مخارج زندگی افراد که از بزه‌کاری و سرقت و اعمال خلاف دور می‌شوند و با تشکیل خانواده می‌توانند در زمینه حفظ شئون و عفت جامعه اسلامی نیز تاثیر مثبت بگذارند.
مواردی مثل جذب افراد و ایجاد مهر و محبت قلبی هم از مصارف هزینه زکات محسوب می‌شود که پیامبر (ص) انجام دادند و از این طریق زمینه گرایش فکری و سپس جذب آنها پدید آمده است.
ساخت مساجد و مدارس و کتابخانه و مراکز علمی و دنی هم از دیگر مصارف هزینه زکات است که قطعا ثمراتی در تقویت بنیه دینی و فرهنگی و علمی جامعه دارد و ثمره آن هم در ایجاد جامعه پاک و به دور از گناه، با معنویت و سلامت خواهد بود.
در روایات متعدد زکات به‌عنوان یکی از بناهای دین اسلام معرفی شده و در مسیحیت و یهودیت نیز در کنار نماز بر آن تاکید شده که اهمیت آن را می‌رساند.
آثار فردی یا معنوی که بر پرداخت خمس و زکات بار شده اثری هم قطعا در زندگی اجتماعی و دنیوی انسان خواهد داشت به عنوان مثال از برکت رزق و بیمه مال که بگذریم تقرب به خدا و محبوبیت نزد او شرایط دریافت رحمت خاص حضرت حق را فراهم می‌کند وقتی چنین شود زندگی آسان می‌شود گره‌ها از مشکلات زندگی باز می‌شود.
حتی اگر به ظاهر این اتفاق نیفتد گره‌های فکری و ذهنی انسان رفع می‌شود بنابراین با نگاه جدید به زندگی و بندگی‌اش، صبر و تحملش افزون شده، گناهانش بخشیده و توفیقاتش بیش از پیش راهگشای زیست فردی و اجتماعی‌اش شده، در نتیجه خواب راحت، زندگی شیرین، قبولی طاعات و عبادات و استجابت دعا به کمک او خواهد آمد.
فردی که چنین مسیری را طی کند وجودش در خانواده و اجتماع در بین دوستان و همکاران تاثیرگذار بوده و به اصلاح و تربیت عملی که از خود بروز می‌دهد سبب هدایت و دین‌دوستی و خدامحوری آنان نیز می‌شود.
انتهای پیام/
