به گزارش دفاع‌پرس از آذربایجان شرقی، ساواک یا همان سازمان اطلاعات و امنیت ملی کشور در دوران پهلوی دوم، از مهم‌ترین پایه‌های تشکیل دهنده حفظ اقتدار محمدرضاشاه و مهم‌ترین ابزار پهلوی برای سرکوب‌های اجتماعی به شمار می‌رفت. این سازمان امنیتی در سال ۱۳۳۶ با اختیارات زیاد به ریاست «تیمور بختیار» شکل گرفت و به‌تدریج بر همه امور کشور تسلط پیدا کرد. به این صورت در همه وزارتخانه‌ها حداقل یک افسر ساواک به عنوان منشی و در هر قسمت یک مامور آموزش دیده این سازمان به کار گمارده می‌شد.
ساختار سازمانی ساواک مشتمل بر ۱۱ اداره بود که قدرتمندترین و خشن‌ترین اداره آن اداره‌کل سوم بود که قدرت و اختیارات بسیاری در توقیف، بازجویی، شکنجه و قتل مبارزان داشت. بخش‌هایی تخصصی این سازمان به‌تدریج از سال ۱۳۴۲ تشکیل شد و چارت سازمانی آن توسعه یافت و بیش از ۳۹۰۰ افسر و کارمند تمام‌وقت و شمار نامشخصی خبرچین پاره‌وقت با این سازمان همکاری داشتند.
اداره یکم مسئول کارهای استخدامی، اداره‌های دوم، هفتم و هشتم مسئول اطلاعات خارجی و ضدجاسوسی، اداره سوم مسئول امنیت داخلی، اداره چهارم وظیفه حفاظتِ اطلاعات، اداره پنجم مسئول امور فنی، اداره ششم وظیفه امور مالی، اداره نهم مسؤل تحقیق و پژوهش، اداره دهم مسئول آموزش و اداره یازدهم وظیفه بازرسی و رسیدگی به شکایات و پیگیری تخلفات بود. اداره‌کل سوم مهم‌ترین و مقتدرترین اداره ساواک بود. از قسمت‌های مختلف اداره سوم می‌توان به واحد روحانیت یا واحد تعقیب و مراقبت اشاره کرد. اداره سوم در برخورد با عناصر ضد نظام سلطنت فعالیت گسترده‌ای داشت. بودجه ساواک به‌طور رسمی از طرف دولت در سال‌های ۱۹۷۳–۱۹۷۲ بالغ بر ۲۵۵ میلیون دلار و در سال ۱۹۷۴–۱۹۷۳ به ۳۱۰ میلیون دلار افزایش یافت.
روزنامه نیوزویک در سال ۱۳۵۲ در گزارشی مدعی شد که حدود سه میلیون نفر در ایران به اشکال مختلف به‌عنوان خبرچین با ساواک همکاری می‌کردند. ساختمان اداری این سازمان در خیابان سلطنت‌آباد یا خیابان پاسداران فعلی قرار داشت. تا قبل از تأسیس ساواک، اداره اطلاعات شهربانی کشور، مسئولیت برقراری امنیت کشور را برعهده داشت. روش اداره اطلاعات شهربانی بیشتر معطوف به صبر و تحمل بود اما روش ساواک بسیار بی‌رحمانه و خشن بود. علت آن‌هم به سیستم آموزشی ماموران شهربانی و ساواک مربوط بود.
سازمان مخوف و ترسناک ساواک که به شکنجه‌گاه نیروهای انقلابی و ضدنظام سلطنت پهلوی مبدل شد از بدو تأسیس تا ۱۷ بهمن ۱۳۵۷ که محمدرضا پهلوی در واکنش به شدت اعتراضات عمومی دستور انحلالش را صادر کرد به مدت ۲۲ سال نبض و گلوگاه امنیت داخلی و اطلاعات خارجی کشور را زیر نظر مستقیم شاه و دفتر نخست‌وزیری در دست داشت. این سازمان علاوه بر مبارزه با فعالیت‌های جاسوسی و نفوذی، در سرکوب عناصر ضدرژیم شاه فعالیت گسترده‌ای داشت به نحوی که مردم جرئت انتقاد و اعتراض حتی در بین فامیل و دوستانشان را هم نداشتند.
براساس اسناد منتشر شده از سوی کتابخانه کنگره امریکا ماموران ساواک در سال ۱۳۵۳ زیر نظر ماموران کارکشته موساد و سیا آموزش دیده و سازماندهی شدند. از زمان تأسیس ساواک در سال ۱۳۳۵ تا زمان فروپاشی رژیم سلطنتی در سال ۱۳۵۷ که به عمر کوتاه ساواک در ایران نیز خاتمه داد، چهار تن به ریاست ساواک رسیدند. هریک از این چهار نفر دارای ویژگی‌های خاصی بودند و با توجه به شرایط حاکم و وضعیت زمان برای پُست مورد نظر انتخاب شدند. این چهار تن عبارتند از تیمور بختیار، حسن پاکروان، نعمت‌الله نصیری و مقدم.
انتهای پیام/
