گروه سیاسی دفاع‌پرس: فضای دیپلماتیک و روابط بین کشورها از پیچیدگی‌هایی برخوردار است. یکی از موارد مهم در روابط بین الملل بحث اقدام متقابل دیپلماتیک و مقابله به مثل است که از منظر حقوق بین‌الملل به عنوان یکی از ابزارهای مشروع برای پاسخ به اقدامات غیرقانونی یک کشور دیگر شناخته می‌شود.
در واقع این حرکت به معنای «عمل به همان شیوه» است و بر این اساس، یک کشور به همان شیوه‌ای که با آن رفتار شده، واکنش نشان می‌دهد. به عنوان مثال، اگر کشوری یک یا چند دیپلمات از کشور دیگری را اخراج کند، کشور مقابل نیز ممکن است به همان تعداد یا به شیوه مشابه، دیپلمات‌های آن کشور را اخراج کند. این نوع واکنش‌ها به عنوان یک ابزار اعمال قدرت استفاده می‌شوند تا کشور مقابل را وادار به تغییر رفتار یا بازنگری در اقداماتش کنند.
بسته شدن مراکز فرهنگی آلمان در ایران و مراکز اسلامی ایران در آلمان به عنوان نمونه‌های اخیر از مقابله به مثل دیپلماتیک بین این دو کشور قابل بررسی است. این اقدامات به طور متقابل و در واکنش به اقدامات طرف مقابل انجام شده است.
سوم مرداد ماه دبیرخانه اتحادیه پارلمانی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی طی بیانیه‌ای اعلام کرد دولت آلمان اقدام به تعطیل کردن مراکز اسلامی مهم مانند مسجد امام علی (ع) و همچنین مرکز فرهنگ اسلامی در هامبورگ و سایر شهر های بزرگ این کشور مانند برلین، مونیخ و فرانکفورت کرده است. مرکز اسلامی هامبورگ از مراکز مهم اسلامی و قدیمی در آلمان است که سال ۱۳۳۲ با حمایت آیت الله بروجردی در شهر هامبورگ تأسیس شد. این مراکز خدمات مهمی را به مسلمانان حاضر در آلمان ارائه می‌دهد و بسته شدن‌شان اعتراضات مسلمانان را در پی داشت.
به دنبال این موضوع و در یک اقدام متقابل ایران با حکم قضایی در تاریخ ۳۰ مرداد ماه اقدام به بستن موسسه فرهنگی گوته وابسته به سفارت جمهوری فدرال آلمان کرد. این موسسات با هدف آموزش زبان در ایران تشکیل شده است. البته قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که این مراکز به دلیل نقض قوانین کشور و ارتکاب اعمال غیرقانونی متعدد و تخلفات گسترده مالی شده و با دستور مقام قضایی تعطیل شدند. اما همانطور که گفته شد هدف اصلی از این عمل در واقع همان اقدام متقابل در پاسخ به بسته شدن مراکز اسلامی در آلمان بوده است.
به طوری کلی می‌توان گفت هدف ایران از این اقدام رساندن پیام خود و تحت فشار قرار دادن دولت آلمان در جهت جبران کنش بستن مراکز اسلامی توسط این کشور بوده است. ایران به عنوان مهد فرهنگ و تمدن همواره به تبادل فرهنگی با کشورهای مختلف علاقمند بوده و دیپلماسی فرهنگی ایران به عنوان یکی از ابعاد مهم سیاست خارجی کشور، نقش کلیدی در ایجاد و تقویت روابط دوستانه با سایر ملت‌ها ایفا کرده است.
این رویکرد بر پایه ارتباطات فرهنگی، ترویج زبان و ادبیات فارسی و معرفی فرهنگ و تمدن غنی ایرانی اسلامی استوار است که از نمونه‌های آن می‌توان به موسسه حافظ به عنوان یک مرکز زبان آموزی ایرانی در برلین اشاره کرد. دیپلماسی فرهنگی ایران نه تنها به تقویت هویت ملی و ترویج ارزش‌های فرهنگی و دینی می‌پردازد، بلکه به عنوان ابزاری مهم در دیپلماسی عمومی، به ایجاد تصویری مثبت از ایران در عرصه بین‌المللی کمک می‌کند. این تلاش‌ها در راستای افزایش درک متقابل و گسترش روابط دوستانه با دیگر ملت‌ها انجام می‌شود و نقش مهمی در تعاملات بین‌المللی ایفا می‌کند.
باید توجه داشت که پلمپ موسسه گوته یک اقدام متقابل در قبال دولت فدرال آلمان است که پیام غیرقانونی بودن بستن مراکز اسلامی توسط این کشور را تثبیت می‌کند و باعث جلوگیری از اقدامات مشابه در این کشور در قبال منافع جمهوری اسلامی و مراکز اسلامی می‌شود.
انتهای پیام/381
