گروه سیاسی دفاع‌پرس: جمعه سیاه که به واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ اشاره دارد، یکی از نقاط عطف انقلاب اسلامی ایران است که در جریان آن، نیروهای نظامی شاهنشاهی به روی معترضان غیر مسلح در میدان ژاله (میدان شهدا) در تهران تیراندازی کردند. این رویداد با خشونتی بی‌سابقه در مقابله با تظاهرات ضد رژیم پهلوی همراه بود و پیامدهای عمیقی بر تحولات سیاسی ایران داشت.
در سال ۱۳۵۷، حکومت محمدرضا شاه پهلوی با موجی از اعتراضات مردمی مواجه شد که خواستار پایان دیکتاتوری و برقراری حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) بودند. این اعتراضات در واکنش به فساد گسترده در حکومت، نارضایتی از سیاست‌های اقتصادی، و سرکوب‌های سیاسی شدید علیه مخالفان شکل گرفت. امام خمینی، به عنوان رهبر انقلاب، از تبعید در نجف به‌طور مداوم پیام‌هایی به مردم ایران ارسال می‌کرد و از آن‌ها خواست که به مقاومت در برابر رژیم ادامه دهند.
در تابستان ۱۳۵۷، اعتراضات گسترده‌ای در شهرهای مختلف ایران آغاز شد. یکی از نقاط اوج این اعتراضات، تظاهرات بزرگ عید فطر در ۱۳ شهریور همان سال بود که صدها هزار نفر از مردم تهران و دیگر شهرها به خیابان‌ها آمدند و علیه رژیم پهلوی شعار دادند. این تظاهرات‌ها در ابتدا با آرامش برگزار شد، اما به تدریج به دلیل واکنش خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی، وضعیت به تشنج کشیده شد.
پس از تظاهرات عید فطر، دولت شاهنشاهی ایران برای کنترل اوضاع در تهران، حکومت نظامی اعلام کرد. اعلام حکومت نظامی از ساعت ۶ صبح روز ۱۷ شهریور به اجرا درآمد، اما بسیاری از معترضان به این دستور بی‌توجهی کرده و به خیابان‌ها آمدند. نیروهای نظامی برای مقابله با تظاهرکنندگان به میدان ژاله اعزام شدند. در این روز، هزاران نفر از مردم معترض در میدان ژاله تجمع کرده بودند تا علیه رژیم پهلوی شعار دهند.
در ساعت ۱۰ صبح، نیروهای نظامی به فرماندهی ارتش شاهنشاهی شروع به تیراندازی به سوی جمعیت کردند. این تیراندازی باعث شد که تعداد زیادی از مردم در محل کشته و مجروح شوند. تعداد دقیق کشته‌شدگان جمعه سیاه همچنان مورد بحث است. منابع مختلف از تعداد ۸۸ تا بیش از ۴۰۰۰ نفر کشته گزارش داده‌اند. این واقعه به شدت افکار عمومی داخلی و جهانی را به سمت محکومیت حکومت شاهنشاهی سوق داد.
واقعه ۱۷ شهریور، نقطه عطفی در روند انقلاب اسلامی ایران بود. این رویداد نه تنها به شدت خشم مردم علیه رژیم پهلوی را افزایش داد، بلکه باعث شد تا دیگر اعتراضات به صورت گسترده‌تری در سراسر کشور به وقوع بپیوندند. واکنش‌های داخلی به این رویداد به گونه‌ای بود که بسیاری از نخبگان سیاسی، فرهنگی و حتی کسانی که تا پیش از آن از حکومت حمایت می‌کردند، از شاه فاصله گرفتند.
از سوی دیگر، جمعه سیاه باعث شد تا کشورهای خارجی که تا آن زمان از شاه حمایت می‌کردند، در سیاست‌های خود تجدیدنظر کنند. دولت‌های غربی، به‌ویژه آمریکا و بریتانیا، که حامیان اصلی رژیم پهلوی بودند، به تدریج متوجه شدند که موقعیت شاه در ایران به شدت ضعیف شده و ممکن است انقلاب به نتیجه برسد. این تغییرات در موضع‌گیری‌های بین‌المللی، شاه را در موقعیتی دشوارتر قرار داد.
همچنین این واقعه، به تقویت موقعیت و نفوذ امام خمینی در میان مردم منجر شد. امام خمینی از طریق پیام‌های متعدد از تبعید، واقعه جمعه سیاه را محکوم کرد و مردم را به ادامه مبارزه دعوت کرد. این پیام‌ها نقش مهمی در تقویت روحیه انقلابی مردم و تسریع روند انقلاب داشت.
وقوع جمعه سیاه به‌سرعت در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب یافت. رسانه‌های غربی، از جمله شبکه‌های خبری بزرگ همچون بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان، به پوشش گسترده این رویداد پرداختند و تصاویر و گزارش‌هایی از خشونت نظامیان علیه معترضان را منتشر کردند. این گزارش‌ها به شدت به وجهه بین‌المللی رژیم پهلوی آسیب رساند و باعث شد که جامعه جهانی به انتقادات بیشتری از حکومت ایران بپردازد.
در داخل ایران، سانسور دولتی سعی داشت از انتشار اخبار دقیق واقعه جلوگیری کند، اما حجم بالای اطلاعات و تصاویر که از طرق مختلف به دست مردم می‌رسید، باعث شد که تلاش‌های رژیم برای کنترل اوضاع ناکام بماند. روحانیون و نخبگان انقلابی با استفاده از این فضا، به سازمان‌دهی اعتراضات بیشتری در شهرهای مختلف ایران دست زدند.
واقعه جمعه سیاه یا ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران بود که روند سقوط رژیم پهلوی را تسریع کرد. این واقعه با خشونت شدیدی همراه بود و بسیاری از مردم معترض جان خود را از دست دادند. واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به این رویداد باعث شد که شاه بیش از پیش تحت فشار قرار گیرد و مسیر انقلاب به سوی پیروزی هموارتر شود.
انتهای پیام/381
