به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، در وقایع مربوط به سوریه این موضوع اثبات شده است که گذشت زمان نمی تواند راهگشا باشد. بیش از پنج سال از آغاز بحران گذشته و رودخانه زمان هرچه بیشتر در بستر تحولات سوریه جاری میگردد با پیچ تاب شدیدتری طی مسیر می نماید.
امروز پیچیدگی وقایع در سوریه به یکی از ویژگیهای اصلی آن در کنار فرسایشی شدن تبدیل شده است. این پیچیدگی بیش از همه از کثرت بازیگران و منافع در بحران حاضر نشئت میگیرد. با این وجود با نگاهی به کلیت بحران سوریه می توان بازیگران آن را در دو جبهه دسته بندی نمود.
در حقیقت اگر داعش را وجه اشتراک و بهانه اصلی برای مشارکت بازیگران مختلف در سوریه و نابودی آن را هدف اصلی همه طرفین درگیر بدانیم متوجه می شویم که دلیل اصلی اختلاف مواضع بازیگران بیشتر حول ابقا یا اسقاط حکومت اسد می گردد.
بر اساس همین موضوع دو گروه اصلی در سوریه در دفاع از منافع خود و علیه منافع دیگری می جنگند. ائتلاف غربی- عربی، به سرکردگی آمریکا، همکاری ضمنی اروپا و رژیم صهیونیستی، ترکیه و کشورهای عربی که در رأس آنها عربستان سعودی قرار دارد، گروه اول را تشکیل میدهند. این گروه و بیشتر شاخه منطقهای و خصوصا عربی آن در حقیقت از وقایعی که به دنبال انقلابهای عربی در سوریه منجر به قدرتمند شدن مخالفان دولتی شد استقبال نموده و گروههای ضد دولتی را حمایت و تسلیح نمودند.
بر همین اساس یکی از دلایل تطویل بحران در سوریه را می توان به سیاستهای این گروه منتسب دانست. با ظهور داعش وضعیت در سوریه بحرانی تر از پیش شد و سرگردانی در میان اعضای این گروه در مواجهه با داعش که از سویی به تضعیف دولت اسد و از سوی دیگر خطری جدی برای امنیت جهانی محسوب میگشت به وجود آمد. این ابهام و سرگردانی هنوز هم در مواضع این ائتلاف قابل تشخیص است.
دسته دوم کشورهای ایران، سوریه، روسیه و حزب الله لبنان که به صورت قاطع از مواضع اسد و ابقای آن دفاع کرده و هرگونه راه حل سیاسی در برکناری دولت فعلی را در رهگذر انتخاب مردم توصیف می کنند، موسوم به محور مقاومت هستند.
محور مقاومت به صورت جدی در صحنه نبرد سوریه درگیر است. متحدان سوریه به صورت مستقیم در جنگ زمینی با پشتیبانی هوایی روسیه به حمایت از دولت اسد ادامه میدهند. این گروه در حال حاضر به پیشرویهای خوبی در نبرد علیه داعش و نیز مخالفان سوری دست یافته و به خصوص پس از نبرد موفق در شکست محاصره نبل و الزهرا به نیروی پیروز میدان در برهه کنونی تبدیل شده است.
هرچند که در ابتدای حضور روسیه در سوریه، بسیاری از مفسران این حضور را شکستی برای این کشور تلقی می نمودند اما این اتفاق به دلایلی مبدل به پیروزی هرچند مقطعی شد. در حقیقت دلایل پیشی گرفتن محور مقاومت از ائتلاف غربی- عربی را می توان چنین برشمرد:
اول اینکه برخلاف ائتلاف غربی- عربی، محور مقاومت اهداف مشخصی دارد. در حقیقت اعضای این گروه میدانند که چه می خواهند. خطوط قرمز خود را مشخص کرده و به صورت هماهنگ برای حراست از منافع خود تلاش می کنند. ایران و حزب الله به طور مشخص هدف باقی ماندن حکومت سوریه را دنبال می کنند. این حکومت حلقه مواصلاتی این دو در اجرای سیاستهای منطقهای آن هاست.
از سویی بعد امنیتی خصوصا برای ایران بسیار حائز اهمیت است. چرا که تهدیدات داعش نسبت به یک کشور شیعه بسیار محتمل تر می باشد. روسیه نیز به دنبال حفظ متحد خاورمیانهای خود است که نقش مهمی در امکان حضور این کشور در منطقه دارد. از دست دادن سوریه به معنی تسلیم منافع خاورمیانهای روسیه به غرب میباشد.
رقابت با آمریکا، انتقام جویی از غرب در پی مسائل حادث شده در اوکراین و جلب نظر افکار عمومی داخلی و خارجی از دیگر هدفهای روسیه به شمار می رود. این درحالی است که منافع طرف غربی-عربی پراکنده و ناموزون است. آنها در اصل برکناری اسد دارای اشتراک هستند اما این امکان در تضاد با دیگر منافع فردی هریک قرار می گیرد. برای مثال ایالات متحده متوجه شده است که خطر نبودن یک حکومت مرکزی قوی در سوریه شرایط رشد تکفیریها و تروریسم افراطی و به خشونت کشیده شدن منطقه را فراهم آورده است. از سویی هرگونه برنامه برای تجزیه سوریه عواقب مبهمی خواهد داشت و در عین حال آزادشدن نیروهای جدید مانند کردها نیاز به سیاستگذاری دقیق تری دارد.
ترکیه اما در دوجبهه درگیر شده است. اول کمک به سرنگونی اسد و دوم کنترل کردها که البته پیشروی کردها در شمال سوریه و نیز حملات آنها به مخالفان اسد ثابت نمود که این دو هدف ترکیه در تضاد مستقیم با هم قرار دارند.
عربستان نیز از پیشرفت محور مقاومت و احتمال برتری آنها در شرایطی که ابقای اسد به نفع ایران است مضطرب شده و در عین حال پس از توافق هستهای ایران و غرب نیز دچار تفکر عدم حمایت آمریکا از سیاستهای خود در منطقه شده است. همچنین در جبهه یمن نیز به صورت مستقیم درگیر می باشد. همسو نبودن منافع و پریشانی آراء در این جمع باعث شده تا از قدرت مخالفان سوری نیز کاسته گردد.
دوم اینکه شرایط میدان نبرد برای محور مقاومت به دلیل هماهنگی کامل (برنامه ریزی شده یا اتفاقی) بسیار بهتر است. محور مقاومت به گونهای به نبرد دشمن رفته که گویی یک رهبری واحد دارد. ارتش سوریه متحدان آن همزمان یک جنگ چریکی و هوشمندانه را به انجام میرسانند. در عین حال حملات هوایی روسیه به صورت موثری به این محور کمک رسانی می کند.
این در حالی است که در سوی مقابل حتی بر سر اعزام نیروی زمینی به سوریه اختلاف نظر وجود دارد. درحالی که تعداد نیروهای زمینی آمریکا در سوریه بسیار کم است، ترکیه و عربستان نیز پس از پیشرویهای محور مقاومت اعلام آمادگی برای اعزام نیروی زمینی کردهاند. این در حالی است که این موضوع واکنش شدید روسیه و ایران را در پی داشته و موضع ایالات متحده نیز مبهم می نماید.
