به گزارش دفاع‌پرس از خراسان رضوی، «حسن رحیم‌پورازغدی» عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ویژه برنامه مدرسه رضوی، که در مدرسه میرزا جعفر در حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به سیره امام رضا علیه‌السلام به تبیین اصول مناظره و گفت‌و‌گو از منظر آن حضرت پرداخت.
امام رضا (ع)؛ الگویی از مناظره عقلانی و اخلاقی
رحیم‌پورازغدی با اشاره به مناظرات امام رضا (ع) با رهبران ادیان مختلف، از جمله مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان، صابئین، بوداییان و هندوها، اظهارداشت: این مناظرات در اوج منطق و اخلاق برگزار می‌شد.
وی افزود: امام رضا (ع) در این مناظرات بدون تعصب، تحکم یا تحریف، به تبیین دیدگاه‌های اسلامی می‌پرداختند و همواره با احترام و ادب با مخالفان خود برخورد می‌کردند.
اصول مناظره از دیدگاه امام رضا (ع)
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اهمیت درک صحیح از مناظره، تصریح کرد: بسیاری از افراد، حتی افراد تحصیل کرده، در مناظره دچار مغالطه می‌شوند و به جای استدلال منطقی، به تحقیر و تخریب طرف مقابل می‌پردازند.
رحیم‌پور ازغدی: امام رضا (ع) در مناظرات خود ابتدا به طرف مقابل اجازه می‌دادند موضوع بحث را انتخاب کند و سپس با طرح سؤالات دقیق و پاسخ‌های مستدل، به تبیین حقایق می‌پرداختند.
آزادی بیان در مناظرات امام رضا (ع)
وی با اشاره به فضای آزاد مناظرات امام رضا (ع)، گفت: آن حضرت به مخالفان خود اجازه می‌دادند بدون هیچ نگرانی و در امنیت کامل، سؤالات و اشکالات خود را مطرح کنند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: امام رضا (ع) هرگز به دنبال تحقیر یا بی‌آبرو کردن مخالفان خود نبودند، بلکه هدف ایشان تبیین حقیقت و هدایت افراد بود.
نقد روش‌های نادرست مناظره در جامعه امروز
رحیم‌پور ازغدی با انتقاد از روش‌های نادرست مناظره در جامعه امروز، بیان داشت: بسیاری از افراد به جای استدلال منطقی، از مغالطه و تحریف استفاده می‌کنند و به جای شنیدن و درک دیدگاه‌های مخالف، تنها به تکرار نظرات خود می‌پردازند؛ با این روش‌ها نه تنها به نتیجه نمی‌رسند، بلکه موجب افزایش تنش و اختلاف در جامعه می‌شوند.
وی با تأکید بر اهمیت اخلاق و منطق در گفت‌و‌گو‌های دینی و سیاسی، بیان داشت: گفت‌و‌گو باید با هدف تبیین حقیقت و رسیدن به تفاهم صورت گیرد انجام شود، نه اینکه محل تحقیر یا تخریب طرف مقابل باشد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ابراز داشت: امام رضا (ع) در مناظرات خود همواره با احترام و ادب با مخالفان برخورد می‌کردند و حتی در مواردی که طرف مقابل به بن‌بست می‌رسید، به او کمک می‌کردند تا از این وضعیت خارج شود.
امام رضا (ع)؛ معلم اخلاق، منطق و آزادی
رحیم‌پور ازغدی، امام رضا (ع) را معلم اخلاق، منطق و آزادی دانست و تأکید کرد: سیره آن حضرت در مناظرات می‌تواند الگویی برای گفت‌و‌گو‌های دینی و سیاسی در جامعه امروز باشد؛ با پیروی از روش‌های امام رضا (ع) می‌توان به گفت‌و‌گو‌هایی سازنده و مؤثر دست یافت که به تبیین حقیقت و کاهش تنش‌ها در جامعه کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه یکی از گمشده‌های فرهنگی ما در دوران معاصر، مهارت شنیدن است، گفت: در جامعه امروز، بسیاری از افراد فقط برای پاسخ‌دادن می‌شنوند، نه برای فهمیدن. ما اغلب دیدگاه‌های مخالف را حتی نمی‌شنویم، چه برسد به اینکه تحلیل کنیم و به آن پاسخ علمی دهیم. هنر گوش‌دادن و درک طرف مقابل باید بازآموزی شود.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: کسی که خوب گوش نمی‌دهد، حتی اگر حرف حق بزند، نمی‌تواند در یک گفت‌و‌گو موفق باشد. در بسیاری از مناظره‌ها، طرفی که توانایی تحریک احساسات را دارد و بازی زبانی می‌کند، ولو بی‌منطق، پیروز جلوه می‌کند. این وضعیت خطرناکی است؛ چون مردم یک چیز می‌شنوند و چیز دیگری برداشت می‌کنند.
مناظره یا جنگ روانی؟
رحیم‌پور ازغدی با نقد فضای مناظره‌ها در رسانه‌ها و مجامع عمومی گفت: بیشتر مناظره‌هایی که امروزه برگزار می‌شود، علمی نیستند. بسیاری از آنها تبدیل به جنگ روانی شده‌اند. طرف مقابل به جای گفت‌وگوی مستدل، با ترفند‌های زبانی، تمسخر، تحقیر و تحریف ذهن مخاطب را اشغال می‌کند. در این فضا، حقیقت قربانی می‌شود.
وی تأکید کرد: اگر انسان باسواد، باعزت و اصول‌مدار مذاکره کند، می‌تواند عزت‌مندانه پیروز شود. اما اگر ترسو، ناآگاه و فریب خورده باشد، فقط ابزار دست دشمن می‌شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به الگوی گفت‌وگوی اسلامی از منظر اهل‌بیت علیهم‌السلام خاطرنشان کرد: امام رضا علیه‌السلام می‌فرمود: مناظره اگر برای کشف حقیقت باشد، عبادت است. ایشان در دوران مأمون عباسی، با متکلمان، علمای ادیان و فِرَق مختلف، مسیحی، یهودی بدون توهین و تحقیر مناظره می‌کردند. هدفشان پیروزی شخصی نبود؛ بلکه روشنگری عمومی و هدایت مخاطب بود.
رحیم‌پور ازغدی با اشاره به تجربیات شخصی خود در مناظره‌های بین‌المللی گفت: با افرادی در کشور‌های مختلف مناظره کرده‌ام که حتی مسلمان هم نبودند، اما قرآن را حفظ بودند و مکاتب اسلامی را دقیق مطالعه کرده بودند. برخی از آنها متخصص مغالطه بودند. نه از سر فهم و عدالت، بلکه برای تحقیر و سلطه فکری می‌آمدند.
وی افزود: بار‌ها در مناظره‌های جهانی شاهد بوده‌ام که طرف مقابل، باهوش، زیرک، اما بی‌اخلاق است، در یک جلسه، طرف مقابل وقتی دید استدلالش جواب ندارد، جلسه را ترک کرد.
مناظره باید تربیت‌محور و حقیقت‌محور باشد
رحیم‌پور ازغدی تأکید کرد: مناظره، میدان حقیقت است؛ نه عرصه خودنمایی و جنگ غرور. اگر هدف از مناظره، اثبات برتری شخصی باشد، نه‌تنها عبادت نیست، بلکه فتنه‌ای خطرناک است. اما اگر با نیت تبیین و کشف حقیقت صورت گیرد، مناظره مقدس و تربیت‌محور خواهد بود.
وی با هشدار نسبت به تبعات حذف گفت‌وگوی علمی در جامعه افزود: اگر مناظره‌ای آزاد، صادقانه و مستند در فرهنگ عمومی نهادینه نشود، جامعه به‌تدریج گرفتار استبداد رسانه‌ای و فریب روانی خواهد شد. طلاب و دانشجویان باید در این عرصه فعال باشند؛ نه با شعار، بلکه با تکیه بر دانش، عقلانیت، اخلاق و مهارت‌های ارتباطی عمل کنند.
انتهای پیام/
