به گزارش خبرنگار اعزامی دفاع پرس به مناطق عملیاتی جنوب، «سنگر آسمانی» از کارهای فرهنگی قابل تقدیری است که میتوان از آن به عنوان یکی از مطرح ترین و خلاقانه ترین کارهای فرهنگی راهیان نور نام برد. این طرح نمایشی است از بازسای آزاد سازی خرمشهر در عملیات فتح المبین و با مشارکت مستقیم پسران 9تا 13 ساله که بازیگران اصلی نمایش نیز هستند. «سنگر آسمانی» از منظر نشانه شناسی نمایش و درام شناسی قابل تحلیل و بررسی است. اما در این گزارش امکان پرداخت به آن وجود ندارد و تنها به چگونگی اجرا میپردازیم.
«سنگر آسمانی» نمایشی بی تکلف و صادقانه با حضور کودکان
در سمت چپ ورودی یادمان شلمچه جوانی ایستاده روی صندلی و از مردم دعوت می کند تا پسران 9 تا 13 ساله خود را به آنجا بسپارند و با خیال راحت به زیارت خود برسند. والدین باید خود کودکانشان را پذیرش کنند و بعد از 1 ساعت آنها را تحویل بگیرند.
کودکان بعد از پذیرش پلاکی دریافت میکنند و وارد محوطه ای میشوند که به خودی خود یک نمایشگاه تحسین برانگیز است. ما در این قسمت نمایی از میدان خرمشهر سال 61 و مسجد جامع را میبینیم که بر اساس مستندات تاریخی طراحی و اجرا شده است.
اندازه ساختمانها به غیر از مسجد جامع تقریبا یک به یک است و همچنین ساختمانهایی مثل مدرسه انقلاب، بقالی (عمو حبیب) و خانهای تخریب شده را میبینیم که سفره ناهار در آن پهن شده و نشان از این دارد که ساکنان آن هنگام صرف ناهار دچار حمله هوایی شدند و فرار کردند. در این میدان حتی تاکسی آتش گرفته (آقا یاسر) هم به چشم میخورد که بنا به گفته (امامی) راهنمای ما در این گزارش واقعیت تاریخی دارد.
البته از نظر من در این گونه نمایشگاههایی که بر اساس درام شکل گرفته و مخاطب اصلی آن نوجوانان و کودکان هستند نباید خود را درگیر مستندات تاریخی کنیم. سنگر آسمانی، شاید تنها نمایشگاهی است که بزرگترها حق ورود به آن را ندارند و گروه سه نفره ما تنها راه یافته گان این مکان راز آمیز هستند.
بعد از این میدان وارد سکانس بعدی نمایش میشویم دراینجا روحانی راهنمای بچهها در حال توضیح دادن فضای مسجد جامع است. نکته حیرت برانگیز این است که حیاط مسجد جامع دقیقا حال و هوای مسجدی واقعی را دارد و تمام خادمین این مسجد که در واقع بازیگران نمایش هستند چنان خوب از عهده کارشان برآمدهاند که فراموش میکنیم در ماکت مسجد جامع هستیم.
آغاز نمایش با رمز یاحسین(ع)
در این قسمت، روحانی از شهید جهان آرا و شهید شریف قنوتی میگوید و از خواسته شهدا که حجاب و عفاف است و همچنین به نقش رسانههای غربی در تهاجم فرهنگی اشاره میکند اما در کلامش ذرهای شعارزدگی دیده نمیشود. در همین حین سربازی که بازیگر است سر میرسد و میگوید: حاج آقا درست است که شهر آزاد شده اما (شهید) زارعیان نیاز به کمک دارد و نیرویی نداریم.
روحانی می گوید: این همه نیرو اینجاست.
و به بچهها اشاره میکند.
رزمنده میگوید: ما نیروهای آموزش دیده میخواهیم.
روحانی میگوید: همین ها را آموزش میدهیم.
از این قسمت به بعد بچهها وارد نمایشی میشوند که از دید کودکانه آنها نه تنها نمایش نیست بلکه عین واقعیت است. بچهها بعد از دیدن آموزش، سربند دریافت میکنند و به خط میشوند و هر کدام سربند نفر جلویی را میبندد بعد از این مرحله با گفتن تکبیر و ذکر یا حسین اسلحه کلاشینکف دریافت میکنند. راهنما در این قسمت اجازه عکاسی نمیدهد که البته کار هوشمندانهای است چرا که بچهها را از فضایی که در آن قرار گرفته اند بیرون میآورد.
بعد از آن بچهها وارد نخلستانی بازسازی شده میشوند که بر اثر بمبارنها این نخلهای بیسر سوخته اند. در سمت چپ نخلستان رزمندهای در حال نماز به شهادت رسیده که روحانی به نماز اول وقت اشاره میکند و اینکه شهدا در بحرانیترین شرایط هم نماز اول وقت را فراموش نمیکنند و مزد این گونه افراد شهادت در راه خداست.
کدام منبر و روضه یا حتی فیلم و سریال میتواند اهمیت نماز اول وقت را در ذهن کودکانی که در مرز مکلف شدن هستند، اینطوری حک کند. بدون آنکه روحانی بخواهد مقدمه چینی کند و آیه و حدیث بیاورد و بحثهای اعتقادی کند. در این قسمت بچهها یک قهرمان واقعی را بدون اغراق و بزرگنمایی میبینند و به درستی با او همزاد پنداری میکنند.
بعد از نخلستان وارد قرارگاه کربلا میشوند و در آنجا با نحوه عملیات توجیه میشوند و بعد از آن همه سوار تویوتا میشوند تا به قلب دشمن بزنند.
در منطقه عملیاتی چند سرباز بعثی که آنها هم بازیگران این نمایش هستند کشته میشوند اما عملیات هنوز تمام نشده چرا که بچهها متوجه حضور سنگر دشمن اصلی میشوند که درحال شنود هستند و وارد آن جا میشوند و میبینند آمریکا و اسرئیل در حال کمک به نیروهای عراقی هستند. بچه ها آنها را اسیر میکنند و پرچم آمریکا و اسرائیل را پایین میآورند و پرچم ایران را بالا میبرند. در حالی که در تمام این مدت بازیگر نقش حاجی بخشی شعار معروفش را سر میدهد و بچهها جواب میدهند و به عقب برمیگردند. نمایش تمام میشود.
نکته دیگر اینکه همه انفجارها واقعی است اما بسیار حرفهای و کنترل شده اجرا میشود. متاسفانه با همه رایزنی ها نتوانستیم همراه بچهها به منطقه برویم و نتوانستیم بازیگر نقش حاجی بخشی را ببینیم. این کنجکاوی ماند تا سال آینده که بتوانیم از همه این نمایش تصویر بگیریم.
کاری وسیع و مدیریتی منسجم
نکته قابل احترام اینکه این نمایش با مدیریتی بی نظیر اجرا میشود و هیچ کس در کار کس دیگری دخالت نمیکند حتی خبرنگار بودن ما هم شرط حضور در هر مکانی را نمیدهد و من هم اصراری بر راضی کردن آنها ندارم.
از میانه راه برمیگردیم با حسرت این که چرا آثاری از این دست برد تبلیغاتی ندارد و اگر مورد حمایت مالی بیشتری قرار بگیرند میتوانند بهتر ازاین عمل کنند. سنگر آسمانی با موضوع فتح تل آویو در منطقه فکه در حال برگزاری است. اگر والدین بچههایشان را از این نمایش محروم کنند لحظات خاطره انگیزی را از آنها دریغ کردهاند.
«سنگر آسمانی» کاری از موسسه فرهنگی بنون است که برای ششمین سال متوالی اجرا میشود. این نمایش تا پایان حضور زائران راهیان نور در شلمچه و فکه در حال اجرا است.
