به گزارش
دفاع‌پرس از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین «عبدالحسین خسروپناه» دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در برنامه تلویزیونی «رواق امام»، با موضوع «وجوه فلسفی و عرفانی حضرت امام خمینی (ره)» که از شبکه چهار سیما پخش شد، با اشاره به جایگاه فلسفه و عرفان در سلوک علمی امام خمینی (ره)، اظهارداشت: شخصیت علمی ایشان جامع بود؛ به گونه‌ای که در فقه، اصول، فلسفه و عرفان دارای تخصص و جایگاه علمی بالا و صاحب‌نظر بودند. شهرت امام خمینی (ره) در فلسفه و عرفان حتی پیش از فقه و اصول و قبل از رسیدن به مرجعیت شکل گرفته بود.
کرسی درس فلسفه و عرفان امام خمینی (ره)
وی با اشاره به کرسی درس فلسفه و عرفان امام خمینی (ره) در حوزۀ علمیۀ قم، افزود: امام راحل فلسفه و عرفان را به‌صورت خصوصی تدرس می‌کرد. در حوزۀ فلسفه، افرادی همچون شهید مطهری و قبل از ایشان مهدی حائری، شیخ عبدالکریم حق‌شناس و برخی دیگر از بزرگان، شاگردان امام خمینی (ره) محسوب می‌شدند و کتاب «اسفار» را نزد ایشان خوانده بودند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه امام خمینی (ره) در مقطعی به‌دلیل فضای پرتنش و مخالفت و تکفیرها نسبت به فلسفه، تدریس این علم را تعطیل کردند، تصریح کرد: درگیری یکی از مخالفان فلسفه با شاگرد امام خمینی (ره)، باعث شد ایشان، تدریس فلسفه را کنار بگذارد؛ ماجرای آب نوشیدن آقا مصطفی در حوزه و نگاه‌ها و حرف و حدیث‌ها هم مشهور همگان است. البته این تعطیلی مانع از آثار قلمی امام خمینی (ره) نشد و ایشان به نگارش آثار فلسفی و عرفانی خود ادامه داد و شرح دعای سحر، تعلیق و حاشیه بر فصوص الحکم و مصباح الانس نمونه‌ای از آثار امام خمینی (ره) در این زمینه است.
نوآوری حضرت امام در فلسفه
حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به تصحیح و بازنگری‌ای که بر تقریرات فلسفۀ امام خمینی (ره) داشته، عنوان داشت: شرح امام خمینی (ره) بر فلسفه، صدرایی است و گرایش اصلی ایشان به این مکتب بوده است، گرچه امام خمینی (ره) بر فلسفه‌های مشایی، سینوی و اشراقی نیز تسلط داشت.
وی تأکید کرد: نگاه امام خمینی (ره) به هستی یک نگاه الهیاتی بود و کار ابداعی وی این بود که توانست حکمت صدرایی را وارد مباحث سیاسی و اجتماعی کند و از مفاهیم فلسفی در فقه سیاسی بهره بگیرد.
استکبارستیزی امام خمینی (ره) و توحید عرفانی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با اشاره به اقدام ملاصدرا در امتزاج عرفان با فلسفه، بیان داشت: ملاصدرا توانست همۀ مدعیات عرفانی را در قالبی مدلل، فلسفی و با براهین ارائه دهد. امام خمینی (ره) این‌ها را پذیرفته بود و از آن رو که نگاه توحیدی به هستی داشت این نگاه، به‌طور طبیعی بر فقه سیاسی، اندیشۀ اجتماعی، مباحث دفاعی و استکبارستیزی ایشان اثر گذاشته بود؛ به عبارت بهتر، استکبارستیزی امام خمینی (ره) توحید عرفانی مبتنی بر حکمت متعالیه بود.
شیوۀ امام، نشر اندیشه‌های اسلامی بود
حجت‌الاسلام خسروپناه در پاسخ به سؤال کارشناس برنامه در رابطه با نسبت امام خمینی (ره) با فلسفۀ غرب خاطرنشان کرد: از دو منظر می‌توان به این بحث نگریست، یک منظر درس‌های امام خمینی (ره) است که در زمینۀ فلسفه به دست ما رسیده است که در این باره به یاد ندارم ایشان حاشیه‌ای بر کانت و دکارت و امثالهم داشته باشد.
وی ادامه داد: منظر دیگر زمانی روشن می‌شود که امام خمینی (ره) بحث ولایت مطلقۀ فقیه را مطرح و تأکید می‌کند که منظور از این مطلقه، مطلقه‌ای نیست که در اندیشۀ سیاسی غرب مطرح است. بیان امام خمینی (ره) در زمینۀ مطلقه نشان می‌دهد که ایشان فلسفۀ غرب را می‌شناسد، اما منظور ایشان اشاره به فلاسفۀ غربی و بیان نظریات آنها نبوده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ذکر نقل قولی از مرحوم «دعایی» پرداخت و یادآور شد: او که با امام خمینی (ره) حشر و نشر زیادی داشت، نقل می‌کرد که ایشان اهل مطالعه بود و فلسفۀ غرب و آثار مارکس، لیبرال‌ها و سوسیالیست‌ها را می‌خواند، اما شیوۀ ایشان نقل و بحث این آثار نبود بلکه هدف، نشر اندیشه‌های اسلامی به‌گونه‌ای بود که شبهات غربی نیز پاسخ داده شود.
تقدم جریان معرفتی نزد حضرت امام
حجت‌الاسلام خسروپناه در ادامۀ سخنان خود به دو جریان عرفانی پرداخت و گفت: یک جریان عرفایی وجود دارد که تمام تلاش آن، عرفان عملی است؛ اما در مقابل این جریان، جریان دومی هم هست که رویکرد معرفتی دارد و معتقد است عارف باید جانِ دانشی و بینشی خود را تطهیر کند.
وی افزود: اگر باورمند به ساحت دانش و بینش، ساحت نگرش و گرایش و ساحت کنش و منش برای انسان باشیم، تأکید برخی از عرفا بر تطهیر منش و گرایش و نهایتاً کنش است اما برخی دیگر بر تطهیر بینش و دانش تأکید می‌کنند. آنچه از آموزه‌ها و رفتار امام خمینی (ره) بدست می‌آید این است که ایشان جریان معرفتی را مقدم بر تطهیر منش و کنش می‌دانستند.
تفکر توحیدی امام خمینی(ره)
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه امام خمینی (ره)، کل عالم را ظهور حق می‌دانست که انسان باید مبرهنانه آن را درک کند، خاطرنشان کرد: این تفکر توحیدی امام خمینی (ره)، در منش ایشان تأثیر داشت و لذا در خصایص اخلاقی ایشان می‌بینیم که امام راحل خویش را نمی‌بیند و اگر زمانی می‌گوید من دولت تعیین می‌کنم این «من»، دقیقاً همان ظهور اسم جلال الهی است و زمانی که با خانوادۀ شهدا، ایتام و مساکین مصاحبت می‌کند، جمال الهی ظاهر می‌شود.
حجت‌الاسلام خسروپناه، تطهیر پهلوی را امری دور از انصاف خواند و ابراز داشت: در حقیقت پهلوی در ادارۀ کشور کاره‌ای نبود و صهیونیست‌ها گردانندۀ امور بودند. اطرافیان پهلوی، بهایی‌ها و صهیونیست‌ها بودند و ساواک نیز به دست صهیونیست‌ها اداره می‌شد و آنها جدیدترین و مدرن‌ترین شکنجه‌ها را می‌آوردند و در ایران پیاده می‌کردند. اما در آن مقطع حساس و پر رنج و شکنجه که همه ناامید شده بودند، نگاه توحیدی امام خمینی (ره) باعث شده بود که ایشان با علم و آگاهی از پیروزی انقلاب خبر بدهد.
نَفَس توحیدی حضرت امام، قلب‌ها را دگرگون کرد
وی ضمن اشاره به وضعیت اخلاق و دین در جامعۀ پیش از انقلاب متذکر شد: وضع جامعه ایران، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و حتی اوایل انقلاب، به مراتب بد بود، اما نَفَس توحیدی امام خمینی (ره)، قلب‌ها را دگرگون کرد؛ چنانکه می‌دیدیم افرادی در جبهه‌ها حضور می‌یافتند که پیش از انقلاب شیوۀ زندگی متفاوتی داشتند و اهل نماز و روزه نبودند، اما عرفان توحیدی امام راحل آنها را دگرگون کرده بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی امام خمینی (ره) را نه تنها یک عارف بلکه عین العرفان دانست و تأکید کرد: گرچه گفته می‌شود امام خمینی (ره) متأثر از عرفان ابن عربی بود اما حقیقت آن است که ایشان یک امام علوی بود و در مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام رشد کرده و در این مکتب به جایی رسیده بود و همین بود که جز ظهور حق چیزی نمی‌دید و می‌توانست بر قلب‌ها اثر داشته باشد.
حجت‌الاسلام خسروپناه با تأکید بر تأثیر جریان مقاومت از عرفان توحیدی امام خمینی (ره) اظهار داشت: شهیدان سید حسن نصرالله، سید عباس موسوی، حزب‌الله و انصارالله، فرزندان مکتب امام خمینی (ره) هستند و در این مکتب رشد کرده‌اند. در حقیقت عرفان توحیدی امام بود که توانست حوزه‌ها، جریان مقاومت، جوانان ایران، علم دینی و هنر دینی را متحول کند.
وی در پایان برای انتقال مکتب امام خمینی (ره) به نسل جدید کتاب چهل حدیث ایشان را توصیه کرد و یادآور شد: در این کتاب امام خمینی (ره) بسیار دقیق و روانشناسانه مهار و کنترل نفس را تعلیم می‌دهند.
انتهای پیام/
