به گزارش گروه جامعه دفاع‌پرس، «ناصر سراج» دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه‌ای به ولکر تورک کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل اظهار داشت: نیرو‌های مسلّح رژیم صهیونیستی با حمله نظامی شلیک موشک به ساختمان خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در دو نوبت، آن را به‌صورت عمدی هدف قرار دادند.
وی ادامه داد: این حمله موجب تخریب بخشی از تأسیسات رسانه‌ای کشور، اختلال در عملکرد اطلاعرسانی و تأسف‌بار نیز موجب کشته و مجروح شدن کارکنان رسانه‌ای شد که صرفاً وظیفه اطلاعرسانی به مردم را برعهده داشتند.
سراج افزود: از سوی دیگر حملات این رژیم در طول روز‌های اخیر به مراکز بهداشتی، ساختمان هلال‌احمر، آمبولانسها و مناطق نزدیک به بیمارستان‌ها موجب آسیب دیدن زیرساخت‌ها، کشته و مجروح شدن غیرنظامیان و ترس و وحشت ساکنان شده است.
معاون قوه قضاییه اضافه کرد: در حمله رژیم صهیونیستی به زندان اوین، که یکی از مراکز اصلی نگهداری زندانیان در تهران است، بخش‌هایی از این مرکز از جمله درب ورودی، بیمارستان (بهداری)، آشپزخانه، سالن ملاقات و ساختمان اداری که محل تردد وکلا و خانواده‌های زندانیان بوده است، به‌طور کامل تخریب شد.
وی خاطرنشان کرد: هدف قرار دادن زندانیان که تحت حمایت ویژه حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه قرار دارند، نقض فاحش اصول شناخته شده این دو نظام حقوقی محسوب می‌شود.
سراج گفت: رژیم صهیونیستی در ساعات پایانی پیش از آتش‌بس، اقدام به حملات گسترده به مناطق شهری ۶ و ۷ تهران و نیز شهر‌های بابل، بابلسر، آستانه‌اشرفیه، چمستان و سایر شهر‌های ایران کرد که در جریان آن، تعداد زیادی از غیرنظامیان شهید یا مجروح شدند و خسارات سنگینی به زیرساخت‌های شهری وارد آمد.
دبیر ستاد حقوق بشر افزود: علاوه بر آن، این رژیم با هدف ترور دانشمندان هستهای ایران، اقدام به حمله به منازل آنها در مناطق کاملاً غیرنظامی کرد است. این اقدام، نه‌تنها ناقض حق حیات و اصل تفکیک، بلکه مصداق بارز تروریسم دولتی و جنایت جنگی در چارچوب حقوق بین‌الملل عرفی است.
سراج با اشاره به اصول شناخته‌شده حقوق بین‌الملل بشر، به‌ویژه میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، گفت: اقدامات مزبور ناقض تعهدات رژیم صهیونیستی نسبت به احترام و تضمین حقوق بنیادین انسان‌ها، ازجمله حق حیات (ماده ۶)، حق امنیّت شخصی (ماده ۹) و آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات (ماده ۱۹) محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: افزون بر نقض‌های یادشده، اطلاعات موّثق و متعدّدی حاکی از آن است که ایالات‌متحده آمریکا در اجرای این حملات، ازجمله از طریق بمباران تأسیسات هستهای ایران در فردو، اصفهان و نطنز، ارائه اطلاعات ماهواره‌ای، پشتیبانی عملیاتی، سوخت‌رسانی به جنگنده‌ها و کمک‌های اطلاعاتی، نقش مستقیم و فعّالی ایفا کرده است و مطابق ماده ۱۶ پیش‌نویس مواد مسئولیت دولت‌ها برای اعمال متخلّفانه بین‌المللی مسئولیت بین‌المللی دارد.
سراج تصریح کرد: بر همین اساس، دولت ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان دولت حامی و کمک‌کننده، در جنایات جنگی ارتکابی توسط رژیم صهیونیستی، همدست به شمار می‌رود و لازم است نهاد‌های بین‌المللی نسبت به پیگیری جدّی مسئولیت این دولت در سطح بین‌المللی اقدام کنند.
دبیر ستاد حقوق بشر اظهار کرد: با توجّه به اهمیّت موضوع و مسئولیت ویژه دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در رصد و پاسخگویی به نقض‌های جدّی حقوق بشر، بدین‌وسیله درخواست می‌شود که موضوع فوق در دستور بررسی مستقل و رسمی قرار گیرد.
سراج گفت: شایسته است که دفتر جنابعالی، ضمن ثبت رسمی این نقض، زمینه ارجاع آن را به سازوکار‌های مربوطه در شورای حقوق بشر فراهم آورده و گزارشگران ویژه کشوری و موضوعی مربوطه را برای بررسی ابعاد انسانی و حقوقی این واقعه فراخواند.
وی ادامه داد: همچنین، خواهشمند است از رژیم صهیونیستی و دولت ایالات‌متحده درخواست رسمی به عمل آید تا در قبال این حملات متجاوزانه و آثار ویرانگر آن بر حیات غیرنظامیان، آزادی رسانه، و امنیّت روانی جامعه پاسخگو باشند.
موارد نقض حقوق بین الملل بشر و بشردوستانه در حملات رژیم صهیونیستی به جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر ارائه می‌شود:
بخش اوّل: نقض حقوق بشر
۱. حق حیات
حق حیات اساسی‌ترین و تخطی‌ناپذیرترین حق بشری است که در ماده ۶ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی به‌عنوان یک حق ذاتی بنیادین تصریح شده است. این حق تضمین میکند که هیچ فردی به‌طور خودسرانه یا غیرقانونی نباید از زندگی محروم شود و هرگونه سلب حیات باید منطبق با فرآیند‌های قانونی، در چارچوب قوانین ملّی و بین‌المللی باشد. این اصل به‌ویژه باید در شرایط مخاصمه مسلّحانه رعایت گردد.
در حملات اخیر رژیم صهیونیستی به خاک ایران، صد‌ها نفر ازجمله زنان، کودکان، سالمندان، بیماران، دانشمندان و ورزشکاران جان خود را از دست داده‌اند. این حملات، بدون رعایت اصل تفکیک میان اهداف نظامی و غیرنظامی انجام شده‌اند و مصداق بارز محروم‌سازی خودسرانه از حق حیات محسوب می‌شوند.
هدف قرارگرفتن ساختمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران، که محل استقرار خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای بوده، و همچنین بمباران بیمارستان کرمانشاه، ساختمان هلال‌احمر تهران و اماکن نزدیک به بیمارستان قلب خیابان شریعتی که مراکز درمانی و امدادی هستند، نمایانگر بی‌توجّهی کامل به الزام رعایت حرمت جان انسان‌هاست.
این اقدامات نه‌تنها موجب کشته و زخمی شدن شمار زیادی از غیرنظامیان شده، بلکه باعث تخریب زیرساخت‌های حیاتی مرتبط با حق حیات، مانند خدمات درمانی و امدادی شده است. آسیب رساندن به اماکن غیرنظامی که هیچ نقشی در فعالیّت‌های نظامی ندارند، علاوه بر تخریب زیرساخت‌های حیاتی، اعتماد عمومی به نظام حقوقی را تضعیف کرده و امنیّت روانی جامعه را به شدّت خدشه‌دار میکند.
۲. حق امنیّت جسمی و ذهنی
حق امنیّت جسمی و ذهنی، نه‌تنها شامل حفظ سلامت جان بلکه حفاظت از سلامت روان افراد نیز می‌شود. تهدید مکرّر مردم به بمباران منازل مسکونی‌شان و ایجاد فضای رعب و وحشت ذهنی، باعث ایجاد اضطراب، ترس مزمن و صدمات روانی گسترده شده است. این وضعیت میتواند پیامد‌های بلندمدتی بر سلامت روان جامعه بگذارد که بازسازی آن بسیار دشوار است.
اعمال فشار روانی و تهدید‌های مکّرر علیه غیرنظامیان، ازجمله تهدید به بمباران مناطق مسکونی، مصداق شکنجه روانی و رفتار‌های غیرانسانی است که تحت ماده ۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون منع شکنجه و دیگر رفتار‌ها و مجازات‌های بیرحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز ممنوع شده است. به‌ویژه که هدف قرار دادن اماکن غیرنظامی بدون توجّه به پیامد‌های روانی، ازنظر حقوق بشر به شدّت محکوم است.
همچنین حملات به مراکز درمانی و امدادی، نه‌تنها سلامت جسمی افراد را تهدید میکند، بلکه به‌طور مستقیم سلامت روانی آنان را نیز تخریب میکند، زیرا بیماران و مجروحان دسترسی به مراقبت‌های ضروری را از دست می‌دهند و خانواده‌هایشان، در معرض اضطراب و ناامیدی قرار می‌گیرند به طوری که آشکارا نقض حق سلامت مطابق با ماده ۱۲ میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
۳. حق برخورداری از خدمات درمانی
حق برخورداری از خدمات درمانی، از اصول اساسی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در ماده ۱۲ میثاق به‌صراحت بیان شده است. این حق اهمیّت مضاعفی در شرایط بحرانی و جنگ دارد، زیرا بیماران و مجروحان به مراقبت فوری و مداوم نیاز دارند.
حملات رژیم صهیونیستی به بیمارستان کرمانشاه، ساختمان هلال‌احمر، بمباران بیمارستان (بهداری) زندان اوین و مناطق نزدیک به بیمارستان قلب (تهران)، موجب تخریب یا تعطیلی موقّت این مراکز حیاتی شده‌اند که دسترسی به خدمات درمانی را برای جمعیت آسیب‌دیده محدود کرده و عملاً موجب افزایش تلفات جانی و طولانی شدن رنج بیماران شده است.
علاوه بر آسیب فیزیکی، این حملات موجب اختلال در روند امدادرسانی، کاهش روحیه کادر درمان و بیماران و افزایش فشار بر زیرساخت‌های بهداشتی کشور می‌شود. دولت‌ها طبق قوانین بین‌المللی موظّف به حفظ این خدمات حتی در زمان درگیری هستند و هرگونه حمله به آنها نقض صریح حقوق بشری محسوب می‌شود.
۴. حق آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات
حق آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات که در ماده ۱۹ میثاق حقوق مدنی و سیاسی تضمین شده، برای حفظ شفافیّت، مشارکت سیاسی و مدیریت بحران حیاتی است. ساختمان خبر صداوسیما به‌عنوان منبع اصلی اطلاعرسانی عمومی و رسانه‌ای، نقش مهمی در اطلاعرسانی به مردم درباره شرایط امنیّتی، امدادرسانی و وضعیت کلی کشور دارد.
حمله به این ساختمان در دو نوبت و ایجاد اخلال در روند اطلاعرسانی، موجب محرومیت مردم از دریافت اطلاعات حیاتی و دقیق شده و فضای ناامنی، شایعه‌پراکنی و سردرگمی را تشدید میکند. این اقدام نه‌تنها نقض حق آزادی بیان است، بلکه به‌طور غیرمستقیم به امنیّت عمومی و روانی جامعه آسیب می‌رساند.
همچنین این حمله ترس و نگرانی در میان خبرنگاران و کارکنان رسانه ایجاد میکند و فعالیّت آزادانه رسانه‌ها را مختل می‌سازد.
۵. ممنوعیت شکنجه و رفتار‌های غیرانسانی یا تحقیرآمیز
ماده ۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون منع شکنجه، هرگونه شکنجه، رفتار‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز را ممنوع کرده است. تهدید مکرّر مردم به بمباران منازل مسکونی و ایجاد وحشت روانی، مصداق شکنجه روانی و رفتار غیرانسانی است که سلامت روان و کرامت انسانی را به‌شدّت خدشه‌دار میکند.
این شیوه تهدید، فشار روانی مداوم و ایجاد ترس گسترده، آثار مخرّبی بر جامعه دارد و منجر به کاهش اعتماد عمومی و ایجاد شکاف‌های اجتماعی می‌شود. این رفتار‌ها برخلاف تمامی اصول حقوق بشر و قواعد بین‌المللی است و باید مورد پیگرد و محکومیت قرار گیرد.
۶. حق مسکن امن
حق مسکن امن، بر اساس ماده ۱۱ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، به معنای داشتن سرپناهی امن، پایدار و مناسب است که افراد در آن از امنیّت جانی و روانی برخوردار باشند.
حملات گسترده به منازل مسکونی باعث تخریب گسترده محل زندگی، بی‌خانمانی، آوارگی و از بین رفتن امنیّت پایه‌ای افراد شده است. این تخریب‌ها علاوه بر خسارت فردی، تبعات اجتماعی و اقتصادی بسیار عمیقی دارد. همچنین تهدید مردم به بمباران خانه‌هایشان در شرایطی که این اشخاص جای مناسب دیگری برای اسکان ندارند، علاوه بر نقض حق مسکن امن، موجب آسیب روانی به این اشخاص شده و میتواند از مضامین شکنجه و سایر رفتار‌های غیرانسانی باشد.
این اقدامات همچنین باعث اختلال در بافت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه می‌شود و از منظر حقوق بشر، نقض صریح تعهدات دولت‌ها در حفظ امنیّت و کرامت انسانی است.
بخش دوم: نقض حقوق بشر بین الملل دوستانه
۱. اصل تفکیک
اصل تفکیک یکی از ارکان بنیادی حقوق بشردوستانه است که در مواد ۴۳ (۲) و ۴۸ پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو به‌وضوح بیان شده است. این اصل بر این پایه استوار است که طرفین مخاصمه موظّف‌اند در تمامی اقدامات نظامی خود به‌طور کامل میان نظامیان و غیرنظامیان و همچنین اهداف نظامی و اموال غیرنظامی تمایز قائل شوند. این اصل به‌منظور حفاظت از غیرنظامیان و اموال غیرنظامی وضع شده است و تضمین میکند که عملیات نظامی صرفاً متوجّه اهداف مشروع نظامی باشد. حمله به افراد یا اموالی که نقشی مستقیم در عملیات نظامی ندارند، غیرقانونی است و میتواند به‌عنوان جنایت جنگی مورد پیگرد قرار گیرد.
حمله به ساختمان خبر صداوسیما جمهوری اسلامی ایران که به‌عنوان یک مرکز غیرنظامی حیاتی برای اطلاعرسانی عمومی عمل میکند و عمدتاً کارکنان غیرنظامی در آن حضور دارند، تخطی واضح از اصل تفکیک است.
اصل تفکیک همچنین نقش مهمی به‌منظور حمایت در مقابل حملات نظامی، برای کارکنان بشردوستانه، همچون پرسنل پزشکی و کارکنان هلال‌احمر ایفا میکند. تلاش‌های بشردوستانه کارکنان پزشکی و هلال‌احمر برای کاهش مضّرات مخاصمه مسلّحانه، بسیار حیاتی هستند. اصل تفکیک این امر را کاملاً روشن می‌سازد که هرگز و به هیچ بهانه‌ای، هدف قراردادن امدادگران پذیرفته نخواهد شد.
هرکس که زندگی خویش را برای کاهش رنج اشخاص تحت تأثیر مخاصمات مسلحانه در معرض خطر قرار می‌دهد، سزاوار بهترین حمایت‌های حقوق بشردوستانه خواهد بود. با این حال در حملات رژیم صهیونیستی، بیمارستان کرمانشاه، ساختمان هلال‌احمر تهران و بیمارستان (بهداری) زندان اوین که به‌عنوان مراکز امدادی و درمانی شناخته شده و فعالیّت‌هایشان کاملاً غیرنظامی است، به‌عنوان اهداف نظامی هدف قرار گرفته‌اند. این حملات نشان‌دهنده عدم تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی و عدم رعایت اصل تفکیک است که برخلاف تعهدات حقوق بشردوستانه طرفین درگیری است و منجر به تلفات و آسیب‌های گسترده غیرضروری به غیرنظامیان شده است.
۲. اصل تناسب
اصل تناسب که در ماده ۵۱ (۵) (ب) پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو منعکس شده است، ایجاب میکند که خسارات جانبی وارده به غیرنظامیان و اموال غیرنظامی در جریان یک حمله نظامی نباید به‌طور نامتناسبی بیش از مزیّت نظامی مورد انتظار باشد. این اصل برای جلوگیری از خسارات غیرضروری به غیرنظامیان وضع شده است و تضمین میکند که هر اقدام نظامی باید با ملاحظات انسانی و رعایت محدودیّت‌های اخلاقی همراه باشد. طرفین درگیری باید ارزیابی دقیق و منصفانه‌ای از پیامد‌های حملات خود داشته باشند و به دنبال کمترین صدمه به غیرنظامیان باشند.
حملات به بیمارستان کرمانشاه و ساختمان هلال‌احمر تهران، مراکز حیاتی برای نجات جان انسان‌ها و ارائه خدمات پزشکی، به‌عنوان اهداف نظامی مشروع مطرح نیستند. همچنین بمباران ساختمان خبر صداوسیما که تأثیر مستقیمی بر جان غیرنظامیان و کارکنان دارد، در چارچوب این اصل غیرقابل‌توجیه است.
از طرف دیگر، تهدید و بمباران منازل مسکونی که در آن افراد غیرنظامی زندگی می‌کنند، خسارات جانی و مالی گسترده‌ای به دنبال دارد که با هیچ مزیّت نظامی قابل‌مقایسه نیست و نقض آشکار اصل تناسب محسوب می‌شود. در مورد حمله به زندان اوین نیز نقض اصل تناسب کاملاً آشکار است.
۳. اصل اقدامات احتیاطی
اصل اقدامات احتیاطی در ماده ۵۷ پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو به‌طور مفصّل بیان شده است و تأکید دارد که طرف‌های درگیر در مخاصمه باید در طراحی و اجرای حملات نظامی همه اقدامات ممکن برای کاهش آسیب به غیرنظامیان و اموال غیرنظامی را انجام دهند. این اصل شامل اقدامات متعدّدی، ازجمله بررسی دقیق اهداف نظامی، انتخاب روش‌های حمله با کمترین تلفات جانبی، ارائه هشدار‌های لازم به غیرنظامیان قبل از حمله و درنهایت اتخاذ تدابیری برای محافظت از جان و اموال آنان میباشد. این الزامات برای جلوگیری از خسارات غیرضروری و حفظ کرامت انسانی است.
در حملات به منازل مسکونی در تهران و سایر مناطق، تهدید مکرّر مردم به بمباران خانه‌هایشان بدون ارائه هشدار‌های کافی یا امکان تخلیه، نقض صریح اصل اقدامات احتیاطی است. این امر نشان‌دهنده بی‌توجّهی کامل به حقوق و امنیّت غیرنظامیان و تخطی از تعهدات بین‌المللی است. همچنین، عدم اتّخاذ تدابیر حفاظتی کافی در حملات به بیمارستان کرمانشاه و ساختمان هلال‌احمر، منجر به تلفات غیرضروری و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به افراد آسیب‌دیده شده است.
۴. حفاظت از مراکز درمانی و امدادی
حفاظت از مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و سازمان‌های امدادی یکی از اصول اساسی حقوق بشردوستانه است که در ماده ۱۸ کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل‌های الحاقی آن منعکس شده است. این حق به قدری حائز اهمیّت است که از قرن نوزدهم در این رابطه اسناد متعدّدی به تصویب رسیدهاند. کنوانسیون ژنو برای بهبود وضعیت زخمیان در میادین جنگی مصوب ۱۸۶۴ وضعیت‌های حمایتی را در طول مخاصمات مسلحانه برای آمبولانسها، بیمارستان‌ها و کارکنان پزشکی فراهم میآورد. از سوی دیگر این کنوانسیون، با معاهدات متعدّدی که سعی در گسترش قلمرو آن داشتند، پیگیری شد. معاهده ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ این حمایت‌ها را گسترش داد و کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو آنها را تعالی بخشید.
این مراکز باید در هر شرایطی از هرگونه حمله، تعرّض یا استفاده نظامی محافظت شوند، مگر اینکه به‌طور آشکار برای اهداف نظامی مورد سوءاستفاده قرار گیرند. هدف این قاعده، تضمین ادامه فعالیّت‌های پزشکی، امدادی و انسانی در شرایط جنگ است تا جراحات و رنج‌های ناشی از درگیری کاهش یابد.
حمله به بیمارستان کرمانشاه، ساختمان هلال‌احمر در تهران و بیمارستان (بهداری) زندان اوین، علی‌رغم نقشی که این مراکز در نجات جان بیماران و ارائه خدمات درمانی دارند، نقض فاحش این اصل است. این حملات منجر به تعطیلی موقت یا دائمی این مراکز شده و خدمات حیاتی به بیماران و مجروحان را مختل کرده است. علاوه بر خسارات جانی و مادی، این اقدام باعث آسیب‌پذیری بیشتر جمعیت آسیب‌دیده، کاهش ظرفیت امدادی و بهداشتی کشور و تشدید بحران‌های انسانی شده است.
۵. ممنوعیت تهدید و خشونت علیه غیرنظامیان
بر اساس ماده ۵۱ (۲) پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو، تهدید، ایجاد رعب و وحشت و اعمال خشونت علیه غیرنظامیان به‌صراحت ممنوع است. این قاعده برای حفظ امنیّت و آرامش روانی جامعه و جلوگیری از بروز آسیب‌های غیرضروری وضع شده است.
در حملات اخیر رژیم صهیونیستی به ایران، تهدید مکرّر مردم به بمباران منازل مسکونی، علاوه بر ایجاد فضای وحشت گسترده و اضطراب روانی شدید، نوعی خشونت روانی محسوب می‌شود که سلامت روان و امنیّت غیرنظامیان را به‌شدّت تهدید کرده است. این شیوه از تهدید و اعمال فشار روانی، برخلاف اصول انسانی و حقوق بشردوستانه است و میتواند به‌عنوان رفتاری غیرقانونی و جنایت جنگی تلقی شود.
این رفتار، ضمن اینکه بر سلامت روانی افراد تأثیرات بلندمدّت و مخرّبی دارد، به تخریب اعتماد جامعه به حفظ امنیّت و آرامش نیز منجر می‌شود و روند بازسازی پس از بحران را به‌شدّت مختل میکند.
۶. ممنوعیت حملات بدون تفکیک
ماده ۵۱ (۴) پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو حملات بدون تفکیک را ممنوع اعلام کرده است؛ یعنی حملاتی که در آنها تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی رعایت نمی‌شود یا خسارات جانبی به غیرنظامیان به‌صورت غیرقابل‌قبول و گسترده وارد می‌شود.
بمباران گسترده مناطق مسکونی و تهدید‌های مستمر به تخریب منازل غیرنظامیان، بمباران بیمارستان‌ها و مناطق نزدیک به بیمارستان‌ها و حمله به زندان اوین، مصداق بارز این نوع حملات است. چنین اقداماتی نه‌تنها باعث تلفات جانی فراوان و آسیب به اموال غیرنظامی می‌شود، بلکه نقض صریح اصول بنیادین حقوق بشردوستانه و قوانین بین‌المللی بشردوستانه محسوب می‌شود.
این‌گونه حملات بدون تفکیک، امنیّت و حیات غیرنظامیان را به‌طور مستقیم و جدّی تهدید کرده و تبعات انسانی و اجتماعی گسترده‌ای دارد که بازسازی آنها سال‌ها به طول می‌انجامد.
۷. حمایت از خبرنگاران و رسانه‌ها
مطابق ماده ۷۹ پروتکل اوّل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو و همچنین تفاسیر نهاد‌های حقوق بشری از ماده ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، خبرنگاران غیرنظامی که در مناطق مخاصمه حضور دارند، به شرط آن‌که مستقیماً در خصومت‌ها مشارکت نکنند، مشمول حمایت کامل به‌عنوان افراد غیرنظامی هستند.
حمله مستقیم به ساختمان خبر صداوسیما که در آن خبرنگاران، تصویربرداران، تدوینگران، کارکنان فنّی و تحریریه مشغول به فعالیّت بوده‌اند، علاوه بر نقض اصل تفکیک، نقض صریح تعهدات بین‌المللی در حمایت از رسانه‌ها و خبرنگاران است. چنین اقدامی نه‌تنها جان خبرنگاران را به خطر انداخته، بلکه مانع از فعالیّت آزاد رسانه‌ها در اطلاعرسانی به‌موقع و مستند در خصوص تحوّلات جاری شده و فضای رعب و خودسانسوری را بر محیط رسانه‌ای تحمیل کرده است.
نهاد‌های بین‌المللی نظیر کمیته حفاظت از خبرنگاران و گزارشگران بدون مرز بار‌ها بر ممنوعیت حمله به خبرنگاران و ضرورت تضمین امنیّت آنها در مخاصمات مسلّحانه تأکید کرده‌اند. چنین حملاتی نه‌تنها ناقض حقوق فردی روزنامه‌نگاران، بلکه تهدیدی علیه آزادی رسانه و حق جامعه برای دانستن حقیقت است.
۸. حمایت از افراد محروم از آزادی و خانواده‌های ایشان
در حملات اخیر خود، رژیم صهیونیستی اقدام به هدف‌گیری مستقیم زندان اوین در تهران نمود. در این حمله، بخش‌هایی از این مرکز، ازجمله درب ورودی، بیمارستان (بهداری)، آشپزخانه، سالن ملاقات و ساختمان اداری که محل تردّد وکلا و خانواده‌های زندانیان بوده، به‌طور کامل تخریب گردید که در اثر این تخریب تعدادی از کارکنان اداری و قضایی، مراجعین، زندانیان و ملاقات‌کنندگان ایشان مجروح و کشته شدند. این حمله موجب نقض اصل تفکیک، تناسب و اقدامات احتیاطی بوده است.
بر اساس ماده ۳ مشترک کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و اصول مندرج در قواعد عرفی حقوق بشردوستانه، افراد محروم از آزادی، اعم از زندانیان کیفری یا بازداشت‌شدگان، باید در همه حال از حمایت در برابر خشونت، رفتار‌های غیرانسانی، تهدید به جان و بدرفتاری بهره‌مند باشند.
حمله به چنین مکانی که کاملاً غیرنظامی و تحت حمایت ویژه است، تخلّف آشکار از اصل تفکیک و اصل تناسب به شمار می‌رود و در چارچوب ماده ۸ اساسنامه رم، مصداق جنایت جنگی محسوب می‌گردد.
۹. حمله به مناطق شهری و افزایش تلفات غیرنظامیان پیش از آتش‌بس
در ساعات پایانی پیش از آغاز آتش‌بس اعلام‌شده، رژیم صهیونیستی با اجرای بمباران سنگین، مناطق شهری ۶ و ۷ تهران و همچنین شهر‌هایی ازجمله بابل، بابلسر، آستانه‌اشرفیه، چمستان، بندرعباس و ... را به‌شدت مورد حمله قرار داد. این حملات در شرایطی انجام شد که هیچ‌گونه تحرک نظامی مؤثری از سوی ایران در این مناطق گزارش نشده بود.
بمباران کور و بدون تفکیک در این شهرها، علاوه بر تخریب شدید اماکن مسکونی و عمومی، موجب کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی شد و فضای عمومی را با شوک، وحشت، و اضطراب فراگیر همراه ساخت.
این اقدامات نه‌تنها ناقض اصل تفکیک و تناسب است، بلکه نمونه‌ای از حملات بدون هدف‌گیری مشروع نظامی و نقض فاحش اصل اقدامات احتیاطی در مخاصمه مسلّحانه به شمار می‌رود.
۱۰. هدف‌گیری دانشمندان هستهای در مناطق مسکونی
یکی دیگر از موارد نگران‌کننده، حملات هدفمند رژیم صهیونیستی به محل‌های سکونت دانشمندان هستهای ایرانی در مناطق کاملاً غیرنظامی است.
این حملات که با هدف ترور افراد علمی و تخصّصی انجام شده، مصداق نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، به‌ویژه حق حیات، و نمونه‌ای از اعمال تروریستی دولتی است.
مطابق با حقوق بین‌الملل، هدف‌گیری عامدانه افراد غیرنظامی که در مخاصمات مسلّحانه مشارکت مستقیم ندارند، به‌ویژه در مناطق مسکونی، نقض آشکار قواعد بشردوستانه محسوب می‌شود.
همچنین این اقدامات، در پرتو ماده ۸ اساسنامه رم، میتواند واجد وصف جنایت جنگی بوده و مسؤولیت بین‌المللی مرتکبان آن، ازجمله آمران و مباشران، را به دنبال داشته باشد.
۱۱. مسئولیت کیفری نقض حقوق بشردوستانه
ماده ۸ اساسنامه رم دیوان کیفری بین‌المللی، حملات عمدی یا بدون تفکیک علیه غیرنظامیان، بمباران مراکز درمانی و تهدید‌های گسترده را به‌عنوان جنایات جنگی تعریف میکند. طبق این ماده، افرادی که مرتکب این تخلفّات می‌شوند، ازجمله فرماندهان نظامی و مجریان مستقیم، می‌توانند تحت پیگرد کیفری بین‌المللی قرار گیرند.
این مسئولیت کیفری، اهمیّت رعایت دقیق قواعد حقوق بشردوستانه را نشان می‌دهد و راه را برای تأمین عدالت قربانیان و جلوگیری از تکرار نقض‌ها باز میکند. همچنین، نشان‌دهنده الزام اخلاقی و قانونی طرفین درگیری برای حفظ حقوق غیرنظامیان و پایبندی به قوانین بین‌المللی است.
در حملات اخیر رژیم صهیونیستی به ایران، موارد متعدّدی از نقض حقوق بشردوستانه قابل احصا است که میتواند تحت عنوان جنایات جنگی مورد پیگرد قرار گیرد؛ ازجمله حملات به بیمارستان‌ها، مراکز امدادی و منازل مسکونی غیرنظامیان که خلاف تعهدات بین‌المللی بوده و مسئولان آنها باید پاسخگو باشند.
۱۲. مسؤولیت ایالات‌متحده به‌عنوان کمک‌کننده در ارتکاب عمل متخلّفانه بین‌المللی
با توجّه به شواهد متقّن و اطلاعات رسمی منتشرشده، ایالات‌متحده در سلسله حملات اخیر رژیم صهیونیستی به ایران، از جمله در بمباران‌های تأسیسات هستهای ایران در فردو، نطنز و اصفهان، ارائه اطلاعات ماهواره‌ای، سوخت‌گیری هوایی و ... نقش مؤثر و مستقیمی ایفا کرده است.
مطابق ماده ۱۶ پیش‌نویس مواد مسؤولیت دولت‌ها برای اعمال متخلّفانه بین‌المللی، هر دولتی که به‌طور آگاهانه و با علم به شرایط، در ارتکاب یک عمل متخلّفانه بین‌المللی توسط دولت دیگر، کمک، تشویق یا تسهیل کند، درصورتی‌که خود نیز در آن عمل تعهدی را نقض کرده باشد، مسؤولیت بین‌المللی دارد.
در این چارچوب، ایالات‌متحده نه‌تنها از وقوع این حملات مطلّع بوده بلکه در روند اجرای آن همکاری فنّی و عملیاتی داشته است.
این اقدامات، مسؤولیت حقوقی بین‌المللی این دولت را نیز، در کنار رژیم صهیونیستی، در برابر نقض‌های صورت‌گرفته در حوزه حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، تثبیت میکند. مسؤولیت ایالات‌متحده در این زمینه در مقام همدست مطرح و مستلزم پاسخگویی حقوقی در سطح بین‌المللی است.
در این چارچوب، ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران ضمن محکومیّت شدید این تجاوزات و اقدامات جنایتکارانه، بار دیگر بر حق ذاتی ایران در دفاع مشروع تأکید می‌ورزد و از جنابعالی، به‌عنوان عالی‌ترین مقام حقوق بشری سازمان ملل متحد، انتظار دارد:
۱. حملات صورت‌گرفته از سوی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران را به‌صورت صریح و آشکار محکوم کنید؛
۲. حملات ایالات متحده به خاک جمهوری اسلامی ایران را به صورت صریح و آشکار محکوم کنید؛
۳. مسئولیت قانونی و بین‌المللی عاملان، مباشران و حامیان این اقدامات غیرقانونی را با جدّیت و فوریّت مورد بررسی قرار دهید؛
۴. یک بررسی مستقل و بی‌طرفانه از ابعاد دقیق حقوقی و انسانی این حملات متجاوزانه انجام گیرد؛
۵. با فشار‌های دیپلماتیک و اتّخاذ تدابیر پیشگیرانه از تکرار چنین نقض‌های فاحشی جلوگیری به عمل آورید؛
۶. حمایت از قربانیان را تضمین نموده و زمینه‌های جبران خسارات وارده را فراهم کنید.
بی‌پاسخ ماندن چنین جنایاتی، در زمانی که جهان به‌طور فزاینده‌ای بر اصل پاسخگویی و مقابله با مصونیّت از مجازات تأکید دارد، نه‌تنها موجب تضعیف اصول بنیادین حقوق بشر خواهد شد، بلکه آسیب جدّی به آرمان‌ها، ارزش‌ها و اهداف عالیه جامعه جهانی وارد خواهد ساخت.
ضروری است که تمامی دولت‌ها، نهاد‌های بین‌المللی و به‌ویژه سازوکار‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد، به‌صورت فوری، مؤثر و هماهنگ در برابر نقض فاحش و مستمر حقوق بین‌الملل که صلح، امنیّت جهانی و حقوق بشر را در معرض تهدید قرار داده است، اقدام کنند.
انتهای پیام/ 261
