شاه‌رضایی: ادبیات اردوگاهی ادبیات تعلیم و تربیت و حماسه است

یک کارشناس و منتقد ادبی با بیان اینکه ادبیات اردوگاهی پیامد‌های متفاوتی دارد، گفت: اگر ادبیات گذشته حبسیه و شکوائیه دارد، ادبیات اردوگاهی حتما دارای مولفه‌های تعلیم و تربیت و حماسه است.
کد خبر: ۷۶۲۴۶۷
تاریخ انتشار: ۲۳ تير ۱۴۰۴ - ۱۸:۳۵ - 14July 2025

به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، نشست خوانش افتخار از سلسله نشست‌های نقد و بررسی ادبیات اسارت، عصر امروز (دوشنبه) ویژه کتاب «آهوی گمشده» روایت اسیر آزاده شده ایرانی حمید احمدی‌نیا از دوران اسارت با حضور زهرا علی‌عسگری نویسنده، محسن شاه‌رضایی منتقد ادبی و راوی در موسسه پیام آزادگان برگزار شد.

در ابتدا، فرزانه قلعه‌قوند معاون پژوهش موسسه پیام آزادگان به اتفاقات اخیر کشورمان و حمله رژیم صهیونیستی اشاره کرد و شهادت هموطنان را تسلیت گفت و اظهار داشت: امروز با نقد و بررسی کتاب «آهوی گمشده» همراه هستیم؛ هدف ما در این جلسات الزاماً فقط نقد است و می‌خواهیم این کتاب که حق دارد بیشتری برای دیده شده داشت را به جامعه ادبی معرفی کنیم. از نظر خودم، این کتاب یک اثر جذاب است و همواره بی‌صبرانه منتظر انتشار و مطالعه آن بودم. 

شاه‌رضایی: ادبیات اردوگاهی ادبیات تعلیم و تربیت و حماسه است

معاون پژوهش موسسه پیام آزادگان به تشریح ویژگی‌های این کتاب پرداخت و گفت: آن چیزی‌که علاوه بر قلم زهرا احمدی نقطه قوت و برجسته این کتاب است که وجود داشت، شجاعت روای در بازگویی خاطرات است.

شاه‌رضایی: ادبیات اردوگاهی ادبیات تعلیم و تربیت و حماسه است

در ادامه، محسن شاه‌رضایی کارشناس و منتقد ادبی از خدمات مجموعه انتشارات پیام‌آزادگان برای انتشار خاطرات آزادگان قدردانی کرد و گفت: من کتاب «آهوی گمشده» را دوبار مطالعه کرده‌ام؛ زندگی، حوادث و قلم نویسنده به‌قدری زیبا بود که کتاب را بی‌وقفه خواندم و با اینکه همواره سعی دارم نقدی بر کتاب‌ها داشته باشم، اما نتوانستم تناقضی در این کتاب پیدا کنم و نقد کنم هرچند برای بهتر شدن کتاب پیشنهاد‌هایی وجود دارد.

کارشناس و منتقد ادبی عنوان کرد: زندان و کتاب اگرچه ارتباطی با هم ندارد، اما در طول تاریخ اگر بررسی کنیم خواهیم فهمید از جهت‌هایی مرتبط‌اند، چون کتاب‌های زیادی در زندان نوشته شده و آثار مطرح زیاد دیگری درباره زندان (حبسیه‌نویسی و زندان‌نویسی) داشته‌ایم که اکثرا شعر (شکوائیه) بوده‌اند و کار‌های نثر کمتری داشته‌ایم.

وی افزود: در طول تاریخ افراد زیادی در زندان کتاب نوشته‌اند و سعدی شیرازی یکی از این افراد است، اما بعد از مشروطه در سراسر ایران این تجارب را داریم. شاعر بزرگ آزادی‌خواه محمد فرخی‌یزدی یکی از این نمونه‌هاست که گفت، دیدی آن ترک ختا دشمن جان بود مرا/گرچه عمری به خطا دوست خطابش کردم/منزل مردم بیگانه چو شد خانه چشم/آنقدر گریه نمودم که خرابش کردم».

شاه‌رضایی: ادبیات اردوگاهی ادبیات تعلیم و تربیت و حماسه است

شاه‌رضایی تصریح کرد: ارتباط دیگر زندان با کتاب این است که بسیاری در زندان کتاب نوشتند که در طول تاریخ ادبیات نمونه‌های زیادی از آن وجود دارد. ماجرا‌های مارکوپولو یکی از نمونه‌های جهانی است که نوشته شد. در ایران غلامحسین صدیقی که پدر علوم اجتماعی و وزیر کشور در دوره مرحوم فاطمی بود که وقتی می‌خواستند «جشن هزاره ابن‌سینا» را برگزار کنند از او در زندان تقاضا کردند تا مقدمه‌ی آن را بنویسند که ایشان یک مقاله مهم می‌نویسد که مطلع هزاره ابن‌سینا می‌شود. 

این کارشناس و منتقد ادبی به ذکر نمونه‌های موفق حبسیه‌نویسی در ایران و جهان پرداخت و ادامه داد: ارتباط زندان با کتاب ظاهره ارتباط عمیقی است؛ شخصا معتقدم ادبیات اردوگاهی که خیلی‌ها از آن به اسم ادبیات حبسیه‌نویسی یاد می‌کنند یقیناً پیامد‌های متفاوت دارد و در زمره ادبیات تعلیم و تربیتی است، یعنی اردوگاه‌نویسی را باید در زمره کتب تعلیم و تربیت گذاشت.

وی با بیان اینکه حدود ۴۰ هزار رزمنده ایرانی تجربه اسارت دارند که اگرهرکدام یک پند داشته باشند شاهد خلق یک اندرزنامه‌ی گران‌قدر خواهیم بود که نمونه ندارد، گفت: اگر ادبیات گذشته حبسیه و شکوائیه دارد، ادبیات اردوگاهی حتما دارای مولفه‌های تعلیم و تربیت و حماسه است.

احمدی‌نیا: روح امام(ره) ما را بزرگ کرد

در ادامه این مراسم، «حمید احمدی‌نیا» آزاده و راوی کتاب درباره انگیزه‌ی خود از روایت خاطرات اسارت گفت: مهمترین انگیزه من برای روایت این کتاب توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامی بود. ما در مقطعی زندگی می‌کردیم که نقش و نفس حضرت امام خمینی(ره) قدسی بود. این روح بزرگ ایشان بود که بچه‌های ما را بزرگ کرد؛ ایشان در سخنی می‌فرمایند، «جنگ دانشگاه است» و ما که آن دوران را درک کرده‌ایم، تصدیق می‌کنیم که چنین بود.

وی شرایط اسارت و تفاوت‌های آن با فرهنگ کشورمان را مورد مقایسه قرار داد و گفت: من قبل از اعزام به جبهه حدود ۳ ماه آموزش نظامی دیدیم و آموزش تخصصی داشتیم و در پادگان آموزش دیده بودیم هر روز را با قرائت آیت‌الکرسی و صلوات شروع کنیم درحالی که شرایط در اسارت بسیار فرق داشت. 

علی‌عسگری: تاریخ ایران فانتزی نیست

شاه‌رضایی: ادبیات اردوگاهی ادبیات تعلیم و تربیت و حماسه است

در بخش دیگر این مراسم، زهرا علی‌عسگری نویسنده کتاب به اتفاقات اخیر کشورمان پرداخت و گفت: این روزها بسیار از دوگانه‌ی ملت و دولت حرف می‌زنند که حاشیه‌سازی است؛ معتقدم اگر ما ایرانیان ملت نبودیم این رژیم کودک‌کش با ما کاری نداشت و اگر ملت نبودیم، تسلیم می‌شدیم لذا ما یک امت دارای ریشه و فرهنگ کهن هستیم.

وی با تاکید براینکه این کتاب‌ها را برای ایران می‌نویسیم، گفت: برای اولین‌بار در طول تاریخ کشورمان، تاریخ‌نگاری به دست مردم سپرده شده است درحالی که ما ابداً پروژه‌بگیر نیستیم و این بهترین فرصت است که پرکار باشیم.

نویسنده «آهوی گمشده» به جذابیت‌های این کتاب پرداخت و تصریح کرد: این کتاب از این جهت برای من جالب بود که سن راوی در دوران اسارت کم بود و این ویژگی‌ها کتاب را خواندنی و جذاب می‌کند. تاریخ ما یک تاریخ تکان‌دهنده است و اصلا فانتزی نیست و گذشته‌ی ترسناکی را گذرانده‌ایم که به اینجا رسیده‌ایم لذا کتاب‌ها را می‌نویسیم تا واقعیت‌های تاریخ این ملت را به آینده بگوییم.

انتهای پیام/ 121

نظر شما
پربیننده ها