به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، صدام پس از اشغال خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و امتیاز خرمشهر را برای خود نگه دارد. از سوی دیگر فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز ارضی، جنگ را به شکل عادلانه‌ای پایان دهند؛ هرچند که عده‌ای از فرماندهان معتقد بودند که بزرگترین امتیازی که می‌شود در این برهه از صدام گرفت، همان فتح بصره است. فتح بصره مقصد همه طراحی‌های عملیاتی در خوزستان بعد از عملیات بیت‌المقدس بود.
به این ترتیب، عملیات رمضان در چهار محور و پنج مرحله از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش ایران طراحی و اجرا شد، تا با عبور از خط مرز بین‌المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر مربع تصرف شود. این منطقه از شمال به کوشک و طلاییه و پاسگاه‌های مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی هورالهویزه و از غرب به رودخانه اروند (در نقطه تلاقی دجله و فرات به نام القرنه) تا شلمچه در غرب خرمشهر، و از شرق به خط مرزی شمالی – جنوبی و از کوشک تا شلمچه منتهی می‌شد.
یک مشکل اصلی بر سر راه عملیات‌های بعد از بیت المقدس وجود داشت و آن هم یگان‌های مهندسی عراق و مسلح کردن زمین به انواع موانع و میدان‌های مین پیچیده بود. در این میان، ارتش بعثی از تجربیات مستشاران مختلف که تجریه جنگ جهانی دوم را هم داشتند بهره جست.
تمام تجربه کشورهای بلوک شرق و غرب، مانند فرانسه، یوگسلاوی، شوری، آلمان و... در عملکردی غیر منتظره علی‌رغم جنگ سرد به کمک ارتش بعث آمد، دژهای پیچیده مثلثی نمونه‌ای از این تجربیات بود.
در برخی گزارش‌ها سخن از ارتش‌های اجاره‌ای هم به میان آمده، چه اینکه از ۱۷ ملیت مختلف اسیر در اردوگاه‌های اسرای عراقی در ایران وجود داشت. موانعی مثل کانال‌های عمیق و عریض، میادین مین پیچیده، استحکامات پیچیده مثل دژهای مثلثی و آب انداختن بخشی از زمین‌ها باعث می‌شد که هر نیرویی از سمت ایران وارد نبرد شود، قبل از رسیدن به نیروهای طرف مقابل، تمام توان خود را صرف مقابله با زمین مسلح کند.
مهندسین عراق در منطقه شمال غربی بصره و تنومه خطوط پدافندی عراق را با ساخت یک کانال به طول ۳۰ و عرض یک کیلومتر (که مختص پرورش ماهی بود) با پمپاژ آب و احداث موانع و کمین و سنگر‌های تیربار به عنوان مانع اساسی و بازدارنده از حملات احتمالی نیروهای ایرانی به سوی بصره تدارک دیده بودند؛ همچنین در قسمت جنوبی منطقه (رو به روی شلمچه) آب رها شده بود تا از هرگونه تردد نیروهای زرهی و پیاده، عملا ممانعت به عمل آید.
سرانجام عملیات رمضان در شب ۲۱ رمضان و سالروز شهادت امام علی (ع) در ساعات ۲۱ و ۳۰ دقیقه شامگاه ۲۳ تیر ماه ۱۳۶۱ با رمز یا صاحب الزمان ادرکنی در منطقه عملیاتی شلمچه و شرق بصره آغاز شد.
در این حمله هشت لشکر پیاده از سپاه و دو لشکر زرهی از ارتش به عنوان نیروی اصلی و همچنین یک تیپ پیاده ازسپاه و یک لشکر زرهی از ارتش به عنوان نیروی ذخیره حضور داشتند که تحت امر چهار قرارگاه عملیاتی کار می‌کردند.
در مرحله نخست – در سه محور – به علت موانع و استحکامات مثلثی شکل و میادین مین فراوان، نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست یابند؛ لذا با روشن شدن هوا از ادامه پیشروی خودداری شد؛ اما در محور جنوبی – جنوب پاسگاه زید – چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم کوبیده و تا عمق ۳۰ کیلومتری مواضع عراقی‌ها رسیده و خود را به نهر کتیبان در شرق اروند و کانال ماهیگیری برسانند، به گونه‌ای که به قرارگاه فرماندهی لشکر ۹ زرهی عراق دست یافته و علاوه بر غنیمت گرفتن خودرو تویوتا فرماندهی، قرارگاه را منهدم می‌کنند.
علی‌رغم این موفقیت، جناح راست نیرو‌ها بازمانده بود و با روشن شدن هوا عراقی‌ها با یک لشکر زرهی فشار اصلی را معطوف این منطقه کرده و از پیشروی نیروهای ایرانی ممانعت به عمل آوردند.
در این مرحله از عملیات ۸۵ دستگاه تانک و نفربر و ۱۲ توپ دشمن منهدم و ۷۱ دستگاه تانک و نفربر نیز به غنیمت گرفته شد.
مرحله دوم نیز در محور میانی – جنوب پاسگاه زید – و با همان یگان‌ها و تقویت دو تیپ دیگر در تاریخ ۲۵ مرداد ماه ۱۳۶۱ صورت گرفت که چندان موفقیت‌آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد و شماری از آنان کشته، زخمی و اسیر شدند.
در مرحله سوم احتمال می‌رفت که دشمن با تجمع نیروهای زرهی قصد پاتک دارد، لذا در تاریخ ۳۰ مرداد ماه ۱۳۶۱ از شرکت نیروهای زرهی خودی صرف‌نظر شد تا نیروهای پیاده بتوانند به انهدام تانک‌ها و نفربر‌ها بپردازند؛ بنابراین عملیات مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیروهای ایرانی به طور خیره‌کننده‌ای به در هم شکستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند. رزمندگان اسلام توانستند در این مرحله مهم، در زمینی به وسعت ۱۸۰ کیلومتر مربع، نزدیک به ۷۰۰ دستگاه تانک و نفربر را منهدم و ۱۴ دستگاه تانک و نفربر دشمن را که ۴ دستگاه از نوع پیشرفته تی – ۷۲ بود به غنیمت بگیرند.
مرحله چهارم عملیات در یکم شهریور ماه ۱۳۶۱ از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد، اما به دلیل آمادگی و هوشیاری عراقی‌ها و استحکامات و مواضعی که تعبیه شده بود، راهی از خط نخست دشمن، به روی رزمندگان اسلام باز نشد.
مرحله پنجم و پایانی که تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی – نظامی بود، در ۶ شهریور ماه ۱۳۶۱ از شمال پاسگاه زید و در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاکریز‌های مثلثی آغاز شد. در آغاز درگیری و نبرد، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش رفت و نیروهای ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاکسازی و الحاق، خاکریزی مناسب و دو جداره در جناح شمالی دشمن بسازند؛ ولی از آنجا که دقت کافی در ساخت آن به کار نرفت، دشمن توانست پنج کیلومتر در آن رخنه کند. در این مرحله ۱۳۰ دستگاه تانک و نفربر منهدم و ۱۱ دستگاه نیز به غنیمت گرفته شد و همچنین ۸۰۰ تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند.
بنابراین در این عملیات ۱۰۹۷ دستگاه تانک و نفربر منهدم شده و ۵۰ دستگاه تانک و نفربر به غنیمت نیروهای ایرانی درآمد؛ همچنین ۸۷۱۵ تن از نیروهای بعثی نیز کشته، زخمی و اسیر شدند.
جمهوری اسلامی ایران با اجرای این عملیات سیاسی – نظامی نشان داد که در نفوذ به خاک عراق و ادامه نبرد، تنها به دنبال خواسته‌های به حق مردم مظلوم خود است؛ هرچند که تنها محدوده پاسگاه زید عراق به وسعت ۴۰۰ کیلومتر مربع تصرف و لشکر ۹ زرهی عراق به طور کامل منهدم شد و هدف اصلی تامین نشد، اما این عملیات یک اقدام مثبت تلقی شد.
از نمونه‌های سختی‌های این عملیات علاوه بر زمین مسلح، گرمای طاقت‌فرسا و گاهی کمبود امکانات برای انتقال مجروحان به عقب بود.
انتهای پیام/ 119
