به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، مجموعه باورها، ارزش‌ها، هنجارها، نماد‌ها و تکنولوژی که در ارتباط با ظهور منجی موعود از نسل پیامبر (ص) شکل گرفته و ریشه‌های اعتقادی آن، از آیات قرآن و روایات معصومین (ع)، استخراج می‌شود فرهنگ مهدوی نام دارد که در قالب دو برداشت اصلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برداشت اول: فرهنگ مهدوی، فرهنگ آرمانی است که در عصر ظهور، توسط امام عصر (ع) بر مبنای باور‌های اصیل اسلامی؛ یعنی توحید؛ نبوّت؛ و امامت و بر پایه ارزش‌های حقیقی اسلام، هم چون؛ عدالت؛ ظلم ستیزی؛ کرامت انسانی و اسلام ناب محمدی، در جامعه جهانی تحقق خواهد یافت، بنابراین فرهنگ مهدوی یک فرهنگ دینی، جهان شمول و آرمانی است. برداشت دوم: ذیل عنوان «فرهنگ انتظار» قابل ترسیم است. فرهنگ انتظار فرهنگی است که در عصر غیبت امام عصر (ع)، در مکتب شیعه امامی، شکل می‌گیرد. این فرهنگ بر محور همان باور‌های زیر بنایی یعنی؛ توحید؛ نبوت؛ امامت و با الگوگیری از چشم انداز آرمانی «فرهنگ مهدوی» و الهام گیری از آن، تحقّق می‌یابد.
وجود همیشگی حجّت و امامی زنده و شاهدی معصوم در همه اعصار باور محوری فرهنگ مهدوی است؛ امامی که به اذن خدا، در غیبت کبری به سر می‌برد، هیچ کس از مکانش اطلاعی ندارد، بر احوال مردم آگاه است و منتظر روزی است که به اذن خداوند ظهور کرده زمین را پر از عدالت کند آن گونه که پیش از آن، از ظلم و ستم مالامال گشته است. «فرهنگ انتظار» نیز یک فرهنگ دینی و جهان شمول است که با نظر به فرهنگ آرمانی مهدوی ترسیم شده است. هستی شناسی فرهنگ مهدوی، مثل هستی شناسی اسلام مبتنی بر اصل توحید است. بر مبنای این اصل، جهان و تمامی هستی در یک وجود، یعنی وجود مقدّس باری تعالی، خلاصه می‌گردد. بر این اساس، مبدأ هستی همان خداوند یگانه بی‌همتایی است که زنده و قائم به ذات خویش است. از سویی دیگر بازگشت همه امور به او می‌باشد. خالق و مدیر و مدبّر جهان هستی، خداست و مبدأ و معاد هر چیز به او باز می‌گردد، به این خاطر زیربنای جهان بینی مهدوی اصل توحید است که فرد معتقد را به سوی عبودیت و بندگی خدا و نفی غیر خدا می‌کشاند و او را از پذیرش قوانین غیر الهی و حکومت‌های طاغوتی باز می‌دارد.
اصل هدایت و رهبری جامعه در فرهنگ مهدوی از جایگاه خاصی برخوردار است به گونه‌ای که این فرهنگ بر پایه خدامحوری و هستی شناسی توحیدی بنا شده است، رهبری جامعه اسلامی نیز بر عهده خداوند می‌باشد هیچ کس غیر از خدا نمی‌تواند فرمان دهد، مگر آن که از جانب او برگزیده شده باشد؛ پیامبران از جانب خداوند برای هدایت و رهبری جامعه اسلامی منصوب شده و تبعیت از آن‌ها لازم است. به اعتقاد شیعه که برگرفتته از آیات و روایات است. همان گونه که پیامبران از جانب خداوند برای رهبری و هدایت انسان‌ها برگزیده شده‌اند، امامان معصوم منصوب از جانب خدا بوده و اطاعتشان بر همه واجب است. بر مبنای اندیشه مهدوی؛ یکی از ریشه‌ای‌ترین باورها، اعتقاد به وجود امامانی است که به اذن خداوند و با معرفی پیامبر اکرم (ص) مشخص شده‌اند؛ و آخرین آن‌ها منجی آخرالزمان می‌باشد.
انسان شناسی یکی از مهم‌ترین ارکان اعتقادی است. در بحث انسان شناسی مهدوی که منطبق بر انسان شناسی اسلامی است چند نکته قابل توجه است. در این دیدگاه، انسان موجودی چند بعدی مرکّب از ابعاد معنوی و مادّی است؛ یکی او را به عالم والا و معنا سوق می‌دهد و دیگری او را به عالم سفلی و اسفل السافلین می‌کشاند و از برای هر یک از مقامات و درجات آن [انسان]جنودی است رحمانی و عقلانی، که آن را جذب به ملکوت اعلا و دعوت به سعادت می‌کنند و جنودی است شیطانی و جهلانی که آن را جذب به ملکوت سفلی و دعوت به شقاوت می‌کنند و همیشه بین این دو لشکر جدال و نزاع است و انسان میدان جنگ این دو طایفه است.
انسان موجودی مختار است و بر سر دو راهی‌ها، حق انتخاب دارد، و بر همین اساس او مکلّف و مسئول است. انسان همواره میان دو بعد ملکوتی و مادی انتخاب می‌کند و با هر انتخابی، به سود یکی از طرفین جنگ عمل می‌کند. نه تنها حق انتخاب دارد بلکه مکلّف به انتخاب است.» شرافت و کرامت هر انسانی نیز به همین انتخاب‌ها و حرکت به سوی بعد روحانی و معنوی اوست. بعد مادّی و معنوی انسان از هم جدا نیست و مکمّل همدیگر می‌باشند و یکی زمینه ساز و تقویت کننده دیگری است. زیاده روی در بعد مادی انسان را از پرداختن به بعد معنوی باز می‌دارد.
انسان دارای دو صورت بالفعل و بالقوه است، یکی گویای موقعیت موجود و دیگری امکان و نهایت فعلیت او را نشان می‌دهد. بر همین اساس. از دیدگاه اسلامی نمی‌توان برای هیچ انسانی فرجام و پایان هیچ انسانی را متصوّر شد. امکان تبدیل شدن انسان به شقی‌ترین و یا کامل‌ترین انسان در هر مقطع از زندگی وجود دارد. دلیل فرستادن پیامبران و نزول کتاب‌های آسمانی هدایت انسان به سوی برترین فعلیت وجودیش بوده و کرامت و شرافت انسان نیز به پیروی از بعد روحانی و گام نهادن در والاترین فعلیت می‌باشد.
منبع: جهانی شدن و فرهنگ مهدوی/ زینب متقی‌زاده
انتهای پیام/ 161
