به گزارش خبرنگار بین‌الملل
دفاع‌پرس، لبنان و سوریه ظرف یک سال اخیر تحولات مهم و متعددی را پشت سر گذاشته‌اند. سوریه از یک سو شاهد سقوط حکومت بشار اسد و روی کار آمدن شورشیان تحریرالشام به رهبری «ابومحمد الجولانی» بود و از آن سو لبنان، حملات وحشیانه اسرائیل و ترور فرماندهان ارشد جنبش حزب‌الله و در راس آنها «سید حسن نصرالله» را پشت سر گذاشت.
بیروت و دمشق به رغم سقوط حکومت ۵۴ ساله خانواده، به سان دهه‌های قبل روابط پرتنشی را تجربه می‌کنند. لبنان در سال ۱۹۴۳ از استعمار فرانسه استقلال پیدا کرد، اما سوریه تا سال ۲۰۰۸ از به رسمیت شناختن استقلال لبنان و ارسال سفیر به این کشور خودداری کرد.
وقوع درگیری‌های مرزی در روز‌ها اخیر که به کشته و زخمی شدن چندین غیرنظامی از جمله یک دختر چهار ساله انجامید، نشان می‌دهد که تلاش دولت‌های جدید در بیروت و دمشق برای همکاری امنیتی و بازسازی روابط سیاسی موفقیتی در پی نداشته است. به رغم سفر «جوزف عون» به دمشق و دیدار با ابومحمد الجولانی، همچنان هیچ مقامی از حکومت جدید سوریه به بیروت سفر نمی‌کند.
فرماندهی حزب‌الله در ۲۰۱۳ با هدف مبارزه با تکفیری‌ها هزاران نفر از رزمندگان خود را به سوریه فرستاد. دولت جدید سوریه از حزب‌الله به دلیل نقش‌آفرینی در جنگ داخلی سوریه و در دفاع از دولت اسد، کینه دارد. در مقابل شماری زیادی از لبنانی‌ها در مرز با سوریه با دلهره و ترس از احتمال حمله تحریرالشام دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان دولت لبنان نیز با فوبیای اشغال بیروت توسط نیرو‌های جولانی روبه‌روست. ظرف روز‌های اخیر هر دو دولت محدودیت‌های جدید و شدیدی برای ورود اتباع یکدیگر به محدوده سرزمینی خود ایجاد کرده‌اند.
۲۹ سال حضور نظامی سوریه در لبنان
حافظ اسد در سال ۱۹۷۰ در یک کودتای بدون خونریزی به قدرت رسید. وی در سال ۱۹۷۶ در خلال جنگ داخلی لبنان ارتش سوریه را برای برقراری آرامش به لبنان فرستاد. حضور نظامی سوریه در لبنان ۲۹ سال به طول انجامید. در مقابل سوری‌ها احساس می‌کنند که لبنان در طول تاریخ دروازه اصلی توطئه‌ها علیه آنها بوده است.
پس از ترور «رفیق حریری» نخست‌وزیر سابق لبنان در سال ۲۰۰۵، بسیاری انگشت اتهام را به سوی دمشق نشانه رفتند. دو ماه بعد، سوریه تحت فشار‌های بین‌المللی، از لبنان عقب‌نشینی کرد.
با آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، صد‌ها هزار شهروند سوری به لبنان بحران‌زده فرار کردند. در آن مقطع سرانه میزبانی لبنان از مهاجران، از تمام کشور‌های جهان بیشتر بود. پناهندگان سوری از تبعیض‌هایی که در لبنان اعمال می‌شد، ناخرسند بودند؛ بویژه قوانین منع رفت و آمد سوری‌ها را آزار می‌داد.
بی‌اعتمادی و بن‌بست
اختلاف نظردرباره سرنوشت ۲ هزار زندانی سوری که در زندان‌های لبنان به سر می‌برند، مشکلی جدی در روابط دو کشور است. قریب به ۸۰۰ نفر از این زندانیان با اتهام شرکت در حملات مسلحانه، بدون محاکمه در زندان به سر می‌برند. دمشق از بیروت می‌خواهد این زندانیان را تحویل دهد، اما مقامات قضایی لبنان می‌گویند هیچ یک از مهاجمان را آزاد نمی‌کنند. در ماه ژوئیه، خانواده بازداشت‌شدگان در یک گذرگاه مرزی تجمع اعتراضی برگزار کردند و خواستار آزادی زندانیان شدند.
یکی دیگر از موانع برقراری روابط سازنده میان دو کشور، مساله پناهندگان است. لبنان خواستار بازگشت پناهندگان سوری است. آژانس پناهندگان سازمان ملل بیش از ۷۰۰ هزار پناهنده سوری را ثبت کرده؛ این در حالی است که کل جمعیت لبنان حدود ۵ میلیون نفر است. از سوی دیگر دمشق خواستار استرداد میلیارد‌ها دلار سپرده‌های این کشور است که از سال ۲۰۱۹ در بانک‌های لبنان بلوکه شده است.
بدترین درگیری‌های مرزی پس از سقوط اسد در ماه مارس رخ داد. مقامات سوری مدعی بودند که اعضای حزب‌الله از مرز عبور کرده و سه سرباز سوری را پس از ربایش به قتل رسانده‌اند. در مقابل، دولت و ارتش لبنان با تکذیب این ادعا خاطرنشان کردند که این اقدام توسط قاچاقچیان انجام شده است. پس از این حادثه وزرای دفاع لبنان و سوریه به عربستان سعودی رفتند و توافقی برای افزایش هماهنگی امنیتی امضا کردند.
تشدید بحران با تغییر دولت‌ها
در ماه ژوئیه شایعاتی در لبنان پخش شد مبنی بر اینکه سوریه در ازای صرف‌نظر از مناطق اشغالی جولان توسط اسرائیل، شمال شهر طرابلس را بدست می‌آورد. اگرچه مقامات لبنان این شایعات را تکذیب کردند، اما نفس شکل‌گیری چنین شایعاتی سطح بی‌اعتمادی میان دو همسایه را آشکار می‌کرد.
بیروت همچنین از انتصاب یک افسر سابق ارتش لبنان به نام «عبدالله شهاده» به عنوان مسئول امنیتی در استان حمص که با شمال شرقی لبنان هم‌مرز است، به خشم آمد. وی در سال ۲۰۱۴ با خروج از ارتش لبنان به به شورشیان سوریه پیوسته بود. در این مدت کمتر کسی در سوریه از نام واقعی شهاده اطلاع داشت و او با نام مستعار «ابویوسف لبنانی» شناخته می‌شد.
همچنان که پیداست روابط سرد و تیره میان دمشق و بیروت از ریشه‌هایی عمیق و تاریخی پیروی می‌کند و همین مساله حل و فصل اختلاف‌نظر‌ها را با پیچیدگی‌هایی فراوان روبه‌رو کرده است. در این میان تغییر دولت‌های هر دو کشور نه تنها گره‌ای از کار باز نکرده، بلکه وابستگی، بی‌تجربگی و نابلدی رهبران سیاسی جدید بر شدت بحران افزوده است.
انتهای پیام/ ۹۴۴
