گروه جامعه دفاع‌پرس- سرتیپ دوم پاسدار حمید علینقیان پور فرمانده انتظامی استان اصفهان؛ حشیش به عنوان یکی از مواد مخدر پرمصرف در گروه سنی نوجوانان و جوانان، در سال‌های اخیر توجه بسیاری از کارشناسان، مسئولان و فعالان حوزه سلامت و امنیت را به خود جلب کرده است. نوجوانان و جوانان به دلیل ویژگی‌های روانی، اجتماعی و فیزیولوژیکی خاص خود، آسیب‌پذیرترین قشر در برابر مصرف این مواد به شمار می‌روند. پیامد‌های جسمی، روانی و اجتماعی مصرف حشیش تنها فرد مصرف‌کننده را درگیر نمی‌کند، بلکه اثرات منفی و گسترده آن به خانواده‌ها، محیط‌های آموزشی و در نهایت جامعه منتقل می‌شود. در چنین شرایطی، پرداختن دقیق به ابعاد مختلف این موضوع و تدوین راهکار‌های جامع، یکی از الزامات اساسی برای تضمین سلامت نسل جوان و حفظ امنیت اجتماعی است.
علل و عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف حشیش
گرایش نوجوانان به مصرف حشیش اغلب نتیجه‌ای است از مجموعه‌ای پیچیده و در هم تنیده از عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی که در تعامل با یکدیگر زمینه‌ساز این پدیده می‌شوند. نقش خانواده در این میان از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چرا که خانواده اولین و اصلی‌ترین محیط اجتماعی نوجوانان است که شکل‌دهنده رفتار‌ها و ارزش‌های آنان به شمار می‌رود.
عدم وجود ارتباط موثر بین والدین و فرزندان، ضعف در آموزش و آگاهی‌بخشی درباره خطرات و پیامد‌های مصرف مواد مخدر، و همچنین ناتوانی در مدیریت رفتار‌ها و نیاز‌های نوجوانان، می‌تواند زمینه‌ساز گرایش به مصرف مواد شود. در کنار نقش خانواده، عوامل محیطی و اجتماعی نیز تاثیر عمیقی دارند؛ از جمله فشار‌های روانی ناشی از چالش‌های تحصیلی، انتظارات اجتماعی و مشکلات روانی که ممکن است نوجوانان و جوانان در زندگی روزمره با آن مواجه شوند.
این فشار‌ها و تنش‌ها گاهی نوجوانان را به دنبال راه‌هایی برای فرار یا تسکین می‌برند که یکی از آنها می‌تواند مصرف مواد مخدر باشد. همچنین، دسترسی نسبتا آسان به حشیش و شبکه‌های توزیع مواد به ویژه در برخی مناطق، همراه با تاثیرات منفی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که مصرف مواد را به عنوان امری عادی یا حتی جذاب جلوه می‌دهند، باعث می‌شود که نوجوانان و جوانان به سمت این معضل سوق پیدا کنند. در مجموع، گرایش به مصرف حشیش نه تنها ناشی از یک عامل منفرد، بلکه نتیجه اثر همزمان چندین متغیر پیچیده است که باید به صورت جامع مورد بررسی قرار گیرد.
پیامد‌های مصرف حشیش در نوجوانان و جوانان
مصرف حشیش پیامد‌های متعددی دارد که هم سلامت جسمانی و هم روانی نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در ابعاد مختلف زندگی آنان بازتاب می‌یابد. از نظر جسمانی، مصرف مکرر این ماده می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی همچون اختلالات عملکرد مغز، کاهش حافظه و توان تمرکز، اختلالات تنفسی، و آسیب به سیستم قلبی و عروقی شود. این تاثیرات نه تنها سلامت فرد را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به کاهش توانمندی‌های یادگیری و فعالیت‌های روزمره نیز منجر شود که به نوبه خود مشکلات گسترده‌تری در زندگی تحصیلی و شغلی نوجوان ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، تاثیرات روانی مصرف حشیش نیز قابل چشم‌پوشی نیست و یکی از دلایل عمده نگرانی‌ها در این حوزه به شمار می‌رود. مصرف این ماده می‌تواند باعث افزایش میزان اضطراب و افسردگی، بروز اختلالات خواب، و نوسانات شدید خلقی شود که کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش می‌دهد. علاوه بر این، این پیامد‌های روانی می‌تواند نوجوانان را در معرض گرایش به رفتار‌های پرخطر قرار دهد، از جمله فرار از خانه، ارتباط با گروه‌های آسیب‌دیده، و حتی انجام اعمال مجرمانه. در نهایت، این آسیب‌ها نه تنها سلامت فردی، بلکه امنیت روانی و اجتماعی کل جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های رفتاری و افزایش جرائم مرتبط شود.
راهکار‌های مقابله و پیشگیری
مقابله با معضل مصرف حشیش در بین نوجوانان و جوانان نیازمند طراحی و اجرای برنامه‌های جامع و چندبعدی است که علاوه بر پلیس مشارکت فعال همه نهاد‌های مرتبط از جمله خانواده‌ها، نهاد‌های آموزشی و سازمان‌های مردم‌نهاد را در بر گیرد. نخستین گام در این مسیر، افزایش سطح آگاهی و ارتقای دانش نوجوانان و خانواده‌ها در خصوص پیامد‌های زیان‌بار مصرف مواد است.
برگزاری دوره‌های آموزشی منظم، کارگاه‌های مهارت‌های زندگی، و تقویت مهارت‌هایی مانند مدیریت استرس، تصمیم‌گیری صحیح و مقاومت در برابر فشار‌های اجتماعی، نقش موثری در کاهش گرایش به مصرف مواد دارد.
توسعه و گسترش فضا‌های فرهنگی، ورزشی و تفریحی به منظور فراهم آوردن فرصت‌های مناسب برای گذران اوقات فراغت به صورت سالم و مثبت نیز می‌تواند نقش پیشگیرانه قابل توجهی ایفا کند. ایجاد بستر‌هایی که نوجوانان و جوانان بتوانند انرژی و انگیزه خود را در فعالیت‌های سازنده به کار گیرند، از جمله راهکار‌های موثر برای کاهش تمایل به مصرف مواد است.
علاوه بر این، توجه ویژه به توسعه و ارتقای مراکز مشاوره روانی و درمانی و فراهم آوردن حمایت تخصصی برای افراد در معرض خطر یا معتاد، بخش دیگری از این برنامه جامع را تشکیل می‌دهد. خدمات مشاوره‌ای و درمانی به موقع و اثربخش می‌تواند از شدت آسیب‌ها بکاهد و مسیر بازگشت به زندگی سالم را برای افراد هموار کند. نقش خانواده‌ها نیز در این فرآیند بسیار مهم است؛ ایجاد فضای امن، برقراری ارتباط موثر، حمایت عاطفی و توجه به نیاز‌های روانی نوجوانان می‌تواند باعث تقویت مقاومت آنان در برابر گرایش به مواد مخدر شود و فرصت تشخیص زودهنگام مشکلات را فراهم آورد.
مصرف حشیش در بین نوجوانان و جوانان چالشی پیچیده و چندبعدی است که تنها با رویکردی جامع، هماهنگ و مستمر قابل مدیریت و کاهش است. همکاری موثر خانواده‌ها، پلیس، نهاد‌های آموزشی، مراکز بهداشتی و جامعه مدنی، کلید اصلی موفقیت در مقابله با این پدیده خواهد بود. توجه ویژه به پیشگیری، آموزش، درمان و حمایت‌های مستمر می‌تواند سلامت و آینده این نسل را تضمین کند و امنیت روانی و اجتماعی جامعه را حفظ کند.
انتهای پیام/241
