یادداشت/ «صدیقه صباغیان»

از خودکفایی نظامی تا جهاد فرهنگی؛ میراث جاوید دفاع مقدس

اگرچه جنگ تحمیلی با پذیرش قطعنامه پایان یافت، اما دفاع مقدس به‌عنوان یک مکتب فکری و فرهنگی، همچنان در عرصه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی جریان دارد.
کد خبر: ۷۷۹۳۵۹
تاریخ انتشار: ۳۱ شهريور ۱۴۰۴ - ۱۴:۳۰ - 22September 2025

به گزارش گروه استان های دفاع‌پرس _«صدیقه صباغیان» نویسنده وخبرنگار همزمان با آغاز هفته دفاع مقدس در یادداشتی آورده است: در تاریخ ایران اسلامی، روزهایی وجود دارد که فراتر از یک رخداد تقویمی، هویت ملی و انقلابی یک ملت را معنا می‌بخشد. این روزها یادآور ایثار و مقاومت‌اند؛ روزهایی که ملتی با دستان خالی اما دل‌هایی سرشار از ایمان، در برابر بزرگ‌ترین تجاوزهای نظامی ایستاد و تاریخ را ورق زد.

از خودکفایی نظامی تا جهاد فرهنگی؛ میراث جاوید دفاع مقدس

بی‌تردید ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ یکی از این روزهای سرنوشت‌ساز است؛ روزی که صدام با حمایت آشکار و پنهان قدرت‌های جهانی، جنگی همه‌جانبه را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. صدام و حامیانش گمان می‌کردند ایران تازه‌انقلابی توان ایستادگی در برابر یک حمله سنگین را ندارد و آن‌ها سقوط چندروزه تهران و فروپاشی نظام نوپای جمهوری اسلامی را در ذهن می‌پروراندند اما این خیال باطل، سرآغاز حماسه‌ای شد که بعدها «دفاع مقدس» نام گرفت و هشت سال ماندگار در حافظه تاریخی ملت ایران رقم زد.

در همان روزهای نخستین جنگ، ملتی یکپارچه به صحنه آمد. دانشجو و کشاورز، بازاری و کارگر، ترک و کرد و لر و بلوچ، شیعه و سنی؛ همه و همه دوشادوش یکدیگر در برابر دشمن ایستادند. ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران، بسیج و نیروهای مردمی با هماهنگی و روحیه‌ای کم‌نظیر، سد مستحکم دفاعی کشور شدند.

در پشت جبهه، زنان نقشی حیاتی ایفا کردند. از امدادرسانی و پرستاری گرفته تا تهیه غذا، دوخت لباس و حتی اعزام عزیزانشان به میدان نبرد؛ هر کدام به‌گونه‌ای بار جنگ را بر دوش کشیدند. مادرانی که فرزندان خود را راهی میدان می‌کردند و خود، با صبری زینب‌گونه، پشتوانه حماسه‌آفرینان می‌شدند. این حضور گسترده نشان داد که دفاع مقدس تنها یک جنگ کلاسیک نبود، بلکه قیامی همه‌جانبه بود که ملت ایران را یک‌صدا در برابر متجاوزان قرار داد.

دفاع مقدس مملو از صحنه‌هایی است که به تنهایی می‌تواند کتابی قطور باشد. عملیات‌های بزرگی همچون فتح‌المبین، بیت‌المقدس، والفجر ۸ و کربلای ۵، نقاط عطفی بودند که سرنوشت جنگ را تغییر دادند و اقتدار ایران را به نمایش گذاشتند. نام‌هایی هچون حاج احمد متوسلیان، شهید همت، شهید باکری، شهید خرازی و هزاران فرمانده و رزمنده دیگر، تنها نمونه‌هایی از قهرمانانی هستند که فرهنگ ایثار و جهاد را در تاریخ ایران ماندگار کردند.

این فرماندهان نه‌تنها در میدان نظامی که در عرصه اخلاق، اخلاص و معنویت نیز الگوهایی بی‌بدیل بودند. اگرچه دفاع مقدس با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ در سال ۱۳۶۷ از نظر نظامی پایان یافت، اما دستاوردهای آن همچنان زنده است. تحریم‌های سنگین و فشارهای خارجی در دوران جنگ، ایران را وادار کرد به جای اتکا به بیگانگان، مسیر خودکفایی را در پیش گیرد. بازسازی تجهیزات و سپس تولید سلاح‌های پیشرفته، نقطه آغاز شکل‌گیری صنایع دفاعی ایران بود.

این دستاورد امروز به قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی در منطقه بدل شده است اما مهم‌تر از این، میراث فرهنگی و اجتماعی دفاع مقدس است. روحیه جهاد، ایثار و شهادت‌طلبی، نه فقط در میدان جنگ، بلکه در عرصه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی نیز جریان یافت. همان روحیه‌ای که بعدها در «جهاد علمی» دانشگاهیان، «جهاد اقتصادی» کارآفرینان و «جهاد تبیین» اندیشمندان و رسانه‌ها متجلی شد.

دفاع مقدس تنها یک خاطره تاریخی نیست؛ بلکه فرهنگی جاری است که در میدان‌های جدید ادامه پیدا کرده است. حضور «مدافعان حرم» در جبهه‌های مقاومت منطقه، نمونه‌ای روشن از تداوم همین فرهنگ بود؛ نسلی که با الهام از حماسه‌های دهه ۶۰، بار دیگر نشان دادند فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس مرز نمی‌شناسد و همواره ضامن امنیت ایران و جهان اسلام است. امروز نیز دشمن همان دشمن بوده اما تنها شیوه‌هایش تغییر کرده است.

اگر دیروز دشمن توپ و تانک بر سر شهرها فرود می‌آمد، امروز جنگ رسانه‌ای، تحریم اقتصادی و هجمه فرهنگی ابزار اصلی دشمنی است اما تجربه دفاع مقدس به ملت ایران آموخت که با ایمان، بصیرت و وحدت می‌توان در برابر هر تهدیدی ایستاد. هفته دفاع مقدس فرصتی برای بازنگری در این حقیقت بزرگ است که امنیت و آرامش امروز، مدیون خون شهیدانی است که با اخلاص و بی‌چشم‌داشت جان خود را فدای میهن کردند.

این هفته یادآور آن است که دفاع مقدس هرگز به پایان نرسیده و تنها شکل آن تغییر کرده است. امروز جبهه‌ها در دانشگاه‌ها، کارخانه‌ها، کارگاه‌های تولیدی و فضای مجازی برپاست و رزمندگان این میدان، دانشمندان، معلمان، کارگران و جوانان نخبه‌ای هستند که با تلاش و ایثار خود راه شهیدان را ادامه می‌دهند. چنان‌که امام خمینی(ره) فرمودند: «جنگ ما جنگ حق و باطل بود و پایان‌پذیر نیست.» دفاع مقدس، مدرسه‌ای است که درس‌های آن هرگز کهنه نمی‌شود.

هر نسل باید بار دیگر به این مدرسه بازگردد تا بداند امنیت و عزت امروز، نتیجه ایستادگی دیروز است و آینده نیز تنها با همان روحیه مقاومت تضمین خواهد شد. نسل جوان امروز اگرچه جنگ را ندیده است، اما میراث‌دار همان فرهنگ ایثار و ایمان است و باید آن را در میدان‌های جدید به کار بندد. دفاع مقدس زنجیره‌ای پیوسته از گذشته تا آینده است که همواره ملت ایران را در برابر تهدیدها سربلند نگاه خواهد داشت.

انتهای پیام/

نظر شما
پربیننده ها
آخرین اخبار