به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، سردار سرتیپ پاسدار «رمضان شریف» رئیس مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس در جریان بازدید از خبرگزاری دفاع مقدس که گرامیداشت هفته دفاع مقدس صورت گرفت، در گفت‌وگویی با خبرنگاران این خبرگزاری به تشریح فعالیت‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و تبیین جنگ تحمیلی اخیر پرداخت.
چه عواملی را موجب سربلندی ملت ایران پس از جنگ هشت‌ساله می‌دانید؟
ملت ایران توانست علیرغم همه عِدّه و عُدّه دشمن، جنگ هشت‌ساله را پیروزمندانه پشت سر بگذارد. هرچند شهدای بزرگی تقدیم و رنج فراوانی تحمل شد، اما امروز با نگاهی به آن مقطع تاریخی، مردم احساس غرور و سربلندی می‌کنند. امروز دیگر خبری از ژنرال‌های بعثی نیست و در آینده نیز از ژنرال‌های رژیم صهیونیستی و آمریکایی اثری نخواهد بود، چراکه این ملت با انگیزه الهی و فرهنگ ملی خود توانایی خنثی‌سازی تهدیدها و حتی تبدیل آنها به فرصت را دارد.
البته حضور مردم در پشتیبانی از رزمندگان، مراسم‌های تشییع شهدا، سرکشی از خانواده‌های آنان و همراهی در میدان‌های عملیاتی الگویی بی‌نظیر از مشارکت یک ملت در برابر تهاجم خارجی بود. در جنگ ۱۲ روزه نیز نمونه‌ای کوچک‌تر از این همراهی دوباره مشاهده شد.
تجربه تهدیدات دشمن در بمباران شهرها چگونه به فرصت تبدیل شد؟
روزگاری حزب بعث عراق شهرهایی چون اندیمشک و دزفول را بمباران می‌کرد و ما از نداشتن موشک رنج می‌بردیم اما دفاع مقدس زمینه‌ای را فراهم کرد تا ملت ایران با اراده‌ای مصمم، دشمن را وادار به توقف عملیات نظامی و پذیرش آتش‌بس کند. این تبدیل تهدید به فرصت، توان دفاعی کشور را ارتقا داد و امروز شاهدیم که در جنگ ۱۲ روزه نیز ملت ایران در برابر رژیم صهیونیستی، آمریکایی‌ها و حتی ناتو سربلند بیرون آمد.
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در ثبت تاریخ دفاع مقدس چه برنامه‌هایی دارد؟
مرکز اسناد تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس حافظه تاریخی ملت ایران است. مأموریت ما ثبت واقعیات، گردآوری اسناد و جلوگیری از تحریف است. این کار صرفاً جمع‌آوری خاطرات نیست بلکه یک فرآیند علمی شامل مستندسازی، طبقه‌بندی، تحلیل و انتشار را شامل می‌شود. هدف ما ارائه تصویری جامع از رخدادها و انتقال تجربه‌ها به نسل‌های آینده است تا بدانند چه هزینه‌ای برای امنیت و استقلال کشور پرداخت شده است. علاوه بر انتشار کتاب و مقالات تخصصی، در حوزه رسانه‌های نوین و فضای مجازی نیز فعال هستیم تا روایت‌ها با زبان امروز و ابزارهای جذاب به جوانان منتقل شود. بایگانی دیجیتال مرکز نیز از بزرگترین مخازن اسناد دفاع مقدس است که پژوهشگران و سیاست‌گذاران می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. ما معتقدیم تاریخ‌نگاری تنها فعالیتی دانشگاهی نیست، بلکه بخشی از جهاد تبیین است که باید با دقت و جذابیت پیش رود تا در جنگ روایت‌ها دست بالا را داشته باشیم.
این مرکز همچنین نزدیک به ۴۰ هزار دفترچه راویان دفاع مقدس را در اختیار دارد که وقایع عملیات‌ها را از مرحله طراحی تا اجرا و پیامدها ثبت کرده‌اند و این کاری است در پرداختن به تاریخ جنگ‌های جهان بی‌سابقه است. همچنین ده‌ها هزار نوار صوتی، گزارش تفصیلی، عکس، فیلم و مستندات دیگر گردآوری شده است. در کنار آن، تاریخ شفاهی فرماندهان و مسئولان دفاع مقدس نیز ثبت و بخشی منتشر شده است. حضور ۲۵۶۰ راوی دفاع مقدس و همکاری فرماندهان با این مرکز، گنجینه‌ای عظیم را شکل داده که در انتقال فرهنگ مقاومت نقش‌آفرین است.
رسالت اصلی نهادهای مرتبط با دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رسالت اصلی، انتقال روایت دقیق، واقعی و صادقانه از دفاع مقدس به نسل‌های امروز و آینده است. برنامه‌هایی همچون راهیان نور، کنگره شهدا و تولیدات محتوایی در سال‌های گذشته بخشی از این فرهنگ را منتقل کرده‌اند. با این حال، باید هوشمندانه‌تر و حرفه‌ای‌تر عمل شود تا نسل‌های آینده بیمه شوند و کشور از حس غرور و عزت برخودار بماند.
چرا روایت درست جنگ‌ها برای ملت‌ها حیاتی است؟
اگر کشوری در جنگ شکست بخورد، نسل‌های متمادی آن دچار تحقیر می‌شوند. خدا را شاکریم که ملت ایران در دو مقطع مهم؛ دفاع مقدس و جنگ ۱۲ روزه، با هدایت‌های امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب، دشمنان را ناکام گذاشت و سربلند از میدان بیرون آمد. این ذخایر ارزشمند می‌تواند آینده کشور را بیمه کند.
از نگاه روان‌شناسی اجتماعی، چنین مقاطعی سرمایه اجتماعی نظام را افزایش داده و اعتماد عمومی به توان دفاعی کشور را تقویت می‌کند. تجربه نشان داد هرگاه دشمن فشار بیشتری وارد کند، ملت ایران به جای تفرقه، متحدتر می‌شود. این انسجام بزرگترین سرمایه ملی است که باید با روایت‌گری صحیح و هنرمندانه حفظ شود تا در شرایط عادی نیز استمرار یابد. مرکز اسناد در این زمینه نقش مهمی دارد تا این تجربه ارزشمند در حافظه تاریخی ملت ماندگار شود.
جایگاه ایران در منطقه و جهان پس از این پیروزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پس از این پیروزی، ایران بیش از گذشته به‌عنوان قدرت تعیین‌کننده منطقه شناخته شد. حتی تحلیلگران غربی اذعان کردند بدون لحاظ نقش ایران، هیچ معادله امنیتی در غرب آسیا قابل حل نیست. این جایگاه نتیجه سال‌ها مقاومت، سرمایه‌گذاری در توان دفاعی و ایجاد شبکه‌ای از هم‌پیمانان منطقه‌ای است. امروز ایران علاوه بر قدرت نظامی، در دیپلماسی عمومی و الهام‌بخشی به ملت‌های منطقه نیز اثرگذار است. این پیروزی پیام روشنی به دشمنان داد که عصر سلطه‌گری پایان یافته و ایران قادر است معادلات قدرت را تغییر دهد. از سوی دیگر، ملت‌های مظلوم منطقه این پیروزی را متعلق به خود دانستند و روحیه مقاومت در آنان تقویت شد. البته این جایگاه مسئولیت‌آور است و باید روایت صحیح این تحولات به جهان منتقل شود تا تصویر ایران به‌عنوان نیروی ثبات‌بخش شناخته شود.
در شرایط «نه جنگ و نه صلح» چه روایتی باید تولید شود؟
این شرایط بسیار حساس است، زیرا ممکن است جامعه به‌تدریج نسبت به تهدیدات بی‌تفاوت شود یا احساس ناامنی بیش از حد پیدا کند. روایت صحیح در این دوره باید هم امیدآفرین و هم واقع‌بینانه باشد. مردم باید بدانند قدرت دفاعی کشور در اوج است و دشمن در موضع انفعال قرار دارد، اما در عین حال تهدیدات واقعی نباید کوچک جلوه داده شود. روایت غالب باید بر محور «اقتدار ملی» و «بازدارندگی فعال» شکل گیرد. همچنین باید روایت‌های تحریف‌شده دشمن که مقاومت را بی‌ثمر نشان می‌دهد، خنثی شود. مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس می‌تواند با تولید محتوای علمی و هنری، این واقعیت‌ها را به شکلی جذاب به نسل جوان منتقل کند تا جامعه به بی‌تفاوتی و انفعال کشیده نشود.
آثار و پیامدهای زنده نگه داشتن روح مقاومت در جامعه را چه می‌دانید؟
روح مقاومت شریان حیاتی جامعه انقلابی است. این روحیه، ملت را در برابر تهدیدات خارجی و مشکلات داخلی مقاوم می‌کند و موجب افزایش امید اجتماعی و تقویت اعتماد عمومی می‌شود. اگر این روحیه تضعیف گردد، جامعه دچار خستگی و انفعال می‌شود و دشمن می‌تواند از این فرصت سوءاستفاده کند. پیوند فرهنگ مقاومت با هنر، رسانه، آموزش و آیین‌های یادبود شهدا سبب می‌شود نسل جوان از گذشته درس بگیرد و برای آینده انگیزه پیدا کند. این روحیه نه‌تنها تضمین‌کننده امنیت ملی بلکه موتور محرک پیشرفت علمی و اقتصادی کشور است؛ بنابراین زنده نگه داشتن مقاومت اقدامی نمادین نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای امنیت و توسعه به شمار می‌رود.
نقش خبرگزاری دفاع مقدس در انتقال ارزش‌های این دوران چگونه ارزیابی می‌شود؟
خبرگزاری دفاع مقدس به اعتبار مأموریت و مسئولیت خود در این حوزه، نقشی تعیین‌کننده ایفا کرده است. اگر امروز پس از سال‌ها شاهد موفقیت ملت در «دفاع مقدس ۱۲ روزه» هستیم، بخشی از آن ناشی از انتقال صحیح و ترویج ارزش‌های نهفته در دوران دفاع مقدس است. ملت ما همواره اذعان داشته‌اند که «آموختگان دوران دفاع مقدس» هستند و این موضوع نشان‌دهنده جایگاه ارزشمند آن تجربه تاریخی است.
انتهای پیام/ 112
