به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، سابقه بررسی احتمال درگیری بین ایران و عراق به سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی باز می‌گردد، وقتی که عراق بین دو قطب قدرت سیاسی آمریکا و شوروی درست به دست میشد و حتی بعد از کش و قوس‌های فراوان قرار شد عضوی از پیمان سنتو شود، اما این امر محقق نشد. اما نمی‌توان گفت در تقسیم سرزمین‌های دنیا بین آمریکا و شوری عراق دقیقا با کدام قطب قدرت همراهی کرد. قرارداد الجزایر تا مدتی التهاب اختلافات مرز یو درگیری بین ایران وعراق را خواباند، اما حضور صدام در صحنه قدرت و سپس پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد تا نظامات طراحی شده بلند مدت استعماری بین ایران و عراق که سال‌ها پیش توسط انگلیسی‌ها طراحی شده بود، فعال شده و تحرکات برای حمله به ایران دوباره آغاز شود.
با این فرض باید گفت که حتی ارتش شاهنشاهی ایران قبل از بهمن ۱۳۵۷ هم برای مقابله با ارتش صدام داری طرح عملیات بود؛ که بررسی اسناد رکن دوم ارتش شاهنشاهی و نیز اسناد عملیاتی در نیروی زمینی و هوایی ارتش شاه نشان دهنده همین امر است. با یان فضر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ارتش شاهنشاهی که به ارتش جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد هم در همان راستا با بروز رسانی طرح‌های عملیاتی و بررسی میدان از تحرکات صدام غافل نبود.
طرح ابوذر ارتش با ۱۱ فرضیه پیش از آغاز جنگ
بر اساس اسناد موجود، علاوه بر دریافت برخی هشدار‌های دیپلماتیک و گزارش‌های اطلاعاتی از مشاهدات مرزی، اطلاعات مهمی نیز در اختیار ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار داشت که نشان از حمله بزرگ و قریب الوقوع ارتش عراق به سرزمین‌های ایران داشت. همچنین عناصر اطلاعاتی ارتش و ژاندارمری پیش از آغاز رسمی جنگ، فعالیت‌ها و تحرکات ارتش عراق را زیر نظر داشتند.
براساس گزارش‌هایی که ارتش به دولت و مجلس ارائه کرد، «طرح ابوذر» از سوی ارتش در ۷۶ صفحه ارائه شد که درآن به بنی‌صدر رئیس جمهور وقت، گزارش احتمالی حمله ارتش عراق بیان شده بود و ارتش مطابق آن طرح‌هایی داشت.
یکی از نکات قابل توجه در صفحات نخست طرح ابوذر؛ «فرض»هایی است که عناصر زیرک و هوشیار #ارتش مقتدر ایران حدوداً سه ماه پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی برای آمادگی با شرایط جنگی در بند «ت» این طرح متصور شده‌اند.
طرح عملیاتی دفاعی ابوذر
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایَران
معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)
لویزان- تهران _خردادماه ۱۳۵۹ آج- ۲۴
طرح عملیاتی دفاعی ابوذر
مدرک:
الف- نقشه ۱:۱۰۰۰۰۰۰ کشور جمهوری اسلامی ایران
ب- دستورالعمل ۹-۰۶-۰۱-۲۰۱-۱۵- ۲۷/۸/۱۳۵۸ اداره سوم (عملیات) ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران.
سازمان برای رزم: پیوست الف.
۱- وضعیت
الف- نیرو‌های دشمن: پیوست ب (اطلاعات)
ب- نیروی خودی
(۱) ارتش جمهوری اسلامی ایران با اعمال حاکمیت ملی در نقاط مختلف کشور در برابر تجاوز احتمالی دشمن از تمامیت ارضی ایران در منطقه غرب کشور دفاع می‌نماید.
(۲) نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن دفاع از آسمان ایران حملات انتقامی خود را به منظور انهدام نقاط حیاتی کشور هدف، آغاز و پس از کسب برتری هوایی از عملیات سطحی نیرو‌های خودی پشتیبانی نزدیک به عمل می‌آورد.
(۳) نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن دفاع از تأسیسات حیاتی کشور در خلیج فارس راه‌های مواصلاتی دریایی را تأمین و از حرکت کشتی‌های تجاری به‌سوی بنادر کشور هدف ممانعت به عمل می‌آورد.
(۴) ژاندارمری و شهربانی جمهوری اسلامی ایران به‌محض آغاز عملیات، تحت کنترل عملیاتی نیروی زمینی و دریایی قرار می‌گیرد.
(۵) ژاندارمری کشور جمهوری اسلامی ایران در صورت ضرورت، بنا به درخواست با استفاده از لنج‌ها و قایق‌های غیر نظامیان عملیات عبور از رودخانه، یگان‌های نیروی زمینی را در منطقه لشکر ۹۲ پشتیبانی می‌نماید.
پ- یگان‌های زیر امر جدا شده: به سازمان رزمی مراجعه شود (پیوست الف).
ت- فرض‌ها:
(۱) عملیات ارتش در کردستان ادامه داشته و تغییر مکان یگان‌های مستقر در منطقه امکان پذیر نمی‌باشد.
(۲) احتمال پشتیبانی از یگان‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران به وسیله کشور‌های تدارک کننده قطعات یدکی بعید است.
(۳) در خلال درگیری ارتش در مرز‌های باختری، امکان تحریکاتی از جانب کشور افغانستان وجود دارد.
(۴) از طریق کشور پاکستان تهدید متصور نیست، ولی احتمال برخورد با عناصر ضد انقلاب در جنوب شرقی کشور وجود دارد.
(۵) در طول عملیات در غرب کشور، جنگ روانی از طریق کشور‌های آمریکا و اسرائیل و مصر علیه ایران ادامه خواهد داشت.
(۶) عراق همچنان از پشتیبانی لجستیکی و آموزشی کشور شوروی برخوردار خواهد بود.
(۷) کشور‌های حوزه خلیج فارس از لحاظ سیاسی و تسهیلات پایگاهی، کشور عراق را پشتیبانی خواهند نمود.
(۸) کشور ترکیه در طول عملیات بی‌طرفی خود را حفظ خواهد نمود.
(۹) از آغاز عملیات برتری هوایی با کشور خصم می‌باشد.
(۱۰) احتمال پشتیبانی شیعیان مقیم کشور عراق از کشور ایران وجود دارد.
(۱۱) در طول عملیات، ارتش از پشتیبانی ملی به‌طور کامل برخوردار خواهد بود.
تآملی در باب طرح‌های نظامی در ایران
از مهمترین دستاورد‌های این طرح آمادگی نیروی هوایی ارتش برای پاسخ گویی به تهاجم عراق بود که عملیات کمان ۹۹ با موفقیت بالا در کوتاه‌ترین زمان پس از شروع تهاجم سراسری ۳۱ شهریور اجرا شد.
نکته مهم، اما ناکارآمدی کامل طراح‌های کلاسیک نظامی در این نبرد بود. چراکه ارتش بعث با همین فرض با توان سه برابر ارتش ایران وارد جنگ شد و تا زمانی که کماکان این معادلات کلاسیک بر فرماندهی کلان جنگ برقرار بود، در حوزه راهبردی دفاع مقدس تا عزل بنی صدر کشور دچار شکست‌های زیادی شد، اما با تغییر راهبرد و ره‌نامه (دکترین) بومی دفاع مقدس که در سطح فرماندهی نظامی جنگ اتفاق افتاد فصل دستاورد‌ها و پیروزی‌ها آغاز شد و رهاورد آن تجربه به عنوان بهترین و مهمترین دستاورد دفاع مقدس به سایر بخش‌های کشور به ویژه بخش‌های نظامی تسری پیدا کرد.
با این اوصاف امروز سطح نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی یک سطح راهبردی شده و حتی ارتش ایران که تا پیش از انقلاب یک ارتش مستشاری و ژاندارم بود، تبدیل به یک ارتش راهبردی مستقل شده است و در کنار ارتش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با قدرت و توانایی‌های عظیم راهبردی قدرت نظامی جمهوری اسلامی را با بهره‌بری بالاتر از همه نیرو‌های مسلح جهان در زمره ۱۰ نیروی راهبردی جهان قرار داده است که البته تحولات اخیر منطقه ابعاد جدیدتری از وجود فرماندهی «حکمت محور»، راهبرد‌های (استراتژی‌های) مستقل و رهنامه‌های (دکترین‌های) بومی را در قدرت‌گیری این نیرو نشان داده است.
انتهای پیام/ 119
