ابعاد نفوذ فرهنگی و اقتصادی در اندیشه رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه اخبار داخلی دفاع پرس؛ رهبر انقلاب در دیدار هزاران نفر از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، افزودند: دشمن به امید واهی پایان یافتن انقلاب، در فکر نفوذ بخصوص نفوذ سیاسی – فرهنگی است که شناخت توطئه های دشمن، تقویت و استحکام روحیه انقلابی و حرکت مستمر به سمت تحقق آرمانها این هدف را ناکام خواهد گذاشت. در مقالة شماره قبل به بررسی ابعاد نفوذ سیاسی پرداختیم . در مقالة پیش رو سعی در واکاوی ابعاد نفوذ فرهنگی و اقتصادی داریم.94/6/25

نفوذ فرهنگی

یکی از خط های نفوذی که مدتی کوتاه پس از پایان مذاکرات هسته ای از سوی طرف مقابل پیگیری شد، خط نفوذ فرهنگی بود. از منظر رهبر انقلاب فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر است.«چون فرهنگ، به معنای هوایی است که ما تنفّس میکنیم؛ شما ناچار هوا را تنفّس میکنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد، آثار دیگری دارد. فرهنگ یک کشور مثل هوا است؛ اگر درست باشد، آثاری دارد.» (۰۱/۰۱/۹۳)

۱-   هویت سازی در جهت اهداف مورد نظر غرب

از دیدگاه مقام معظم رهبری نفوذ فرهنگی نسبت به تهاجم و شبیخون، روند خطرناک تری به خود گرفته است و به همان میزان هدف آن نیز پیچیده تر است. بر این اساس ناتوی فرهنگی با هدف تغییر بنیادین در هویت ذهنی و روحی ملتهایی مانند ایران که نظم موجود را غیرمنصفانه می دانند، طراحی شده است. به عبارتی هویت سازی بر اساس اهداف غرب، به گونه ای که ملتها را علیه حکومت های خود بشورانند یا ملتها ارزشها و هویت راستین خود را انکار کنند و طالب هویت غربی، نمادهای غربی و نیز زندگی غربی باشند، پایه و اساس ناتوی فرهنگی را تشکیل می دهد.

ایشان در این باره می فرمایند: « تعریفهایی برای پیشرفت و کشور پیشرفته در دنیا معمول است؛ ما اغلب اینها را قبول داریم و رد نمی کنیم؛ مثلاً صنعتی شدن و فرا صنعتی شدن کشور؛ …. شاخصهایی است که در دنیا برای یک کشور پیشرفته ذکر می کنند و ما این شاخصها را رد نمی کنیم و قبول داریم. منتها توجه داشته باشید این شاخصها را وقتی که به ما تحویل می دهند – به ما که تشکیل دهنده ی این شاخصها نیستیم – در لابه لای آن، چیزهایی است که دیگر آنها جزو شاخصهای پیشرفت و توسعه نیست؛ چیزهایی را به میان می آورند که این صادر کردن فرهنگ مخالف با هویت و شخصیت ملی و میل برای وابسته کردن کشورهاست.» (۱۸/۰۸/۸۵)

 ایشان همچنین می فرمایند: «ما در تحولات بنیانی اساسی جامعه، ممکن است به جای اینکه بنیانها را حفظ کنیم و بر آنچه که نیاز داریم، پا فشاری کنیم و آنچه را که نداریم، برای خودمان فراهم کنیم، هویت مستقلِ ملی خودمان را فراموش کنیم! که متأسفانه این مسئله در کشور ما و خیلی از کشورهای اسلامی داستان و سرگذشت بسیار غمباری دارد.» (۱۸/۰۸/۸۵)

مقام معظم رهبری برای موشکافی هرچه بیشتر این موضوع و تأثیر این هویت سازی های دروغین و بی پایه می فرمایند: «در گرجستان که یک تحول سیاسی اتفاق افتاد و جا به جایی قدرت انجام گرفت، یک سرمایه دار آمریکایی و صهیونیست یهودی اعلام کرد که من ده میلیون دلار در کشور گرجستان خرج کردم و تحول سیاسی ایجاد کردم؛ خیلی راحت. ده میلیون دلار خرج می کنند، یک حکومت را کنار می گذارند، یک حکومت دیگر را سرِ کار می آورند! اینها باید روی مردم اثر بگذارند؛ باید اجتماعات درست کنند. در اوکراین هم همین کار را کردند.» (۱۳۸۵/۰۸/۱۸)

۲-   شناسایی ، سرمایه گذاری و هدایت مسئولان ضعیف در حوزة فرهنگ

امام خامنه­ ای در تبیین «نفوذ فرهنگی» در کنار نقش دشمن و توطئه­های فرهنگی مختلف، به کاستی­های مسئولان و دست­اندرکاران داخلی به عنوان یکی دیگر از عوامل مهم در ایجاد نفوذ فرهنگی تأکید کرده و با اشاره به تأثیر منفی تقصیرات، کم کاریها و بیبرنامهگیهای داخلی بر فرهنگ عمومی فرمودند: «نمیخواهیم بگوییم همهی آسیبهای فرهنگی کار بیگانگان است؛ نه، خود ما هم مقصّریم؛ مسئولان مختلف، مسئولان فرهنگی، مسئولان غیر فرهنگی، کمکاریها، غلطکاریها، اینها تأثیر داشته؛ ما همه را به گردن دشمن نمیاندازیم؛ اگرچه حضور دشمن را هم در زمینهی مسائل فرهنگی نمیتوانیم فراموش کنیم.»( ۰۱/۰۱/۹۳)

 در واقع هدف ایشان در اولویت قرار دادن فضای داخلی، هشدار و اجتناب نسبت به انفعال است. بر این مبنا اگر دشمنان نظام تنها مسببان تهدیدات فرهنگی به شمار آیند، انفعال و بی تحرکی داخلی به وجود خواهد آمد. بنابراین خاطرنشان می­کنند: «همه مشکلات فرهنگی ناشی از فعالیتهای دشمنان نیست اما نباید این فعالیتهای مخرب سی و پنج ساله دشمنان را انکار کرد یا نادیده گرفت»( ۰۱/۰۱/۹۳)

۳-   ایجاد بسامد تبلیغاتی مسموم عیله منتقدان فرهنگ غیر اسلامی با برجسته سازی حربة آزادی

یکی دیگر از محورهای اساسی در تبیین نفوذ فرهنگی، ایجاد بسامد تبلیغاتی مسموم عیله منتقدان فرهنگ غیر اسلامی با برجسته سازی حربة آزادی و تأکید بر مسیرها و ابزارهای نوینی است که در مقایسه با روشهای پیشین یک ویژگی مختص به خود یعنی خنثی بودن و غیرحساسیت زا بودن را داراست. این ابزارها دایره­ای از آثار ادبی، هنری، کتاب، مقاله و… است که یا در حیطه زیبایی شناسی و یا در حیطه علم جای می گیرند و معمولا به عنوان آثار خنثی و دغدغه های درونی بشری به آنها نگریسته می­شود. مقام معظم رهبری با تأکید به این مسیرهای جدید می­فرمایند: «اینکه ببینیم کسانی با استفادهاز هنر، با استفادهاز بیان، با استفادهاز ابزارهای گوناگون، با استفادهاز پول، راه مردم را بزنند، ایمان مردم را مورد تهاجم قرار بدهند، در فرهنگ اسلامی و انقلابی مردم رخنه ایجاد کنند، ما بنشینیم تماشا کنیم و بگوییم که آزادی است، این جور آزادی در هیچ جای دنیا نیست.» (۰۱/۰۱/۹۳)

 ایشان در سالهای قبل نیز در خلال بیانات خود این امر را مورد تأکید قرار داده اند زیرا با دوراندیشی این مسئله را درک نموده بودند که همین ابزار در آینده به مسیرهای اصلی دشمن تبدیل خواهد شد. ایشان در سال ۱۳۷۰ فرمودند: «متأسفانه در بعضی از برنامههای هنری و رادیو و تلویزیون ما، انسان میبیند که کسی بعد از سی سال کار، احساس میکند که کارش به هدر رفته و عمرش تلف شده است! این فرهنگ، فرهنگ اسلامی و قرآنی نیست… فرهنگ باید در هنر ما هم منعکس بشود. این مفاهیم باید در نمایشنامهها، فیلمها، سینما، تلویزیون و رادیوی ما انعکاس یابد.» (۱۱/۰۲/۷۰)

 البته منظور حضرت آیت الله خامنه ای از بیان این مسئله، نفی انتقاد در آثار مختلف بشری نیست. ایشان بارها به وظیفه خالقان آثار مخالف اشاره داشته و می فرمایند: « نگاه نقادانه خود را نسبت به اوضاع فرهنگی حفظ کنید و با منطق محکم و بیان روشن و صریح، به مسئولان تذکر دهید…اما در این زمینه باید از تهمت زنی، جنجال آفرینی و تکفیر کاملا خودداری کرد و مجموعه انقلابی کشور اعم از جوانان مومن و بزرگان و نخبگان، با منطق محکم و نگاه نقادانه، نقاط ضعف را برخ ما مسئولین بکشند که این همان عزم ملی و مدیریت جهادی در زمینه فرهنگ است»(۰۱/۰۱/۹۳)

۴- عملیات هماهنگ در چارچوب فضای مجازی

امام خامنه ای با توجه به اینکه دشمن به فراخور شرایط و روحیات جامعه، نسخه­های مختلفی را برای استحاله فرهنگی جامعه اسلامی ایران، تجویز می­کند، مقوله­ای به عنوان ناتوی فرهنگی را در گفتمان خود به کار بردند. مقام معظم رهبری از این اصطلاح از آن رو استفاده کردند که اراده و عزم راسخ آمریکا و غربی­ها برای تضعیف و نابودی دشمن را در اذهان متبادر کنند. ایشان در این باره می­فرمایند: «ناتوی فرهنگی…یعنی در مقابل پیمان ناتو که آمریکاییها در اروپا به عنوان مقابله با شوروی سابق یک مجموعه ی مقتدر نظامی به وجود آوردند؛ و برای سرکوب هر صدای معارض با خودشان در منطقه خاور میانه و آسیا و غیره از آن استفاده می کردند، حالا یک ناتوی فرهنگی هم به وجود آورده اند.»( ۱۸/۰۸/۸۵)

ایشان ابزار ناتوی فرهنگی را فضای مجازی که در پی گسترش وسایل ارتباط جمعی و  نیز فضای مجازی، برقراری ارتباط را بسیار تسهیل نموده است، دانسته و خاطرنشان می کنند: « مجموعه زنجیره به هم پیوسته رسانه های گوناگون – که حالا اینترنت هم داخلش شده است و ماهواره ها و تلویزیون ها و رادیوها – در جهت مشخصی حرکت می کنند تا سررشته ی تحولات جوامع را به عهده بگیرند؛ حالا که دیگر خیلی هم آسان و رو راست شده است.» (۱۸/۰۸/۸۵)

 پس دو نکته در تعریف ناتوی فرهنگی از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه ای، قابل ذکر است: اول اینکه ناتوی فرهنگی یعنی یک اقدام هماهنگ و برنامه ریزی شده از جانب یک جبهه متحد برای دستیابی به یک هدف مشخص و دوم استفاده از پیشرفت الکترونیک در فضای رسانه ای مانند اینترنت برای برقراری ارتباط با گروه هدف.

۵- شبکة عناصر داخلی، پیاده نظام عملیاتی کردن نفوذ فرهنگی

حضرت آیت­ الله خامنه­ ای علاوه بر تأکید بر روشها و ابزارهای نوین رخنه فرهنگی، بستر و عاملان این نوع تهدید را به عنوان بعد دیگری از نفوذ فرهنگی مطرح می کنند. از نظر ایشان جدا از بیگانگان و نیروهای ضدنظام خارجی، عناصر داخلی پایه­های اصلی نفوذ فرهنگی را تشکیل می دهند. مقام معظم رهبری برای روشن شدن این امر، مفهوم استکبار نو را مطرح کرده و در این باره می فرمایند: «امروز سیاست استکباری، استعمار فرانو است؛ یعنی از استعمار نوینی که در دهها سالِ قرن گذشته وجود داشت، یک قدم بالاتر. استعمار فرانو یعنی چه؟ یعنی دستگاه استکباری کاری کند که عناصری از ملتی که این مستکبر میخواهد آن را قبضه و تصرف کند، بدون اینکه بدانند، به او کمک کنند. دشمن، ایمان شما را سد مستحکمِ خود میبیند و دلش میخواهد این سد برداشته شود. حالا عناصری از میان خود ما بیایند و بنا کنند این دیوار را تراشیدن یا سوراخ کردن. اینها گرچه خودی هستند، اما دارند برای دشمن کار میکنند؛ دشمن هم روی اینها سرمایهگذاری میکند»(۱۲/۰۲/۸۴)

اما نکته مهم در این باره توجه به حاملان و مجریان این نقشه هاست. ایشان نخبگان و متفکران جوامع را جبهه اصلی ناتوی فرهنگی دانسته و می فرمایند: «شبکه و ناتوی فرهنگی در مجموعه خود، بسیاری از این دانشمندان، متفکران، هنرمندان، ادبا و امثال اینها را هم دارد.» (۱۸/۰۸/۸۵)

۶- تحمیل پیامدهای جبران ناپذیر و عمیق نفوذ فرهنگی

پیامدهای جبران­ناپذیر و عمیق، یکی دیگر از ویژگیهای مفهوم نفوذ در گفتمان فرهنگی امام خامنه ای است. ایشان عواقبی را که نفوذ فرهنگی در جامعه ایران به وجود خواهد آورد، بسیار عمیقتر از پیامدهای دیگر دانسته و می­فرمایند: «با مسائل فرهنگی شوخی نمی­شود کرد، بیملاحظگی نمی­شود کرد؛ اگر چنانچه یک رخنهفرهنگی بهوجود آمد، مثل رخنههای اقتصادی نیست که بشود آن را جمع کرد، پول جمع کرد یا سبد کالا داد یا یارانهی نقدی داد؛ اینجوری نیست، به این آسانی دیگر قابل ترمیم نخواهد بود، مشکلات زیادی دارد.» (۱۵/۱۲/۹۲)

 ایشان نفوذهای فرهنگی را بسیار خطرناک دانسته وایمان و اعتقاد قلبی مردم را هدف اصلی آن می دانند: «هدف و آماج تحرّک دشمنان در زمینهی فرهنگ، عبارت است از ایمان مردم و باورهای مردم. مسئولان فرهنگی، باید مراقب رخنهی فرهنگی باشند؛ رخنههای فرهنگی بسیار خطرناک است؛ باید حسّاس باشند، باید هشیار باشند»(۰۱/۰۱/۹۳)

رهبر معظم انقلاب راهکار و روش مقابله با نفوذ فرهنگی را تشخیص مسیر نفوذ و ممانعت از گسترش آن می­دانند و می فرمایند: « دشمن سعی میکند رخنه ایجاد کند؛ چشمها را باید باز نگه داریم؛ نقطهی رخنه را ببینیم و مراقب باشیم این رخنه توسعه پیدا نکند. باید جلوی رخنههای فرهنگی و سیاسی را بگیریم»( ۱۲/۰۲/۸۴)

۷- فسادانگیزی در بین جوانان

در حال حاضر، پدیده تجردگرایی در کشور ما هم طبق آمارهای ازدواج و طلاق و سرشماری نفوس و مسکن، رو به رشد است این در حالی است در سایه توافق هسته ای و کمرنگ شدن برخی خطوط قرمز از طرف مسئولان دولتی بیم آن می رود این معضل تشدید شود.«از توطئههای دشمن، توطئهی فسادانگیزی است؛ نفوذ در نسل جوان، ایجاد فساد در میان سربازان واقعی اسلام، جوانان را به مسائل فسادبرانگیز سرگرم و مشغول کردن».(۳۰/۰۵/۷۰)

اگر در بخش فرهنگی در داخل کشور استحالهای صورت گیرد و جریان حاکم بر کشور از نظر فرهنگی صبغه غرب را به خود بگیرد، به این مفهوم است که کشور هویت اصیل ملی و استقلال خود را از دست داده است و این به معنی از بین رفتن استقلال از مسیر استحاله فرهنگی است.اینجاست که رهبری دردمندانه میفرمایند ناگهان چشم باز میکنیم، میبینیم چه کار خطرناکی صورت گرفته است. هوشیار باشیم، مسیر برای بستن راه نفوذ فرهنگی آمریکا روشن است، همان که رهبر معظم انقلاب فرمودند «مدیریت فرهنگ باید بر مبنای شعارهای انقلاب و مبانی انقلاب باشد؛ خوراک فرهنگی سالم و جلوگیری از خوراک فرهنگی ناسالم و مضر، اساس کار است. دولت اگر میبیند تئاتری، فیلمی، کتابی، نشریهای و… با مبانی انقلاب و مبانی اسلام مخالف است، باید جلویش را بگیرد و با آن برخورد کند.» (۴/۶/ ۹۴)

نفوذ اقتصادی

به ویژه در نفوذ اقتصادی نباید نوع همکاری و تعامل کشور با کشورهای دیگر کیان و اصل انقلاب اسلامی را با خدشه روبه رو سازد همچنین در همکاریهای بینالمللی باید نقاط  آسیب پذیر کشور را شناسایی کنیم و سپس به مقابله منطقی با آنها بپردازیم امروز می بینیم هر کشوری که بیشترین وابستگی را از نظر اقتصادی به کشورهای اروپایی دارد، کمترین استقلال و آزادی را داراست. کشوری که در اقتصاد، صنعت و کشاورزی به دیگر کشور ها وابسته باشد، قطعا از نظر فرهنگی هم به آن کشور وابسته می شود. وابستگی به نوعی است که حق تصمیم گیری برای کشور خود را ندارند. نکته دیگر آنست که نباید هیچگونه امتیاز انحصاری در قراردادها و همکاریهای بینالمللی دراختیار یک کشور قرار گیرد.این بی اعتمادی به کشورهای غربی در تاریخ ثابت شده است بنابراین نیازهای اساسی کشور نباید در انحصار یک کشور خاص قرار گیرد.

بنابراین می توان هدف از نفوذ اقتصادی را از منظر رهبری اینگونه دانست:« دشمنان ما این را صریحاً میگویند که میخواهیم فشار اقتصادی بیاوریم تا وضعیت مردم سخت بشود و مردم وادار به اعتراض بشوند در مقابل دولت و در مقابل نظام اسلامی.»(۰۱/۰۱/۹۴)

۱- رونق و حضور شرکت های چندملیتی پوششی برای نفوذ

 شرکتهای چند ملیتی در حال حاضر به غولهای بزرگ اقتصادی و سیاسی تبدیل شدهاند و چنان در کشورهای متعدد ریشه دواندهاند که تعیین ملیت و تعلق آنها به این و یا آن کشور، چندان آسان نیست.

طی ماههای اخیر بحث حضور شرکت های چند ملیتی در کشور رونق گرفته است برای نمونه  اخیرا معاونت بین الملل وزارت نفت به منظور همکاری مجدد با شرکت های چند ملیتی خارجی که سالیان گذشته در ایران فعالیت می کردند دوباره وارد مذاکره شده است.

این معاونت در تماس با شرکت های نفتی شل انگلستان، توتال فرانسه، رپسول  اسپانیا،اینپکس ژاپن، او ام وی اتریش و استات اویل نروژ به دنبال این است که مسئولان این کمپانی های نفتی، بازدیدی از تاسیسات نفتی ایران داشته باشند تا بتوانند همکاری های خود را همانند گذشته ادامه دهند ظاهرا نفتی ها خاطرات تلخ همکاری با این شرکت ها را در گذشته فراموش کرده اند.

نخبگان و دلسوزان کشور با باز شدن پای شرکت های چندملیتی بعد از توافقات هسته ای به کشور بارها اعلام نگرانی کردند و در این خصوص موضع گرفتند  ولی با هشداری که رهبر انقلاب در خصوص پروژه نفوذ به کشور دادند همه نگاه ها دوباره به این سمت معطوف شد که دشمن با چه ابزاری به دنبال نفوذ است.

امروز امریکا از طریق شرکت های چندملیتی و بین المللی در کشورهای مختلف با جذب افراد بومی آن کشور به ایجاد یک نهاد قدرت و ثروت بین اللملی می پردازد و کم کم از طریق این افراد راه ورود به سیاست و عرصه های دیگر را فراهم می کند و نهایتاً عرصه تغییر و استحاله حکومت بسیار آسان تر به نظر می رسد.اگر تا دیروز رهبر معظم انقلاب هشدار برای مراقبت از نهادهای قدرت و ثروت بومی برای انتخابات را می دادند و تاکید می کردند که نباید عرصه بر چنین نهادهایی باز گردد حال با وجود چنین شرکت های چندملیتی و اهداف پشت پرده آنها، مراقبت از نهادهای قدرت و ثروت بین المللی کار را بسیار دشوارتر از سابق می کند.بنابراین خطر بسیار برای استحاله نظام سیاسی کشور از طریق این شرکت ها وجود دارد و نباید ذوق مرگ حضور آنها شد و باید دانست که راهبرد امروز امریکا برای نفوذ در سایر کشورها دیگر تعیین پادشاه و براندازی سخت نیست بلکه نفوذ از طریق چنین شرکت های چند ملیتی است.

جالب اینجاست که در پرونده اتهام مالی مهدی هاشمی هم یک سر داستان به شرکت های چندملیتی می رسید این شرکت ها با پر کردن جیب دلال ها در هر جایی که اراده می کنند برای خود جای پایی محکم پیدا می کنند و با خرج کردن پولهای هنگفت به خواسته های خود می رسند پولهایی کثیفی که در فتنه ۸۸ برای براندازی نظام رو شد و می تواند در آینده انتخابات در ایران را تحت شعاع قرار دهد.

۲- تروج فرهنگ مصرف گرایی و نابودی فرهنگ تولید و صرفه جویی

مصرف گرایی نوین در اثر گسترش سرمایه داری برای اولین بار در اروپا بوجود آمد و سپس به جوامع دیگر بسط داده شد. درنظام سرمایه داری همه چیز تبدیل به کالا میشود . در جوامع نوین مصرف گرایی به یک فعالیت اجتماعی اصلی تبدیل شده است . برای مصرف گرایی مقدار زیادی وقت، انرژی، پول، خلاقیت و نوآوری تکنولوژیکی مصرف می شودمصرف گرایی نوین به شکل بی رویه یک آسیب اجتماعی است.با باز شدن اقتصاد کشور به روی شرکت های خارجی از یک طرف و تنوع گوناگون و جذاب محصولات و تبلیغ آن ها از رسانه های غول پیکر خود در طرف دیگر بیم آن می رود که جوانان عمده وقت و هزینه خود را در امور تجملاتی صرف کنند و از هدف اصلی دور بمانند” هدف عمده عبارت است از ساختن کشوری نمونه که در آن، رفاه مادّی همراه با عدالت اجتماعی و توأم با روحیه و آرمان انقلابی، با برخورداری از ارزشهای اخلاقی اسلام تأمین شود. هریک از این چهار رکن اصلی، ضعیف یا مورد غفلت باشد، بقای انقلاب و عبور آن از مراحل گوناگون ممکن نخواهد شد.

رفاه مادّی، به معنای ترویج روحیهی مصرفگرایی نیست- که خود، یکی از سوغاتهای شوم فرهنگ غرب است- بلکه بدین معنی است که کشور از نظر آبادی و عمران، استخراج معادن و استفاده از منابع طبیعی، تأمین سلامت و بهداشت جامعه، رونق اقتصادی و رواج تولید و تجارت، با تکیه بر استعدادهای ذاتی نیروهای انسانی خودی، به حد قابل قبول برسد و علم و فرهنگ و تحقیق و تجربه همگانی شود و نشانههای فقر و عقبافتادگی رخت بربندد”(.۱۳۶۸/۰۴/۲۳)

۳- ایجاد بازارهای مصرفی جدید؛ سود اقتصادی خارجی، وابستگی داخلی و تهاجم فرهنگی غرب

نفوذ آمریکاییان در اقتصاد ایران را اگر بخواهیم در وضعیت کنونی پس از توافق پیگیری و رصد کنیم یقیناً یکی از مهمترین مصادیقش تأسیس و راهاندازی فروشگاههای بزرگ آمریکایی است که عمدتاً واردکننده اقلام مصرفی خواهند بود. شاید شرکت فروشگاههای زنجیرهای مک دونالد اولین و بارزترین نمونه باشد که اخیراً درخواست خود را برای ایجاد فروشگاههای خود در ایران را کلید زده است. الف در همین زمینه گزارش میدهد کمپانی مکدونالد به عنوان بزرگترین رستوران زنجیرهای جهان با بیش از ۳۵ هزار شعبه در ۱۱۹ کشور جهان، بعد از اعلام توافق هستهای ایران با گروه ۵+۱، با بازگشایی بخش ثبتنام از متقاضیان راهاندازی شعبه در ایران درخواست راهاندازی نمایندگی در ایران را رسما صادر کرد. سبد محصولات این کمپانی آمریکایی شامل اغذیه فوری مانند همبرگر، چیزبرگر، مرغ، سیب زمینی سرخ کرده، صبحانه، نوشابهها و دسرها میشود.

بطور کلی هزینههای حسابداری به تمام هزینههای پولی انجام یک انتخاب اطلاق میگردد. مصرفکنندهی از کالاهای داخلی ممکن است بابت انتخاب و مصرف خود از این نوع کالاها متحمل هزینههایی از قبیل قیمت بالاتر از کالای خارجی، کیفیت پایینتر و تنوع کمتر و محرومیت از برندها و نشانهای معروف تجاری خارجی را که افراد معمولاً بابت آن پول پرداخت میکنند، شوند. البته در بسیاری از این موارد برندهای صرفنظر از مسائل کیفی و نیاز واقعی مصرفکنندگان و فقط بخاطر برند خریداری میشوند که اینجا دیگر از یک امر عقلایی خارج میشود. مقام معظم رهبری نیز به همین موضوع اشاره میکنند: «اینکه کسانی همهاش دنبال مارکها و برندهای خارجی و اسمهای خارجی باشند، خطاست؛ فرونشاندن یک هوس شخصی است، اما ضربهزدن به یک کار عمومی و اصلی است» (بیانات در اجتماع مردم اسفراین ۲۲/۷/۱۳۹۱).

۴- شراکت سرمایه گذاران خارجی با شرکهای خصوصی در حوزه های غیر حیاتی اقتصاد

یکی دیگر از کانالهای نفوذ اقتصادی پس از توافق که به نظر میرسد جای تأمل و توجه بسیاری دارد این است که شرکتهای اروپایی و دولتمردان آن ها در سفر به ایران بیش از آنکه اعلام آمادگی جهت گسترش روابط با دولت جمهوری اسلامی ایران داشته باشند، علاقهمند به توسعه روابط با شرکا و شرکتهای خصوصی ایرانی هستند که این خود میتواند زمینهساز نفود بیشتر دشمنان ما در داخل کشور باشد. زیرا در اینصورت نه تنها نظارت چندانی بر عملکرد آن ها نخواهد بود و بلکه با آزادی عمل بیشتری در عرصه فعالیتهای اقتصادی خود در ایران عمل خواهند کرد. به عنوان مثال دغدغههای مربوط به حمایت از تولید ملی و توانمندسازی متخصصان داخلی و بهرهگیری از تکنولوژیهای جدید و انتقال آن ها به کشور، نمیتواند به طور طبیعی دغدغه شرکتهای اروپایی برای حضور در صنایع ایران باشد. یک سؤال جدیتر این است که چرا عمده سرمایهگذاری کشورهای اروپایی و غربی بر صنایعی خاص از جمله نفت و گاز و خودرو و پتروشیمی و مانند آن است. چرا در حوزه استراتژیک و حیاتی کشاورزی و انتقال فنآوریها و دانشهای پیشرفته صنعتی که بهبوددهنده تولید محصولات کشاورزی در ایران است که حقیقتاً یکی از مظلومترین و البته محتاجترین بخشها برای سرمایهگذاری است، این کشورها ورود پیدا نمیکنند؟

جالب توجه اینکه آمریکاییها در کشورهای همسایه ما که بهترین روابط اقتصادی و سیاسی را نیز با آن ها دارند، به سرمایهگذاری در این امور اقدام نکردهاند. هدف آنها پیشرفت اقتصادی درونزای کشورهای نفتی نیست بلکه هدف آنها سوء استفاده نفتی از طریق سرمایهگذاریهای هنگفت در آن است و تولید ارزانتر مواد و اقلام مصرفی مورد نیاز کشورهای صاحب نفت و عرضه به آن ها با بیشترین سود ممکن.