به گزارش
دفاع‌پرس از کردستان: در نشست «روزنامه‌نگاری در غربت» در سقز، «توفیق رفیعی» روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ مطبوعات کردستان، حزنی را نخبه‌ای توانمند در عرصه روزنامه‌نگاری و تاریخ‌نگاری توصیف نمود که محور کار‌های وی بر اساس مردم‌داری و وطن‌دوستی بوده است.
وی با تشریح برخی از وقایع زندگی حزنی از جمله از هنگام تولد در سقز تا رفتن به مهاباد، قفقاز، ترکیه و... افزود: وی همراه «محمد مهری» در استانبول ترکیه، روزنامه‌ای را با پنج زبان منتشر می‌نماید.
وی اضافه نمود: حزنی برای توسعه زبان و ادب کردی در حلب سوریه نیز ۱۱ عنوان نشریه منتشر می‌نماید.
این مورخ کردستانی با بیان اینکه تاریخ زندگی و شیوه و سبک زندگی حسین حزنی فقط در اقلیم کردستان و کشور عراق به طور دقیق مشخص است، بیان داشت: در خوانش آثار وی، رنج و مرارت را خواهی فهمید که سراسر زندگی وی را فراگرفته است.
وی همکاری با مستشرقان در راستای تاریخ‌نگاری دقیق، ارتباط با شیخ محمود و عنوان اولین روزنامه‌نگار ستون‌نویس کرد همراه آیت‌الله مردوخ را از دیگر شاخصه‌های حزنی برشمرد.
وی همچنین عنوان نمود: سید حسین حُزنی مُکریانی نشریه «کردستان» را هنگامی‌که در شهر «حلب» سوریه زندگی می‌کرد، در سال ۱۹۲۵ میلادی منتشر کرده است.
توفیق رفیعی با بیان اینکه برخی منابع مکتوب موجود به‌اشتباه محل تولد حزنی را مهاباد ذکر کرده‌اند، گفت: حُزنی در روستای «اینچکه» سقز به دنیا آمده و سپس در «بغده کندی» همین شهر مدتی زندگی کرده و با مرگ پدر، به همراه مادر چندی در مهاباد مانده است. این موضوع دقیق و روشن است، اما برخی نویسندگان به‌اشتباه، به دلیل تداعی با محل تولد برادر ناتنی‌اش و برخی دیگر هم عمداً آن را تکرار می‌کنند و به برخی منابع اشتباه و غیرمستند ارجاع می‌دهند.
وی افزود: تاریخ مطبوعات کردستان نشان از آن دارد که سید حسین حُزنی مُکریانی، فعال‌ترین روزنامه‌نگار تاریخ مطبوعات کردستان و درعین‌حال گمنام‌ترین آنهاست. او، مستقیم و غیرمستقیم، در غربت و در سه کشور سوریه، ترکیه و عراق و در عین آوارگی و دربه‌دری، در انتشار ۱۱ مطبوعه نقش‌آفرین بوده است؛ حجم بزرگی از کوشش مطبوعاتی که در تاریخ روزنامه‌نگاری کوردان کم مانند است.
نشریات او عبارت‌اند از: کوردستان (چاپ استانبول ۱۹۱۷)، آرارات، بوتان، چیای کُرمانج، دیاربکر و سوران (۱۹۲۵، چاپ حلب سوریه)، مجله‌ی زاری کرمانجی (۱۹۲۶، رواندز)، روزنامه‌ی ژیان (۱۹۳۴، سلیمانی)، مجله‌ی رووناکی (۱۹۳۵-۱۹۳۶، هه‌ولیر) و مجله‌ی ده‌نگی گیتی تازه (۱۹۴۳-۱۹۴۵، بغداد).
وی افزود: فتاح شاکر در گفتاری با عنوان «داماوی مُکریان» – یکی از تخلص‌های حُزنی – نوشته: حُزنی نشریاتش را علیه ترک‌ها، انگلیسی‌ها، روس‌ها و فرانسوی‌های متجاوز منتشر کرده است.
او با دو مستشرق نامدار قرن بیستم، ولادیمیر مینورسکی و واسیلی نیکیتن دیدار و مکاتبه داشته است و نوشته‌های این دو از تعامل با حُزنی، نشان از توانایی علمی او بوده است.
وی با بیان مرارت‌ها و تنهایی حزنی در رواندوز، سلیمانیه و بغداد و بیان خاطراتی از ماموستا هه‌ژار گفت: پس از فوت وی، بستگانش کتابخانه و دستگاه چاپ او را به‌عنوان ارث به هه‌ولیر بردند.
«ابراهیم اسماعیل‌پور» محقق زبان و ادبیات کردی، به بحث ملت‌سازی و مولفه‌های آن اشاره و گفت: در میان کردها ابتدا احمدخانی این مسئله را مطرح، حاجی قادر کویه بر تحقق این مسئله از طریق آموزش و ترویج زبان کردی تأکید کرد، در ادامه حزنی مکریانی در عمل برای تحقق ملت‌سازی تلاش نمود و با اقدامات فرهنگی از جمله: چاپ روزنامه نشریه، مکتوب کردن تاریخ و تمدن کردها، راه‌اندازی صنایع نو مانند دستگاه چاپ، عکاسی و... برای ملت‌سازی و اشاعه فرهنگی و شناساندن تاریخ کردستان تلاش نموده است.
او افزود: همان گونه که احمدخانی پیشاهنگ نوشتار کردی بوده است، حسین حزنی نیز پیشاهنگ روزنامه‌نگاری کردی است.
وی اضافه نمود: حزنی با نام‌های مستعار «داماو»، «بیژن» و «خدوم» مطلب نوشته است و این احتمال می‌رود قبل از خاندان بدرخانی‌ها روزنامه منتشر نموده باشد.
این محقق ادبیات کردی ادامه داد: وی یکی از تاریخ‌سازان عرصه تاریخ و روزنامه‌نگاری کردستان است که بایستی فرزندان ما با چنین نخبه‌هایی بیشتر آشنا شوند.
انتهای پیام/
