به گزارش خبرنگار بین‌الملل دفاع‌پرس، شورای امنیت سازمان ملل متحد با وجود مخالفت شدید الجزایر، قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از طرح مراکش برای حفظ حاکمیت بر منطقه مورد مناقشه صحرای غربی حمایت می‌کند. روسیه و چین به این قطعنامه رای ممتنع دادند. این قطعنامه که توسط آمریکا پیشنهاد شد، قوی‌ترین دستاورد دیپاماتیک برای مراکش محسوب می‌شود و مورد حمایت اکثر کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و شمار و متحدان آفریقایی است.
در متن قطعنامه، طرح مراکش به‌عنوان پایه‌ای برای مذاکره معرفی شده است. مشابه قطعنامه‌های سال‌های گذشته، هیچ اشاره‌ای به برگزاری همه‌پرسی برای تعیین سرنوشت و استقلال نشده است؛ راه‌حلی که جبهه پولیساریو و متحدانش از جمله الجزایر، روسیه و چین سال‌هاست بر آن تأکید دارند.
صحرای غربی، دریای فسفات
پولیساریو سازمان نظامی و سیاسی که در صحرای غربی در برابر دولت مراکش مقاومت می‌کند. پولیساریو در اردوگاه‌های پناهندگان در جنوب غرب الجزایر فعالیت می‌کند و خود را نماینده مردم بومی صحراوی می‌داند.
صحرای غربی منطقه‌ای ساحلی و سرشار از معادن فسفات به وسعت ایالت کلرادو در آمریکاست که تا سال ۱۹۷۵ تحت استعمار اسپانیا قرار داشت. آمریکا که پیشنهاددهنده اصلی این قطعنامه بود، موفق شد حمایت ۱۱ کشور را جلب کند. روسیه، چین و پاکستان رأی ممتنع دادند و الجزایر به‌عنوان حامی اصلی پولیساریو با آن مخالفت کرد.
«مایک والتز»، سفیر آمریکا در سازمان ملل، این رأی‌گیری را تاریخی خواند و گفت: «این اقدام موجب تقویت روند صلحی خواهد شد که مدت‌هاست به تأخیر افتاده است».
در مقابل «عمار بندجما» سفیر الجزایر در سازمان ملل، گفت: «اگرچه این قطعنامه نسبت به نسخه‌های قبلی بهبود یافته، اما هنوز کاستی‌های قابل توجهی دارد و پایین‌تر از انتظارات و آرمان‌های مشروع مردم صحرای غربی است که توسط جبهه پولیساریو نمایندگی می‌شوند».
در متن این قطعنامه آمده است: «خودمختاری واقعی تحت حاکمیت مراکش می‌تواند عملی‌ترین راه‌حل باشد». این قطعنامه همچنین مأموریت نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل در صحرای غربی را برای یک سال دیگر تمدید می‌کند؛ مأموریتی که بیش از سه دهه ادامه داشته است.
توسعه زیرساخت‌های صحرای غربی
سازمان ملل از همه طرف‌های درگیر خواسته تا از این فرصت بی‌سابقه برای دستیابی به صلحی پایدار استفاده کنند. همچنین از دبیرکل سازمان ملل خواسته شده تا ظرف شش ماه آینده مأموریت نیرو‌های حافظ صلح را مورد بازبینی قرار دهد.
این تغییر موضع می‌تواند روندی را که دهه‌هاست به بن‌بست رسیده، دچار تحول کند. در همین هفته، تظاهراتی در اردوگاه‌های پناهندگان صحراوی در الجزایر برگزار شد و مردم اعلام کردند که از مبارزه برای حق تعیین سرنوشت دست نخواهند کشید.
مراکش تقریباً کنترل کامل صحرای غربی را در اختیار دارد، به‌جز نوار باریکی در شرق دیوار ساخته‌شده توسط مراکش که به «منطقه آزاد» معروف است.
آتش‌بس سال ۱۹۹۱ قرار بود زمینه‌ساز برگزاری همه‌پرسی تعیین سرنوشت باشد، اما اختلاف بر سر صلاحیت رأی‌دهندگان مانع اجرای آن شد.
در سال‌های اخیر، مراکش زیرساخت‌های گسترده‌ای در این منطقه ایجاد کرده؛ از جمله بندر آب‌عمیق و بزرگراهی به طول ۱۰۵۵ کیلومتر. یارانه‌های دولتی باعث کاهش قیمت مواد غذایی و انرژی شده و جمعیت منطقه با مهاجرت مراکشی‌ها به شهر‌هایی مانند الداخله و العیون افزایش یافته است.
موضع جبهه پولیساریو
جبهه پولیساریو در سال ۲۰۲۰ پس از درگیری‌هایی در نزدیکی جاده‌ای که مراکش به سمت موریتانی احداث می‌کرد، از آتش‌بس خارج شد. از آن زمان، این گروه به‌طور منظم گزارش‌هایی درباره درگیری نظامی منتشر کرده، در حالی‌که مراکش اغلب وقوع درگیری را انکار کرده است.
در واکنش به پیش‌نویس قطعنامه، جبهه پولیساریو اعلام کرد که در هیچ روندی که هدف آن مشروعیت‌بخشی به اشغال نظامی غیرقانونی مراکش باشد، شرکت نمی‌کند و تأکید کرد که صلح با پاداش دادن به توسعه‌طلبی حاصل نمی‌شود.
این مناقشه، محور اصلی دیپلماسی شمال آفریقاست. مراکش حمایت از طرح خودمختاری‌اش را معیار سنجش وفاداری متحدانش می‌داند. پادشاه مراکش -محمد ششم- پس از تصویب قطعنامه گفت: «این اقدام فصل جدید و پیروزمندانه‌ای را در روند تثبیت هویت مراکشی صحرای غربی می‌گشاید؛ فصلی که هدف آن پایان‌بخشی قطعی به این پرونده است».
در اکتبر گذشته «استفان دی‌میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل، پیشنهاد تقسیم صحرای غربی را مطرح کرد که از سوی هیچ یک از طرفین پذیرفته نشد. او از مراکش خواست تا جزئیات طرح خودمختاری را روشن کند و هشدار داد که عدم پیشرفت ممکن است نقش سازمان ملل را زیر سؤال ببرد.
تلاش برای بازنگری در مأموریت سازمان ملل در صحرای غربی در حالی صورت می‌گیرد که ایالات متحده بودجه بسیاری از برنامه‌ها و نهاد‌های سازمان ملل از جمله مأموریت‌های حافظ صلح را کاهش داده است.
مقامات آمریکایی رویکردی گزینشی در تأمین مالی اتخاذ کرده‌اند؛ آنها فقط از نهاد‌هایی حمایت می‌کنند که با دستور کار ترامپ هم‌خوانی دارند و سایر موارد را کنار می‌گذارند. آنها بودجه سازمان ملل را «بزرگ و ناکارآمد» می‌دانند و وعده داده‌اند که تا زمان بررسی کامل هر نهاد و برنامه، هیچ کمک مالی جدیدی ارائه نخواهند کرد.
احتمال درگیری نظامی و موضع ایران
احتمال درگیری نظامی میان مراکش و الجزایر وجود دارد، اما در حال حاضر این مناقشه بیشتر در سطح تنش‌های دیپلماتیک و آمادگی‌های دفاعی باقی مانده است.
الجزایر در ماه‌های گذشته قانون جدیدی برای بسیج عمومی تصویب کرده که به دولت اجازه می‌دهد در صورت تهدید نظامی یا امنیتی، به‌سرعت از وضعیت صلح به حالت جنگی منتقل شود. این اقدام از سوی تحلیلگران به‌عنوان نشانه‌ای از آمادگی احتمالی برای مقابله با مراکش تلقی شده است.
مانور نظامی مشترک فرانسه و مراکش در منطقه الرشیدیه که در نزدیکی مرز‌های الجزایر برگزار می‌شود، با واکنش شدید الجزایر مواجه شده و آن را «تحریک‌آمیز» خواند. وزارت خارجه الجزایر سفیر فرانسه را احضار کرده و نسبت به پیام‌های ضمنی این مانور هشدار داد.
روابط دو کشور از دهه‌ها پیش پرتنش بوده و اختلاف بر سر صحرای غربی، حمایت الجزایر از جبهه پولیساریو، و نزدیکی مراکش به اسرائیل از عوامل اصلی تشدید تنش‌هاست. در سال ۲۰۲۱، الجزایر رسماً روابط دیپلماتیک خود با مراکش را قطع کرد.
موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران درباره مناقشه صحرای غربی، حمایت مستقیم از جبهه پولیساریو نیست، اما ایران به‌طور سنتی از حق تعیین سرنوشت مردم صحراوی حمایت کرده و با توسعه‌طلبی مراکش هم‌راستا نیست.
انتهای پیام/ ۹۴۴
