گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس ـ سردار «عباسعلی فرزندی»؛ جنگ تحمیلی هشت ساله ایران و عراق، اگرچه از منظر نظامی رخدادی بسیار بزرگ و پیامد‌های گسترده‌ای در منطقه و جهان بر جای گذاشت، اما یکی از مهم‌ترین تمایزات و نقاط قوت منحصر‌به‌فرد دفاع مقدس در قیاس با سایر منازعات نظامی در طول تاریخ، خصوصاً در منطقه، غلبه ابعاد معنوی بر صحنه جنگ بود.
این رویکرد نه یک پدیده اتفاقی، بلکه ریشه‌ای عمیق در منظومه فکری و سیره عملی امامین انقلاب، یعنی حضرت امام خمینی (قدس سره الشریف) و حضرت آیت الله امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) داشت. این دو شخصیت برجسته، همواره بر معنویت اصیل اسلامی، اتکای قلبی و راسخ به نصرت الهی و در نهایت، انگیزه الهی به عنوان موتور محرکه اصلی در جهاد مقدس تاکید می‌ورزیدند.
در طول سال‌های پس از جنگ، روایت‌های تاریخی متعدد رزمندگان، خاطرات ثبت شده از عملیات‌ها، و همچنین مطالعات عمیق جامعه‌شناسی جنگ، به کرات آشکار ساخته‌اند که انگیزه‌های فرامادی، تعلق دائمی به ملکوت و جهان پس از مرگ، روحیه توکل بر قدرت لایزال الهی و تزکیه نفس، بیشترین و مؤثرترین سهم را در تداوم پایداری و ایستادگی بی‌بدیل رزمندگان در سخت‌ترین شرایط و همچنین پشتیبانی همه‌جانبه مردمی از جبهه‌ها ایفا کرد. این جنبه معنوی، به مثابه ستونی نامرئی، اما مستحکم، بنای مقاومت در دوران دفاع مقدس را برپا نگاه داشت.
اما در تحلیل این ویژگی باید گفت که معنویت‌گرایی در دفاع مقدس، تنها یک حالت زودگذر احساس مذهبی یا یک پدیده سطحی نبود، بلکه به مثابه یک راهبرد عملیاتی و بنیادین برای مقاومت و عبور از بحران‌های گوناگون، اعم از نظامی، روانی و اقتصادی، عمل می‌کرد. رزمندگان ایرانی، با اتکای عمیق به آموزه‌های ناب توحیدی اسلام و همچنین آثار مستقیم و گران‌بهای وصایای امامین انقلاب، در مواجهه با شدیدترین و دشوارترین شرایط مانند: کمبود مفرط تجهیزات نظامی، فشار روانی شدید ناشی از جنگ، یا محاصره‌های نظامی ناجوانمردانه-به چیزی بسیار فراتر از غریزه صرف دفاع یا صرفاً حسابگری‌های مادی و منطقی تکیه کردند. آنها به ایده‌ای متعالی‌تر، یعنی شهادت در راه خدا، ارزش بسیار بالای بندگی و سربازی امام زمان (عج)، و هدفی مقدس و حیاتی، یعنی حفظ اسلام و تمامیت ارضی ایران، دل بستند.
این رویکرد معنوی، که ریشه در اعتقادات قلبی داشت، حتی در سطح فرماندهی کلان جنگ نیز به وضوح مشاهده می‌شد. در آن مقاطع حساس، تصمیم‌های راهبردی که تأثیر سرنوشت‌سازی بر روند جنگ داشتند، با محاسبه دقیق رضای الهی، اولویت‌بخشی به مصالح عالیه امت اسلامی و در نظر گرفتن پیامد‌های اخروی اتخاذ می‌شدند. علاوه بر این، فضای معنوی حاکم در جبهه‌ها، که با برپایی مستمر نماز جماعت، توسل به ادعیه مأثور، خواندن زیارت عاشورا، و برگزاری مراسم دعا و توسل‌های شبانه تجلی می‌یافت، به ویژه در عملیات‌های بزرگ و سرنوشت‌ساز مانند والفجر، بیت‌المقدس، و کربلای ۵، نه تنها به عنوان یک نیروی روانی تقویت‌کننده عمل می‌کرد، بلکه انسجامی عمیق و شور و شوقی وصف‌ناپذیر برای ایثارگری و فداکاری در میان رزمندگان ایجاد می‌کرد که هرگونه خطر و سختی را ناچیز جلوه می‌داد.
نکته قابل تأمل دیگر در این رویکرد معنوی، منع صریح از مباهات به غنائم جنگی و تأکید مستمر بر حفظ نظم اخلاقی اسلامی بود. این آموزه موجب شد رزمندگان، حتی در اوج پیروزی و دستیابی به موفقیت‌های چشمگیر، همواره حفظ کرامت انسانی حتی دشمن را در نظر داشته باشند و از هرگونه رفتار ذلت‌بار یا غیرانسانی پرهیز کنند. این جنبه از معنویت، تصویری انسانی و اخلاقی از رزمندگان اسلام ارائه می‌داد که در تاریخ جنگ‌ها کم‌نظیر است.
در پایان باید گفت معنویت‌گرایی و غلبه روحیه الهی، که به مثابه ستون فقرات مقاومت در دوران دفاع مقدس عمل کرد، نه تنها یک پدیده متعلق به گذشته، بلکه شاکله اصلی و بنیادین راهبرد‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حال و آینده نیز محسوب می‌شود. این اصل بنیادین، هم در عرصه فیزیکی و رویارویی‌های نظامی کلاسیک، و هم در جنگ‌های پیچیده و ترکیبی امروزی، مانند: نبرد‌های شناختی، فتنه‌گری‌های رسانه‌ای و جنگ نرم، و همچنین تحریم‌های جامع اقتصادی و سیاسی، نقش حیاتی ایفا می‌کند.
تکیه بر این سرمایه معنوی، تاب‌آوری ملی را به شکل چشمگیری تقویت کرده، انسجام داخلی جامعه را تضمین نموده و به ملت ایران این امکان را داده تا از بحران‌های بزرگ و چالش‌های متعدد با سربلندی عبور کند. درک عمیق این اصل بنیادین توسط نسل‌های حاضر و بازتولید آن در فرهنگ جامعه و تربیت نسل‌های آینده، ضامن استمرار استقلال، عزت و دفاع پایدار ملت ایران خواهد بود. چرا که در طول تاریخ ثابت شده است که هیچ نیرویی به اندازه ایمان راسخ، آرمان‌های الهی و معنوی، ملت‌ها را در برابر هجوم سخت و نرم دشمنان مقاوم و پایدار نساخته است. این سرمایه معنوی، سپری ناگسستنی در برابر تمام تهدیدات است.
انتهای پیام/ 112
