گروه اخبار داخلی دفاع پرس- رسول حسنی: رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با هزاران نفر از کارگران و کارآفرینان سخنان مهم و صریحی را در خصوص وضعیت تولید و اشتغال در کشور ایراد کردند؛ که بخشهایی از آن ضریب کمتری در رسانهها دریافت کرد؛ لذا با توجه به این موضوع، نوشتار ذیل سعی دارد بیان کند که امام علی(ع) چگونه در عین مظلومیت، قوی نیز بود.
نسبت مظلومیت و توانایی
«السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ أَنْتَ أَوَّلُ مَظْلُومٍ وَ أَوَّلُ مَنْ غُصِبَ حَقُّهُ صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ»
«سلام بر تو اى ولى خدا تو اول مظلوم عالمى و نخستین کسى که حق او غصب شد و باز با صبر و شکیبا بودى تا هنگام رحلت»(زیارت امام علی علیه اسلام)
مقام معظم رهبری در قسمتی از بیاناتشان در آستانه روز کارگر درباره آمریکا و دشمنی این دولت مستبد با ما فرمودند:« بعضی به بنده میگویند چرا اینقدر "دشمن دشمن" میکنید...امریکا دشمن است؛ چه من بگویم و چه نگویم!! .. آنها را از در راندهایم، میخواهند از پنجره وارد شوند...ما مظلومیم؛ اما قوی هم هستیم؛ مثل مولایمان امیرالمومنین!»
پیش از ورود به بحث باید کمی درباره کلمه «مظلوم» توضیح دهیم.
در لغتنامه دهخدا در مقابل کلمه مظلوم آورده شده ستم رسیده، جفاشده، تعدی شده، ستمکش، ستم رسیده، ستمدیده، ستمزدهای که مورد بیدادگری قرار گرفته باشد.
کلمه مظلوم وقتی وجهی قهرمانانه به خود میگیرد که شخص مورد ظلم نخواهد برای بیرون آمدن از دایره سلطه ستم از اعتقادات خویش پا بیرون بگذارد.
بعد از مرگ عثمان بن عفان در سال 35 هجری خلافت به امیرالمومنین تحمیل شد؛ چرا که امام علی(ع) رغبتی به خلافت نداشتند و هنگام پذیرش شروطی را مطرح کردند که در ابتدا چندان مسئلهانگیز نبود.
زاویه گرفتن نخبگان
بعد از قبول خلافت و تعیین کوفه بهعنوان مرکز حکومت بسیاری از نخبگان ازجمله طلحه و زبیر با امام علی(ع) همراه شدند تا شاید امام استانداری کوفه و بصره را به آنها بدهد؛ اما امام(ع) خواسته آنها را اجابت نکرد؛ که در نتیجه با توجه به اینکه طلحه و زبیر بعد از مرگ عثمان از گزینههای خلافت بودند، این موضوع باعث زاویه گرفتن این دو صحابه با ولی زمانه خویش شد.
در ماجرای غصب خلافت امیرالمومنین(ع) بعد از رحلت پیامبر(ص) زبیر در کنار سلمان و ابوذر و مقدار و عمار به خلافت حضرت علی(ع) اصرار داشت و حتی در جریان حادثه حریق، زبیر اولین نفری بود که برای دفاع از خانه وحی شمشیر کشید؛ که به دستور ابوعبیده جراح شمشیرش شکسته و دستگیر شد.
اما بعد از 25 سال ثروت او چنان بود که شمشهای طلایش را با تبر قطعه قطعه میکردند و نیز طلحه اولین نفری بود که بعد از مرگ عثمان با امام علی(ع) بیعت کرد.
طلحه و زبیر جزء نخبگان سیاسی و از چهرههای شناخته شده اجتماعی دوران خلفای راشدین و امام علی(ع) بودند. آنها با محروم شدن از جانب امامعلی(ع) مسبب به راه افتادن جنگ جمل شدند. این دو به دلیل زاویه گرفتن از اصول، و با شمشیر کشیدن علیه امام زمانش خویش ظلمی نابخشودنی مرتکب شدند.
طلحه و زبیر با آنکه سوگند خورده بودند که بیعت نخواهند شکست و ایجاد فتنه نمیکنند در ظاهر به قصد عمره بیرون رفتند و به بهانه خونخواهی از عثمان در مقابل امام(ع) صفآرایی کردند. امام به آنها نامه نوشت و فرمود حکومت من مشروعیت دارد و مردم نیز با میل خود با من بیعت کردند؛ اما این نصایح اثری نداشت. همچنین چهرههای شناخته شدهای چون ابوموسی اشعری با آنکه در مقابل امام نبودند اما با تمرد از امر ولی زمان و تحریک مردم برای رد فرمان جهاد امام علی(ع) با اصحاب جمل، چهرهای نکوهیده پیدا کردند.
موقعیت خطیر امام و ملاک عمل ایشان
امام علی در موقعیت خطیری قرار دارد از یک طرف به دلیل ندادن مقام استانداری به طلحه و زبیر با انشقاق میان امت رسول خدا(ص) مواجه شده بدتر از آن عایشه همسر پیامبر(ع) در مقابلش قرار دارد و از طرف دیگر با کارشکنیهای نخبهگان حکومتش چون ابوموسی اشعری و خائنینی چون اشعث بن قیس روبهرو است.
امام نه میخواهد چون عمرو عاص نیرنگ به کار ببندد و نه میخواهد با دادن باج به بعضی از خواص پایههای حکومت خود را محکم کند. امام تنها به رسالت خویش عمل میکند و امر به جهاد با ناکثین میدهد و تنها ملاک ایشان حق است.
امام علی(ع) در پاسخ یکی از یارانش که پرسید چگونه ممکن است طلحه و زبیر بر حق باشند فرمود: «حق و باطل را با قدر و منزلت مردان نمیتوان شناخت؛ باید حق را شناخت؛ تا اهل آن شناخته شوند، و باطل را شناخت؛ تا اهل آن معلوم شوند (احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۶۸)
هر چند جهاد با ناکثین با وجود کارشکنیهای خواص به نفع امام علی(ع) به پایان رسید؛ اما همین امر سبب سست شدن پایههای حکومت امام علی شده و معاویه را بر آن داشت تا لشکری که به قاسطین شهره شدند به جنگ با امام علی(ع) مهیا کنند.
در ادامه همین جنگ بود که ماجرای حکمیت بعد از نیرنگ عمروعاص و قرآنهای روی نیزه بوجود آمد. همچنان که در واقعه جمل ابوموسی اشعری نقشی پرنگ در به حاشیه راندن امام داشت ماجرای حکمیت هم نقشی موثر در منزوی کردن امام ایفا کرد. امثال ابوموسی اشعری که در صفین شمشیر به دست گرفته بودند با مکر عمروعاص تیغه شمشیرها را به سمت امام علی(ع) برگرداندند تا ایشان را وادار به توبه کنند.
دوره چهار ساله خلافت امیرالمومنین به این منوال گذاشت؛ تا آنکه یکی از خوارج گریخته از نهروان در شب نوزدهم رمضان، خون مطهر امام را در مسجد بر زمین ریخت.
مظلومیت در عین حضور با همه توان
همه این ظلمها در شرایطی در حق امام علی(ع) روا شد که حضرتشان با تمام توان در همه میادین مهم حضور داشت و در صف اول جهاد قرار گرفته بود. اما همانطور که گفته شد چون امام نمیخواست از حدود الهی عدول کند تسلیم مقدرات الهی میشد نه آنکه بنشیند و پذیرای ظلم باشد.
امام علی(ع) درباره نیرنگهای معاویه میفرماید: «به خدا قسم معاویه زیرکتر از من نیست، ولى او خیانت میرزد و گناه میکند، و اگر غدر و مکر نکوهیده نبود من از زیرکترین مردمان بودم؛ ولى هر نیرنگى معصیت است، و هر معصیتى نوعى کفر است، و هر نیرنگ بازى را در قیامت نشانهاى است که به آن شناخته مىشود»(خطبه200نهج البلاغه)
انطباق تاریخی
اما آنچه که در نوشتار بالا مد نظر است انطباق تاریخی زمانه امام علی(ع) و عصر حاضر است. چندی پیش در مورد اینکه زمانه ما زمانه سلاح موشکی نیست، مقام معظم رهبری بیان داشتند "پس روزگار چیست؟ امروز روز همه چیز است؛ هم توان موشکی و هم مذاکره."
این نکته از این جهت است که بعضی از نخبگان دشمن را دشمن نمیپندارند و به قول رهبر بعضی میگویند چرا اینقدر "دشمن دشمن" میکنید...امریکا دشمن است چه من بگویم و چه نگویم.
این جمله یادآور اعتراض کوفیانی است که امام علی(ع) آنها را به جنگ با قاسطین امر کرده بود. آنها نیز از دشمن دشمن کردن امام زمانشان به ستوه آمده و به هر حیله و بهانهای نمیخواستند وارد جنگی شوند که آنها را از فضای امن خانه دور کند.
حکم شرعی مقام معظم رهبری که ساخت و استفاده سلاح اتمی را حرام میداند دقیقا سیاست امام علی(ع) است که میفرمایند: «ولى او ـ معاویه ـ خیانت میورزد و گناه میکند ... ولى هر نیرنگى معصیت است، و هر معصیتى نوعى کفر است»
ما اگر میخواستیم میتوانستیم سلاح اتمی داشته باشیم اما از آنجایی که نمیخواهیم از اصول حق عدول کنیم به آن سمت نمیرویم. همین نرفتن به سمت سلاح اتمی دشمن را جری کرده تا ما را وادار کند که استفاده صلحآمیز هستهای را نیز کنار بگذاریم.
همین امر سبب شده تا مورد تحریم واقع شده و از داشتههای حقه مان که توسط دشمن زمانه غصب شده محروم شویم.
مظلومیت در جنگ نرم
ما در جبهه جنگ نرم هم مورد ظلم واقع شدهایم. ما با همه قدرت قصهگویی و پیشنه قوی روایت و تاریخی غنینتوانیم مخاطب را به هر نیرنگی به سینما بکشانیم.
غرب به دلیل نداشتن تعهد انسانی نسبت به زن آن را به گوساله سامری تبدیل کرده تا مورد نوازش و پرستش قرار بدهد و طریق برداشتن قید مسائل جنسی ذهن جوان ایرانی را تخدیر کند؛ اما هنرمند ایرانی نمیتواند به این لطایفالحیل شیطانی مقابله مثل کند و مخاطبان غربی را به خود جلب کند.
در این میانه وظیفه ما آن است که اگر بصیرت نداریم آن را کسب کنیم و به اتکای زبیری بودن بعضی از خواص آنها را ملاک عمل خویش قرار ندهیم و چنان که امام علی(ع) فرمودند ملاک حق و باطل را با قدر و منزلت مردان نمیتوان شناخت.
این جمله را امام خمینی(ره) به بهترین و کوتاه ترین شکل ممکن تفسیر کردهاند « ملاک حال فعلی افراد است» اگر اشباهالرجالی که بهعنوان یار، دور امام را گرفته بودند این بصیرت را میداشتند، نه جملی به راه میافتاد نه صفینی و نه اتفاقات بعد از آن.
