به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس به نقل از الوقت، بطور اساسی، جنگ نیابتی عبارتست از تشریک هزینههای جنگ با یک جانشین انسانی یا تکنولوژیکی به منظور به حداقل رساندن هزینههای جنگ برای مالیات دهندگان، سیاستمداران و ارتش خودی. جنگ نیابتی را میتوان جنبه ای از جنگ شراکتی دانست که در آن درجه ای از همکاری راهبردی و عملیاتی بین نیروهای منظم و نامنظم قابل تعریف است. در جنگ شراکتی دو نیرو فعالیت های یکدیگر را با همکاری در سطوح راهبردی و عملیاتی تکمیل می کنند. جنگ نیابتی، بیشتر بصورت چتری است که در آن حامی و جانشین می توانند فعالان دولتی یا غیردولتی باشند. فعالان غیردولتی می توانند سازمان های تروریستی، گروه های شورشی، جنبش های فراملی، مزدورها یا شرکت های خصوصی امنیتی باشند.
تغییر مورد ادعا در سیاست خارجی در دولت اوباما از سال 2009، موضوع بحثهای داغی بوده است. پس از دو دوره پرهزینه در سیاست خارجی آمریکا در دولت بوش، رویکرد اوباما به سیاست خارجی و امنیت، اساسا در ظاهر سیاست عدم مداخله است. پس از دو جنگ پرهزینه در افغانستان و عراق، که مالیات دهندگان و پرسنل خدماتی هزینه اصلی را بر دوش کشیدند، اوباما مصمم بود که عملیات نظامی بایستی اولا به دفاع از منافع حیاتی آمریکا محدود شود و ثانیا، توسط نیروهای نظامی اندک و انعطاف پذیری انجام گیرد که با همکاری متحدان محلی و بصورت چند جانبه عمل می کنند. بنابراین، اهداف سیاست خارجی آمریکا لزوما تغییر نکرده و بلکه ابزار دست یابی به آن تغییر کرده است.
دکترین اوباما حاصل تغییر در فضای ژئواستراتژیک است. واشنگتن به این واقعیت پی برده است که آمریکا، هر چند قدرت بزرگی بشمار می رود اما قدرت مطلق نیست و بنابراین در راهبرد امنیت ملی این کشور به وضوح بیان شده است که «زمانی که منافع ما مستقیما تهدید نمی شود آستانه استفاده از عملیات نظامی بالاست. در چنین مواردی ما به دنبال بسیج متحدان و شرکا جهت تقسیم هزینه های جنگ و دست یابی به نتایج پایدار خواهیم بود».
از این رو، جوهره اصلی دکترین اوباما عبارتست از تقسیم و تشریک هزینهها هم از نظر راهبردی و هم از نظر عملیاتی؛ در سطح راهبردی، این دکترین به لزوم اقدام جمعی از طریق جنگ ائتلافی و استفاده از ظرفیت متحدان و شرکای محلی تاکید می کند و در سطح عملیاتی هم به جنگ پنهان، تکیه بر سیستم عامل های فن آوری، عملیات نیروهای ویژه و ماموران سیا برای دست یابی به اهداف راهبردی و عملیاتی خارج از انظار عمومی اولویت می دهد.
انگیزه توسل به جنگ نیابتی توسط دولت اوباما به انکارپذیری، مشروعیت، ضرورت، هزینه ها و قابلیت های این جنگ برمی گردد. مهمترین عامل در تصمیم گیری آمریکا بطور حتم عبارتست از رابطه بین ضرورت و هزینه ها. بحران های متعدد در خاورمیانه ظاهرا برای منافع ملی حیاتی آمریکا و دغدغه های انسانی آنقدر اضطراری نبودند که شایسته مداخله باشند. هر چند دولت آمریکا بحران سوریه، عراق و یمن را در حرف محکوم می کرد اما این رویدادها در داخل آمریکا با فشار مردمی کافی همراه نبود تا استقرار نیروی زمینی آمریکا را موجه سازد. با این حال، هزینه های مالی و جانی مداخله در عراق و سوریه و یمن برای نیروهای جانشین قابل توجه است. با توجه به انزجار مردم آمریکا از ورود به جنگی بزرگ در صحنه خاورمیانه، هر نوع مداخله نظامی مستقیم در این منطقه هزینه های سیاسی سنگینی برای دولت در خانه به همراه خواهد داشت. جنبه اصلی مخالفت عمومی با استقرار نیروی زمینی، هزینه های مالی این کار نیست بلکه هزینه های سیاسی بالقوه ای است که از بازگشت جسد سربازان به خانه ناشی می شود.
توانایی، عامل دیگری است که جزو دغدغه های دولت اوباما محسوب می شود. کاستن از ظرفیت انسانی و سرمایه گذاری در سیستم عامل فن آوری و تمایل استفاده از فن آوری بجای نیروی انسانی، باعث می شود که آمریکا هزینه های جنگ را بر دوش عوامل فن آوری بنهد.
انکارپذیری هم نقش مهمی در تصمیم دولت آمریکا در استفاده از جنگ نیابتی ایفا می کند. در سوریه، دولت اوباما نگران است که حمایت آشکار و مستقیم از گروه های مخالف سوری باعث مخالفت عمومی در داخل این کشور شود.
مشروعیت هم جنبه دیگر این کار است و ایده ای وجود دارد که نیروهای محلی در دست یابی به اهداف در این محیط پیچیده قابلیت بهتری دارند. در خاورمیانه همواره به نیروهای آمریکا و غرب بعنوان مهاجم می نگرند حتی اگر اهداف آنها ماهیت بشر دوستانه داشته باشد. در نتیجه، جانشینان می توانند به نمایندگی از آمریکا اهداف مورد نظر را تامین کنند.
