گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس ـ رحیم محمدی؛ این روزها که در آستانه برگزاری سالگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی هستیم، به همین مناسبت سعی داریم تا نیم نگاهی به اندیشههای دفاعی ایشان در دوران حیاتشان بهویژه در دوران دفاع مقدس بیندازیم؛ از این رو آنچه در ادامه آمده بخشیهایی از این اندیشه است.
در 31 شهریور 1359 رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد؛ لذا صدام به عنوان رییس جمهور وقت عراق با ظاهر شدن در برابر دوربینهای تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد 1975 الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.
بدین ترتیب جنگی نابرابر در شرایطی به ایران اسلامی تحمیل شد که کشورمان از جانب استکبار جهانی بهویژه آمریکا تحت فشار شدیدی قرار داشت و در داخل کشور نیز جناحهای وابسته به غرب و شرق، با ایجاد هیاهوی تبلیغاتی و ایجاد درگیریهای نظامی در صدد تضعیف نظام بودند و نیروهای نظامی نیز به خاطر تبعات قهری انقلاب، هنوز مراحل بازسازی و ساماندهی را به طور کامل پشت سر نگذاشته بودند.
آمریکا برای به سازش کشاندن جمهوری اسلامی و در نهایت تسلیم مسئولان ایران، حمایت پنهان و آشکار خود را در تمامی زمینههای سیاسی، نظامی، اقتصادی و ... از رژیم بعث عراق به اجرا گذاشت. علاوه بر این ابرقدرت دیگر جهان یعنی شوروی که متحد عراق محسوب میشد، خصومتش را با نظام اسلامی که شعار نه شرقی و نه غربی را سرلوحه کار خود قرار داده بود و در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، این تجاوز را محکوم کرده بود، بیش از پیش نمود پیدا کرد.
ارتش عراق که بر اساس محاسبات خود از وضعیت داخلی و خارجی ایران، فتح یک هفتهای تهران را در سر میپرورانید، در روزهای نخست تجاوز، بدون مانعی جدی در مرزها تا دروازههای اهواز و خرمشهر پیش تاخت لذا تحت چنین شرایطی امام خمینی (ره) به خروش آمد و ندای ملکوتیش دلهای شیفتگان انقلاب و نظام را متوجه دفاع از کیان میهن اسلامی ساخت.
بر همین اساس بود که ایشان در روزهای نخست آغاز جنگ تحمیلی در پیامی عنوان کردند: «... دزدی آمده، یک سنگی انداخته و فرار کرده، رفته است سر جایش...» (صحیفه امام جلد 13 صفحه 223)
در واقع امام میخواستند بگویند جای نگرانی نیست و نباید تصور کنیم کار انقلاب تمام شده است؛ چون پس از حمله عراق به کشورمان، همه تصور میکردند جنگی آغاز شده که به شدت آسیب آفرین است و امکان دارد عواقبی برای ایران داشته باشد و همانند جنگهای پیشین در ایران، تبعات آن تا سالیان سال قابل جبران نباشد.
البته برای پی بردن به مدیریت دفاعی امام باید به نکته دیگری هم توجه داشته باشیم و آن اینکه یکی از مهمترین ویژگیهای این جنگ در قرن بیستم این بود که تا کنون سابقه نداشته یک کشور درگیر جنگ شود و حداقل 40 کشور دیگر به اشکال مختلف از دشمن او حمایت کنند.
در چنین شرایطی بود که امام علاوه بر مدیریت جنگ، احیای بسیاری از آموزههای اعتقادی و فرهنگی را هم مد نظر قرار دادند و باعث شد بین دفاع مقدس و واقعه عاشورا تشابههایی به وجود آید.
وقتی به ابتدای شروع جنگ تحمیلی نگاه میکنیم، متوجه میشویم ایشان پس از خیانتهای بنی صدر و خلع این خائن به نظام و مردم، استراتژی دفاعی کشور را تغییر دادند و با این استراتژی جدید، میان ارتش و سپاه وحدت ایجاد کردند و زمینه ساز پیروزی رزمندگان شدند.
به عبارت دیگر امام با این تغییری که به وجود آوردند، رزمندگان ما توانستند موازنه جنگ که در سال اول به سود ارتش عراق بود را به نفع ایران تغییر دهند؛ به نحوی که در نیمه اول سال دوم و با انجام چهار عملیات ثامن الائمه (ع)، طریق القدس، فتح المبین و بیت المقدس، ضربات محکم و غیرقابل جبرانی به دشمن وارد شود. علاوه بر این موارد تشکیل شورای عالی دفاع و واحدهای پشتیبانی رزمی نیز نقش بسیار بسزایی در پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس داشت.
مطلب دیگری که در این رابطه میتوان عنوان کرد این است که مدیریت ایشان اسلامی بود و در جنگ با دشمن اخلاق اسلامی را کاملاً رعایت میکردند. همچنین انضباط اسلامی ایشان باعث شد تا کارها و نقشههای طرح شده به خوبی عملی و اجرایی شود.
امام معتقد بودند: «... آن که به همه ما فرمان داده، خداست؛ فرمانده همه خداست؛ اوست (که) دفاع را واجب کرده؛ برای رفع فتنه مقاتله را واجب کرده، امر کرده و اوست که فرمانده کل قواست» (صحیفه نور جلد 23)
البته هرکجا هم در روند تاکتیکی جنگ خللی ایجاد میشد، ایشان در صحنه تاکتیکی نیز حضور مییافتند و با دم مسیحایی خویش به رزمندگان روحیه و به فرماندهان اعتماد به نفس میدادند و مشکلات را حل میکردند؛ نمونههای آن هم در قضایای گروهکها در کردستان، شکست حصر آبادان، حفظ جزیره مجنون، آزادی پاوه، سوسنگرد و آزادی مهران قابل مشاهده است؛ اما با این وجود امام از دخالت در امور تخصصی فرماندهان به جز در شرایط لازم و حساس، پرهیز میکردند و همواره نظرات کارشناسی فرماندهان ارتش و سپاه و سایر مسئولان سیاسی را مد نظر قرار میدادند.
فکر کردن به ادای تکلیف به جای رسیدن به نتیجه و تسری دادن این طرز تفکر به فرماندهان موجب میشد روحیه ضعف فرماندهان پس از شکستها یا به عبارتی عدم الفتح ها، با یک ملاقات با امام، کاملاً ترمیم میشد علاوه بر این میتوان به قاطعیت در تصمیم گیری، نظارت مستقیم بر فعالیتها، تلاش در بهره گیری از تمام منابع و امکانات و اصل تمرکز قوا و تأکید بر رهبری حکیمانه و پرهیز از گرفتار شدن در پیچ و خمهای اداری، سایر موضوعاتی هستند که میتوان در رابطه با مدیریت دفاعی امام خمینی(ره) به آنها اشاره کرد.
