گروه حماسه و جهاد دفاع پرس- مونا معصومی: در طول حدود سه دههای که از انقلاب اسلامی و دفاع مقدس میگذرد، هر بار که به نقش زن در پیروزیهای بهدست آمده در آن زمان پرداختیم بهصورت مناسبتی و یا تکرار مکررات بوده است. شاید وقت آن رسیده باشد که به لایههای پنهان نقش زن در دفاع مقدس و انقلاب اسلامی بپردازیم.
به همین جهت میزگردی با حضور فاطمه قربان معاون سازمان نشر آثار و ارزشهای مشارکت زنان در دفاع مقدس و معصومه رامهرمزی نویسنده، پژوهشگر و امدادگر دوران دفاع مقدس، در خبرگزاری دفاع مقدس تشکیل شد.
رامهرمزی در این نشست به ابعاد مختلف حضور زنان در دفاع مقدس، آسیبهای زنان در جنگ و همچنین نقش زنان در درمان رزمندگان اشاره کرد. معاون سازمان نشر آثار و ارزشهای مشارکت زنان در دفاع مقدس بهعنوان یکی از اشخاصی که بهصورت تخصصی در این زمینه فعالیت میکند به تبیین نقش زنان در دفاع مقدس، فعالیتهای صورت گرفته در این زمینه و نقش صدا و سیما و سازمانهای فرهنگی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت پرداخت. در ادامه ماحصل این گفت و گو را میخوانید.
برای مطالعه گفتوگوی معصومه رامهرمزی اینجا کلیک کنید.
دفاع پرس: نقش زن را در دوران دفاع مقدس چه میزان موثر میدانید؟
قربان: دفاع مقدس زمانی آغاز شد که انقلاب اسلامی یک حکومت نوپا بود. این در حالی است که تمام دشمنان ایران اسلامی علیه ایران متحد شدند و در پی آن راه تحریم را پیش گرفتند. زنان بودند که همسر و فرزندان خود را به خط مقدم جبهه میفرستادند و خود به همراه فرزندان کوچکتر در پشت جبههها در تهیه ملزومات جنگ و پشتیبانی فعالیت داشتند. برخی از زنان نیز در بیمارستانها و هلال احمر فعالیت میکردند. به نظر من اگر در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس پیروز شدیم، زنان نقش پررنگی داشتند.
در بحث دفاع مقدس گامهای بلندتری باید برداریم و در خصوص جنگ نرم باید محتواهای را تولید کنیم که در فضاهای مجازی ظهور کنیم. آنقدر محتواها جذاب باشد که مخاطب بعد از مطالعه جذب آن شود.
در دین اسلام حرمت زن به معنای واقعی در نظر گرفته شده است. حضرت زهرا(س) بهعنوان همسر موفق، مادر موفق و احترام به پدر، الگوی اصلی زنان عالم است. ایشان علاوه بر موفقیت در خانواده، در عرصه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیز حضور فعالی داشتند.
تفکر نظام سرمایهداری و غربی امروز میخواهد از زن بهعنوان یک ابزار استفاده کند؛ که این نگاه به زن با نگاه زن به اسلام متفاوت است. این نوع برخورد با زن با شخصیتی که از زن در اسلام توصیف شده است، مغایرت دارد.
اگر زن در عرصه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حضور نداشته باشد، چطور میتوانیم انتظار داشته باشیم فرزندی را پرورش دهد که بتواند نسبت به مسائل فرهنگی اجتماعی سیاسی مسئولیتپذیر باشد. زن باید در اجتماع حضور داشته باشد؛ ولی وظیفه همسری و مادری را فراموش نکند.
ما نباید فراموش کنیم که برای مبارزه با جنگ نرم مسیر طولانی را در پیش داریم. باید بهطور جدی فعالیت کنیم. سوال من این است که ما زیباییهای اسلام را چقدر توانستیم به جوامع بشری ارائه بدهیم! اگر با اسلام و قرآن که در تمام زمینه ها راهکار دارد بتوانیم در فضای مجازی ارزش ها را تبیین کنیم. تمام انسانها، با هر نوع تفکری، اخلاق و زیبایی را دوست دارند و نسبت به آن گرایش پیدا میکنند و لذا با تببین زیباییهای اسلام و قرآن در خصوص زن، خانواده و... میتوانیم در جنگ نرم هم پیروز شویم.
دفاع پرس: به نظر شما چه کسانی مسئول انتقال این فرهنگ به نسل جوان هستند؟
قربان: خانواده بخشی از تربیت یک نسل را بر عهده دارد. بخش دیگر این مسئولیت بر عهده جامعه و رسانه است. سوالی که در این خصوص در ذهن هر شنوندهای ایجاد میشود این است که خانواده، رسانه و آموزش و پرورش بهعنوان نهادهای تربیتی، چقدر توانسته است فرهنگ دفاع مقدس را انتقال دهد؟!
هالیوود برای ترویج ارزشهای خود از طریق رسانه های صوتی و تصویری به ویژه سینما تلاش می کند تا به هدف خود برسد. متاسفانه در صدا و سیمای کشور ما معمولا یک خانم تحصیل کرده و اثرگذار را زیبا و بدون حجاب برتر نشان میدهند و گاه کسی که زندگیش سراسر مشکلات است ژنده پوش و با تحصیلات پایین نشان میدهد. با این اوصاف چطور انتظار داریم که یک جوان حجاب برتر را انتخاب کند.
به نظر من جوان ما اصلا مقصر نیست. همه انسانها در بدو تولد فطرت پاک الهی دارند؛ ولی با تاثیرگیری از محیط خانواده و جامعه شخصیتشان شکل میگیرد.
دفاع پرس: سازمان نشر آثار و ارزش مشارکت زنان در دفاع مقدس بهعنوان سازمانی که تخصصی در خصوص نقش زنان در دفاع مقدس فعالیت دارد، چقدر تاثیرگذار بوده است؟
قربان: این سازمان 23 مهر 92 تاسیس شده است. با اعتقاد و باور عمیقی که به تاثیر رسانهها و مراکز آموزشی (وزارت علوم، آموزش و پرورش، دانشگاه، حوزه های علمیه) داریم توانستیم ارتباط خوبی برقرار کنیم.
براساس آسیبشناسی که در اقشار مختلف انجام دادیم، تلاش کردیم نیاز جامعه ایثارگری را مطالبه کنیم. نشستهای مختلف با کارگردانها و تهیهکنندگان داشتیم؛ تا در راستای این خلأهایی که وجود دارد، مستنداتی را تهیه کنند.
در جهت پیگیریهای صورت گرفته اخیرا صدا و سیما به نقش زنان در دفاع مقدس به خوبی پرداخت. اما تا حد ایدهآل فاصله داریم.
از دیگر فعالیتهای سازمان، حمایت از 300 عنوان پایان نامه در خصوص دفاع مقدس است. همچنین توانستیم بانک اطلاعاتی تهیه کنیم، که در حال تکمیل است و امیدواریم که بتوانیم با ثبت وضبط و نشر رشادتهای زنان در دفاع مقدس و ارتباطی که با دستگاههای فرهنگی کشور داریم بتوانیم الگویی شایسته برای زنان و دختران امروز و آینده ارائه دهیم.
** ضرورت تربیت مدرس انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
به دلیل این که سه دهه از دوران دفاع مقدس میگذرد و جوان امروز وقایع را ندیده، شبهات زیادی ایجاد شده است. باید فرهنگ عمومی جامعه را به سمتی هدایت کنیم که آن دوران را حس و درک کند.
زمانی که جوانی از دفاع مقدس میپرسد چرا ما جنگیدیم؟ ما باید پاسخ قانعکنندهای داشته باشیم. در ابتدا ما باید به او اثبات کنیم که ما دفاع کردیم و کشور ما مورد هجوم چندین کشور قرار گرفت.
به همین جهت سعی کردیم در قالب نشستهای دانشجویی و دانشآموزی ابهامات جوانان را رفع کنیم. در اینجا ضرورت تربیت مدرس انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را احساس کردیم. به همین جهت با شناسایی 300 نفر و گزینش آنها، 40 نفر از عزیزان نخبه حوزه علمیه خواهران و اساتید دانشگاهی را برای دوره اول آموزش انتخاب کردیم.
اولویت ما افرادی هستند که مدارک فوق لیسانس به بالا دارند؛ تا بتوانند در مدارس و دانشگاه ها در نشست های دانش آموزی و دانشجویی واساتید حضور یابند. آموزش این اساتید در دو مرحله مقدماتی و تکمیلی است.
دفاع پرس: چه راهحلی را پیشنهاد میکنید تا بتوانیم شبهات جوانان را برطرف کنیم؟
قربان: اگر بخواهیم این شبهات برطرف شود باید تمام دستگاههای فرهنگی کشور "وحدت کلمه" داشته باشند باید در نشستهایی که با جوانان داریم اجازه دهیم جوان حرفشان را بزنند و پاسخ درست را دریافت کنند و از طرفی باید واقعیات دفاع مقدس از جنبه های مختلف در رسانه های عمومی تبیین شود؛ تا شناخت کافی از ابعاد مختلف حاصل شود.
دفاع پرس: کارگروههای تشکیل شده در سازمان نشر آثار و ارزش مشارکت زنان در دفاع مقدس چقدر توانسته است مثمرثمر باشد؟
قربان:کارگروههای مختلفی داریم که یکی از آنها کارگروهی مختص فرزندان شهدا و جانبازان است. فعالیتهای کارگروهها زمانی مثمرثمر است که منجر به تصمیمات اساسی و حقوقی شود تا بتواند بخشی از نیاز آنها را پاسخ دهد. تا بتواند حضور موثر در جامعه داشته باشد.
اگر کارگروهی بهعنوان همسران جانباز ایجاد میشود باید نهایتا به تصویب مصوباتی برسد. تا از لحاظ قانونی بخشی از نیازهای آنها پاسخ داده شود.
چقدر توانستیم واقعیات رشادتهای مردمی را به نسل امروز نشان دهیم؟! با توجه به این که جنگ تحمیلی یک دفاع مقدس بود و همه مردم در آن سهم داشتند، باید بپذیریم که در انتقال این فرهنگ به عموم ملت کوتاهی کردیم. ما نمیتوانیم به موضوع جنگ یک دیدگاه فردی داشته باشیم بلکه باید بدانیم ما در قبال خانواده، جامعه و جهان مسئول هستیم. اگر بتوانیم این فرهنگ را در جامعه ترویج بدهیم قطعا جوانان ما نسبت به دفاع از اسلام و مستضعفین جهان دیدگاه مسئولانه تری خواهند داشت؛ همچنانکه در دین مبین اسلام فرد، نژاد و زبان در دفاع مطرح نیست؛ بلکه انسان به معنای واقعی آن باید در برابر جوامع بشری مسئولیت پذیر باشد، استکبارستیزی و دفاع از مظلومین جهان وظیفه انسانی همه مردم است. ما در کارگروههای تخصصی جهت تحقق اهداف سازمان، برنامههای متعددی را پیگیری میکنیم بخشی از آن تلاش در جهت تحقق مطالبات خانواده ایثارگران از مراجع قانونی است؛ اما بخش عمده فعالیت ما در کارگروههای تخصصی؛ برنامهریزی در راستای نشر ارزشهای مشارکت زنان در دفاع مقدس است.
دفاع پرس: با توجه به پژوهشهای که در این زمینه انجام میشود، چه میزان از آنها بهره بردیم؟
قربان: پژوهشهای بسیار خوب با زمان و هزینه زیاد تهیه میشود تا براساس آن پژوهش، تصمیمات درستی گرفته شود؛ اما گاهی مشاهده میشود نتایج پژوهشها در جایی که باید استفاده شود، بهکار گرفته نمیشود، باید پژوهش های ما در میدان عمل مورد استفاده قرار گیرد.
اگر بخواهیم این وقایع و از خودگذشتیها در نسل جوان امروز هم باشد، تمام سازمانهای فرهنگی باید همکاری کنند تا به وحدت کلمه برسیم و این فرهنگ را در جامعه نهادینه کنیم. سازمان نشر آثار و مشارکت ارزش های زنان در دفاع مقدس با همین هدف، آسیبهای موجود را شناسایی و در جهت رفع آنها برنامه های متفاوت را در نشر این ارزشها در دستور کار خود دارد .
دفاع پرس: آیا میتوانید اشاره ای به برنامه های سازمان داشته باشید؟
قربان: از آنجایی که ارائه الگو برای زنان و دختران جهان یکی از ماموریت های اصلی سازمان است و الگویی کاملتر از حضرت زهرا(س) نداریم، سازمان زنان در سالروز ولادت با سعادت این بانوی بزرگ جشنواره اسوه های صبر و مقاومت را در سطح ملی و بین المللی برگزار می کند. در اولین و دومین سال بصورت ملی و در تمام استانهای کشور برگزار شد و امسال سومین دوره در دو کشور لبنان و سوریه نیز برگزار شد و اما برای سالهای آینده با مشارکتی که با جامعةالمصطفی در دستور کار داریم انشاالله در بیش از 80 کشور دنیا بتوانیم این جشنواره را همزمان با سالروز ولادت با سعادت حضرت زهرا(س) داشته باشیم تا با مطالعه زندگی ایشان الگویی شایسته و کامل به زنان عالم معرفی کنیم که ضمن وظایف فردی و خانوادگی نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی مسئولیتپذیر بودند.
* پروژه نقش زنان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که به جمعآوری مستندات نقش زنان در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس پرداخته و با تدوین حضور موثر زنان بتوانیم الگویی شایسته از مسئولیتپذیری زنان در قبال جامعه ارائه دهیم.
* طرح عقیله (تربیت مدرس انقلاب اسلامی و دفاع مقدس) یکی دیگر از برنامه های سازمان است که در بالا به آن اشاره شد.
* حمایت از تولید؛ چاپ و انتشار آثار مرتبط با ادبیات پایداری و دفاع مقدس
* تشکیل کارگروههای تخصصی ازجمله کارگروه تخصصی ترویج سبک زندگی جهادی و ایثارگرانه، کارگروه زنان و نوجوانان و....
* برگزاری نمایشگاه با موضوعات مختلف از قبیل کتاب، دفاع مقدس؛ آثار هنری و.....
* تشکیل بانک اطلاعاتی
* فعالیتهای فرهنگی در خصوص مقابله با جنگ نرم بویژه با عنایت به اهمیت فضای مجازی و تولید محتوا در این خصوص.
