به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، پس از گذشت پنج سال از شروع حرکت مسالمتآمیز بخش عظیمی از مردم بحرین در سال 2011، هر چند دستاوردهای قابل توجهی در سطوح متعدد اعم از افزایش سطح هوشیاری مردم، ارتقاء گفتمان دینی، افزایش نقش زنان، آگاهی جوانان انقلابی و پیشرفت دیپلماسی تکنولوژیک اطلاعرسانی که نقش مهمی در برملا کردن و مستند کردن رفتارهای غیر قانونی و افشای دروغ رژیم بحرین داشتند، نصیب این حرکت شد؛ اما در عین حال با چالشهای جدی نیز مواجه شده است که بر وضعیت حال و آینده انقلاب تأثیرگذار خواهد بود.
بر اساس گزارش پایگاه خبری-تحلیلی الوقت، چالشهایی که از سه سطح عوامل داخلی، منطقهای و فرامنطقهای نشأت گرفتهاند. بر این مبنا در حال حاضر انقلاب بحرین و رهبری آن در سه سطح داخلی، منطقهای و بینالمللی با تنوعی از متغیرهای چالشزا مواجهاند که به دلیل دیدگاههای بعضا متفاوت نمیتوانند بر سر راهحل مشخص و قابل اتکا به اجماع برسند، امری که موجب فرسایشی شدن روند انقلاب و دورماندن آن از پیروزی قطعی شدهاست.
استمرار این وضعیت در حالی مطلوب آل خلیفه است که با ایجاد محدودیتهایی برای انقلابیون بحرینی آنها را با شرایط سخت امنیتی و اقتصادی مواجه کردهاست.
چالشهای ساختاری داخلی:
در عرصه داخلی، سطوح ساختاری از جمله ساختار حاکمیتی و رویکرد تقابلی آن با انقلابیون و مخالفین قابل توجه میباشد، در همین خصوص فرقهسازی و انحصار رسانهای به کمک حاکمیت آمده تا چالشهای بیشتری را بر انقلابیون تحمیل کنند.
در این میان هر چند تاکتیک حکومت از برخورد خشونتآمیز تا موضع گفتو گو در نوسان بودهاست اما عملا رویکرد برد- باخت حاکمیت باعث شده که چشمانداز روشنی برای هر نوع مذاکرهای قابل ترسیم نباشد.
علاوه براین، پراکندگی مخالفان عامل مهمی است که ساختار حاکمیت از آن در راستای سیاستهای خود و تشدید تفرقه بین مخالفان به جهت جلوگیری از ایجاد وحدت میان آنها استفاده میکند. همین عامل یعنی پراکندگی مخالفان در رسیدن به یک هدف مشترک، مشکلاتی را برای رهبری انقلاب به وجود آوردهاست، همچنانکه اهداف نهایی انقلاب را نیز تحت الشعاع قرار دادهاست.
بر همین اساس تقابل ساختار حاکمیت با انقلاب، فرقهسازی، انحصار رسانهای، پراکندگی مخالفان و دور شدن از اهداف انقلاب را میتوان از اصلیترین چالشهای داخلی انقلابیون بحرینی به شمار آورد.
چالشهای ساختاری منطقهای و بینالمللی:
در سطح منطقهای و بینالمللی ملاحظات ژئوپلیتیکی بینالمللی این کشور نیز سبب پشتیبانی کشورهای غربی و عربی از نظام پادشاهی این کشور و عدم توجه به خواستههای به حق معترضان شدهاست.
در سطح بینالمللی، آمریکا واقف است که در صورت سرنگونی نظام فعلی، دیگر این کشور میزبان ناوگان دریایی و متحدی راهبردی نخواهد بود. در عین حال، از دیدگاه آمریکا، با توجه به بافت جمعیتی این کشور، چنانچه حکومتی شیعه و نزدیک به ایران بر این کشور حکمرانی کند به زعم آنان ضمن تکمیل هلال شیعی، وضعیت محور ژئوپلیتیکی مقاومت بهبود خواهد یافت.
در سطح منطقه نیز عربستان سعودی نگران سرایت ناآرامی به مناطق شیعه نشین خود است؛ امری که بر اساس منطق «انتشار پدیدههای جغرافیایی» شرایط لازم برای آن مهیا میباشد. همسانی فرهنگی و مذهبی، پیوستگی و مجاورت سرزمینی و بیعدالتی منطقهای و مذهبی از جمله این شرایط است که زمینه را برای ناآرامی در مناطق شرقی عربستان فراهم ساختهاست.
عربستان همچنین نگران روی کار آمدن یک دولت شیعه و متحد ایران در همسایگی خود است. از منظر آل سعود، این امر میتواند سبب ارتقا موقعیت ایران در منطقه شود و عربستان بیش از پیش خود را در محاصره حکومتهای نزدیک به ایران ببیند. همچنین جایگاه عربستان به عنوان متحد غرب ایجاب میکند که این کشور از ایجاد هر تحولی که سبب افزایش قدرت ایران در منطقه میشود، جلوگیری کند.
سایر همسایگان عرب بحرین نیز مخالف روی کار آمدن رژیمی مردم سالار در بحرین هستند. این کشورها به خوبی واقفند که هرگونه تغییر در همسایه کوچک خود، شهروندان این کشورها را برای انجام تغییراتی مشابه تحت تأثیر قرار خواهد داد و پایههای رژیمهای پادشاهی و خودکامه این کشورها را متزلزل خواهد کرد.
به طور کلی برآیند عوامل ثابت و متغیر ژئوپلیتیکی سبب شدهاست تا بازیگران خارجی در حال حاضر رغبتی برای تحقق روند مردم سالاری در بحرین نداشته باشند. از این رو به نظر میرسد بازیگرانی که خواستار همراهی با معترضان بحرینی هستند باید بتوانند به صورت جدیتری در راستای تحقق خواستههای مدنی مردم بحرین گام بردارند.
چشم انداز آینده بحرین:
با توجه به نقش متغیرهای سه گانه داخلی، منطقهای و بینالمللی در مورد بحرین هرگونه تحول در این کشور تا حد زیادی به نوع کنش و واکنش بازیگران داخلی، منطقهای و بینالمللی دخیل در تحولات این کشور وابسته است .در این راستا جدا از تاثیرگذاری نوع رویکردهای رفتاری احزاب و جریانهای انقلابی بحرین و نظام حاکم در سطح داخلی، نوع رویکرد ایران در مقابل رویکرد شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب به رهبری عربستان در سطح منطقهای و همچنین رویکردهای رفتاری آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، چین، شورای امنیت و سازمانهای بین المللی میتواند بر آینده هر گونه تحولات در بحرین تاثیرگذار باشد.
به طور کلی، اگرچه حکومت بحرین به دلیل عدم انجام اصلاحات سیاسی با بحران مشروعیت مواجه بود و مجموعه گستردهای از نیروهای اجتماعی، اعم از سنی و شیعه و سکولار و دینی در مقابل آن قرار گرفته بودند، اما این رژیم توانستهاست از طریق سیاستهای فرقه گرایانه، اهرمهای اقتصادی، کمکهای مالی خارجی و بستههای سخاوتی مانع از پیروزی انقلاب شود. این عوامل باعث شد که فراگیری جنبش با چالش مواجه شده و زمینههای فرسایش انقلاب گسترش یابد. در این میان، دخالت موثر عربستان سعودی و چراغ سبز تلویحی ایالات متحده نیز در تداوم این شرایط دخیل بوده است.
انتهای پیام/ 421
