به گزارش خبرنگار بینالملل دفاع پرس، عبدالباری عطوان تحلیلگر برجسته جهان عرب در سر مقاله روزنامه رأی الیوم نوشت: خط ارتباطی ایران و ترکیه این روزها گرم شده است؛ دور از انتظار نیست که سفر قریبالوقوع «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به تهران -احتمالا چهارشنبه آینده صورت خواهد گرفت- موضوع غیرمنتظره بزرگی را در بحران سوریه به دنبال داشته باشد.
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته به آنکارا سفر و با رجب طیب اردوغان دیدار کرد. پنجشنبه گذشته نیز «مولود چاوشاوغلو» به صورت محرمانه و بدون اعلان قبلی به تهران رفت و با همتای ایرانی خود نشستی پنجساعته برگزار کرد.
دقیقا چه اتفاقی رخ دادهاست؟ محور دیدارها و تماسهای محرمانه و علنی بین ایران و ترکیه چیست؟ علت گرمی روابط این دو کشور که در خصوص بحران سوریه در تقابل هم قرار دارند، چیست؟
برای پاسخ به این سؤالات باید به اظهارات شوکآور «نعمان کورتولموش» معاون نخستوزیر ترکیه اشاره کنیم که طی یک کنفرانس خبری از سیاست کشورش در قبال بحران سوریه انتقاد کرد و اظهار داشت: "سوریه منبع درد و رنج زیادی شدهاست؛ درد و رنجی که ترکیه نیز این روزها از آن رنج میبرد. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که به زودی ملت سوریه به راه حلی برسند؛ که جایگزین راه حل تحمیلی از خارج باشد.
مهمترین جمله از نظر ما در اظهارات نعمان این است که وی گفت: "اطمینان داریم که زمان جنگ نیابتی در سوریه به پایان رسیدهاست. انشاالله راهحل، حل بحران سوریه را خواهیم یافت. به نظر نمیرسد، این ابراز امیدواری بدون پشتوانه و بیپایه و اساس صورت گرفته باشد.
تغییر موضع ترکیه نسبت به بحران سوریه که دلائل آن به سرعت در حال متبلور شدن است، در درجه اول به روی آوردن آمریکا به سمت کردها بهعنوان همپیمان استراتژیک، پیشروی بزرگی که نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال غرب سوریه و همچنین سیطره آنها بر شهر منبج برمیگردد؛ که بیم ترکیه از وصل شدن منبج به شهر عفرین ترکیه و گذاشتن سنگ بنای منطقه خودگردان کُردنشین در نزیکی مرزهایش دو چندان شدهاست.
قبل از کودتای نافرجام ترکیه «بنعلی ایلدریم» نخستوزیر جدید ترکیه سیاست فعلی کشورش را در قبال سوریه اعلام کرد و گفت: ترکیه بازنگری جامع و فراگیری در سیاست خارجیاش در قبال سوریه انجام خواهد داد و مهمترین اصل این بازنگری جلوگیری از تشکیل دولت کوچک کردنشین در شمال سوریه است.
وی بدون اینکه به رفتن یا ماندن بشاراسد در قدرت اشاره کند، تاکید کرد: دو شرط اساسی در حل بحران سوریه وجود دارد؛
یک: حفظ استقلال و تمامیت ارضی سوریه
دو: تشکیل نظام حکومتی که در آن همه طیفها از هر دین و نژادی مشارکت داشته باشند.
شرط اول وقتی محقق میشود که ترکیه با طرح آمریکا مبنی بر تقسیم سوریه به سه اقلیم شرقی، غربی و شمالی مخالفت کند؛ چون به نوعی تقسیم سوریه به سه اقلیم، مقدمه تجزیه این کشور نیز محسوب میشود.
اما تحقق شرط دوم در گرو تشکیل دولت فراگیری است که همه جریانها و گروهها در آن مشارکت داشته باشند و نمایندگان آنها در برابر رئیس جمهوری سوریه سوگند خورده و پیشزمینه اصلاحات فراگیر سیاسی و اقتصادی را فراهم کند و این راهکاری است که روسیه، ترکیه و ایران آن را پذیرفته و تایید میکنند.
کردها علیالخصوص کردهای سوریه عامل اصلی نزدیکی ترکیه به ایران و تغییر موضع این کشور در قبال بحران سوریه است. پنتاگون طی روزهای گذشته از ارسال جنگندههای آمریکایی در حمایت از کردهای شمال سوریه و هدفگیری آنها توسط نیروی هوایی سوریه در نزدیکی شهر حسکه، در شمال شرقی این کشور خبر داد؛ که بازتاب تفاهمهای اخیر ترکیه و روسیه علیه کردها و فراهم کردن زمینه دستیابی به راه حل بحران سوریه شمرده میشود.
ائتلاف روسیه، ایران و ترکیه درحال تحکیم است و ترکیه پس از کودتا با ترکیهی پیش از آن فرق کرده است. نزدیکی ترکیه به ایران با این سرعت و بازنگری ریشهای سیاست خود در قبال سوریه، به معنای خروج ترکیه از ائتلاف عربستان، قطر و آمریکاست؛ که طی پنج سال بحران سوریه یکی از ستونهای این ائتلاف را تشکیل میداد.
حل بحران سوریه براساس پیششرطها و تفاهمات ایران و ترکیه و تایید روسیه هماکنون ملموستر از هر زمان دیگری است؛ مگر آنکه آمریکا در این روند مانعتراشی کند و از آنجا که این اقدام ممکن است، تقابل مسکو و واشنگتن را به دنبال داشته باشد، بنابراین گزینه محتملی نخواهد بود.
اظهارات نعمان کورتلموش حاکی از آن است که پایان جنگ نیابتی در سوریه فرا رسیدهاست. یعنی حمایت از مخالفان مسلح سوری متوقف شده و مرزهای ترکیه به روی هرگونه حمایت نظامی و مالی از آنان بسته شدهاست.
صحنه سوریه اکنون به سمت تحولات غیرمنتظرهای پیش میرود و احتمال حل و فصل سیاسی بیش از هر زمان دیگری قوت گرفتهاست.
انتهای پیام/ 411
