به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، اگرچه از ابتدای شکلگیری و ظهور داعش، این سازمان از کاستی و ضعفهای متعددی رنج میبُرد و همواره سعی میشد تا بهنوعی این ضعفها و مشکلات پنهان، و با آنها مقابله شود؛ اما با شکستهای مستمر و متوالی داعش در سه میدان عراق، سوریه و لیبی، این بحرانها نمودِ بیشتری یافتهاند؛ که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میشود.
یکی از نشانههای شکلگیری بحران در سازمان داعش ایجاد شکاف میان فرماندهان و اعلام جدایی از این سازمان است. در همین پیوند، چندی پیش، شماری از فرماندهان داعش در مناطق جنوب غرب استان کرکوک علیه ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده داعش کودتا و با ایمن الظواهری، رهبر سازمان القاعده بیعت کردهاند. این امر نقش مهمی در ایجاد شکاف میان عناصر داعش خواهد داشت. گفته میشود در پی شکستهای میدانی داعش در عراق و از دست دادن استانهای صلاحالدین، الانبار و بخشهای وسیعی از القیاره و الشرقاط، در میان سرکردگان داعش در استان نینوا یک نزاع واقعی برای نابودی ابوبکر البغدادی شکل گرفته است.
دومین نشانههای شکلگیری بحران در سازمان داعش، اختلافات ایدئولوژیک میان اعضای آن است. اگرچه تمامی عناصر داعش با این سازمان و رهبر آن بیعت کردهاند، اما افکار و عقاید این افراد با هم تضاد بسیاری دارد. عناصر داعش نسبت به مسائل فقهی و اعتقادی اتفاقنظر ندارند و هر از چندگاهی این اختلافات بین اعضای گروه بالا میگیرد. در این میان، حکم تبعید چند نفر از قضات شرعی سازمان بهدلیل صدور فتوای تکفیر ایمن الظواهری، که توسط ابوبکر البغدادی صادر شد، موجب آشکار شدن اختلافات ایدئولوژیک اعضای داعش شد. این تصمیم همچنین باعث ایجاد شکاف و تغییر نگرش و دیدگاههای برخی از فرماندهان و عناصر داعش شد.
سومین نشانههای شکلگیری بحران سازمان داعش، درگیریهای بین پیکارجویان محلی و خارجی است. با گذشت زمان، اختلافات میان جنگجویان داعش افزایش یافته است؛ بهنحویکه امروزه درگیری و تنشها میان نیروهای محلی و خارجی به بالاترین حد خود رسیده است. دراینمیان، یکی از عواملی که موجب شکلگیری اختلافات و درگیریها بین اعضای بومی و خارجی داعش شده، نحوه امتیازدهی داعش به نیروهای خارجی است. نیروهای خارجی عضو داعش نسبت به نیروهای محلی برتری دارند و میزان حقوق دریافتی آنها چند برابر نیروهای محلی است. نیروهای خارجی همچنین از امکانات رفاهی مناسبتری بهره میبرند و اکثر آنها نیز از پُستها و مقامهای بالاتری برخوردارند. این امر موجب افزایش اختلافات و درگیریها بین پیکارجویان داعش و شکلگیری پدیده فرار نیروها شده و این سازمان را با چالش و بحران اساسی روبهرو کرده است.
پدیده فرار پیکارجویان از دیگر نشانههای شکلگیری بحران در سازمان داعش بهشمار میرود. پدیده فرار نیروهای داعش طی چند ماه اخیر بهشدت افزایش یافته است. بیشترین نیروهایی که از داعش فرار کردهاند را پیکارجویان چچنی و آسیای مرکزی تشکیل میدهند. این افراد پس از فرار از داعش عضو سایر گروههای جهادی ـ تکفیری فعال در سوریه میشوند. در این بین، عوامل متعددی در فرار این نیروها نقش دارند که میتوان به اختلافات ایدئولوژیک درونسازمانی، تضاد دیدگاهها و اهداف و رفتارهای خشن و غیرانسانی داعش با این پیکارجویان اشاره کرد. داعش هرچند وقت، تعداد زیادی از نیروهای خود را به اتهام کفر، جاسوسی و افشای اسرار سازمان و خیانت به گروه، اعدام میکند. علاوهبر پیکارجویان عادی، برخی از فرماندهان و مسئولان زکات داعش ازجمله «ابو طلحه الکویتی» در رقه، «ابو عبیده المصری»، «ابو علی الحربی» در تل ابیض، و «ابو یوسف المصری» در دیرالزور نیز با چندین میلیون دلار فرار کردهاند.
مخالفت و دشمنی مردم بومی مناطقی که داعش شهرهای آنها را تحت اشغال خود درآورده است، از دیگر دلایل ضعف و شکلگیری بحران سازمان داعش است. داعش در عراق و سوریه مردم بیگناه زیادی را به کشتن داد. این گروه در هر منطقهای که حکومت را که بهدست میگیرد، قوانین خاص خود را اجرا میکند؛ قوانینی که برپایه برداشت جاهلانه، سطحی، و سلیقهای از برخی آیات قرآن است. در همین راستا، داعش پس از تسلط بر شهر رقه و موصل قوانینی را وضع کرد که سرپیچی از آنها مستوجب مجازات سنگین است، ازجمله این قوانین میتوان به استفاده از کلمه داعش، مراجعه زنان به پزشک مرد، پوشیدن شلوار جین، کشیدن سیگار و قلیان و غیره اشاره کرد. این امر باعث مخالفت و دشمنی ساکنان مناطق تحت تصرف داعش شده است.
ششمین نشانههای افزایش بحران در ساختار تشکیلاتی داعش، شکلگیری بحران مالی است. درحقیقت، یکی از نقاط قوت و افزایش قدرت داعش، توان مالی و اقتصادی آن است؛ که توانسته با تکیه بر آن، به جذب بسیاری از جوانان بیکار و نیازمند از کشورهای مختلف اقدام کند و به تقویت زیرساختهای خود بپردازد. بدیهی است تهیه تسلیحات نظامی، تبلیغات رسانهای و دستمزد و حقوق پیکارجویان بومی و خارجی این گروه هزینههایی دارد که سازمان داعش باید این هزینهها را فراهم آورد. بودجه داعش از کانالهای مختلفی ازجمله فروش نفت و اخذ مالیات و مصادره اموال دیگران تأمین میشود؛ اما اخیراً این سازمان با بحران مالی شدیدی مواجه شده است. این امر نیز بهدلیل ازدست دادن سرزمینهای تحت نفوذ خود در عراق و سوریه است. فقدان سرزمین موجب شده است که داعش از دریافت خراج و مصادره اموال مردم این مناطق محروم شود و همچنین مناطق نفتخیز و میادین نفتی که زمانی در تصرف این سازمان بودند، از چنگال آن خارج شوند. علاوهبرآن، کاهش شدید قیمت نفت در بازار جهانی، مسدود شدن راههای قاچاق نفت به ترکیه و بمباران چاههای نفت تحت سیطره داعش موجب شده است که این سازمان با مشکلات مالی شدیدی مواجه شود؛ که همین امر کاهش دستمزد و قطع حقوق پیکارجویان جدید داعش را درپی داشته است.
نکته نهایی نوشتار این است که شکستهای اخیر داعش در عراق، سوریه و لیبی، موجب شده است که ضعفها و کاستیهای داخلی این سازمان که از ابتدای شکلگیری با آنها دستوپنجه نرم میکرد، آشکار شوند. درحالحاضر، بحران داخلی داعش همزمان با افزایش فشار نیروهای امنیتی طرفهای درگیر و افزایش عملیات علیه آن بیشتر میشود. این امر موجب میشود که داعش در فشار شکننده و مضاعفی قرار بگیرد. ازیکطرف، فشارهای خارجی و حملات نظامی و ازطرفدیگر فشارها و بحرانهای داخلی. ازآنجاییکه تشدید فشارهای خارجی خود موجب تشدید بحران داخلی میشود؛ این امر میتواند سرنگونی داعش را سریعتر فراهم نماید.
انتهای پیام/ 421
