به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، بازنگری، بازبینی و تغییر در فرم تولیدات سینمای دفاع مقدس مسئله‌ای است که موضوع و بحث بیشتر محافل این ژانر سینمایی به شمار می‌آید. سینمایی که طی سه دهه انقلاب اسلامی بیشترین مخاطبین را به خود جذب کرده است و رکورددار بیشترین فروش‌ها و استقبال مردم و منتقدین را به همراه داشته امروز دچار مشکلاتی است که باید برای آن راه چاره‌ای اندیشید.
ورود فیلم‌سازان جوان در این حوزه تغییراتی را پدیدار کرده است. شاید نخستین جرقه‌های این اتفاق را «محمدحسین مهدویان» کارگردان جوان سینما با «آخرین روزهای زمستان» در تلویزیون رقم زد. وی در ادامه با فیلم تقدیر شده «ایستاده در غبار» در جشنواره فجر حرفهای تازه‌ای را به نمایش گذاشت.
مهدویان شاید در نوع پرداخت و فرم خود به فیلم‌سازان جوان نوید‌های تازه‌ای داد تا سینمای دفاع مقدس همچنان به حیات خود ادامه دهد. به همین بهانه گفت‌وگویی با محمدحسین مهدویان کارگردان فیلم «ایستاده در غبار» انجام دادیم که از پیش‌و رو می‌گذرانیم:
دفاع پرس: چطور شد اصلاً تصمیم گرفتید درباره حاج احمد فیلم بسازید؟
اولین نکته‌ای که می‌خواهم بگویم این است که ما اصرار و اطمینان نداریم حاج احمد متوسلیان شهید شده است برای همین همیشه از لفظ «حاج احمد» استفاده می‌کنم. سرنوشت عجیب ایشان مهم‌ترین دلیل ساخت ایستاده در غبار بود، سرنوشتی که خیلی دراماتیک بود. من چند پژوهش درباره فرماندهان و شخصیت‌های مختلف دفاع مقدس داشتم اما «حاج احمد متوسلیان» شخصیت خاصی بود و ویژگی شخصیتی ایشان متمایز از سایر شخصیت‌ها بود.
دفاع پرس: ایستاده در غبار به لحاظ فرم و تصویر متفاوت است و با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند، چه تدبیری در این باره صورت گرفته است؟ آیا فیلم برای تلویزیون نیز به همین کیفیت ارائه خواهد شد؟
تلاش ما در نوع تصویربرداری فیلم ایستاده در غبار برای مدیوم سینما بود. می‌خواستیم بهترین کیفیت را برای پرده سینما به وجود آوریم و به نظرم یکی از ویژگیهای این اثر کیفیت مناسب تصویر آن برای سینما است.
یکی از نگرانی‌های من در حال حاضر برای پخش تلویزیونی و نسخه دی‌وی‌دی فیلم ایستاده در غبار نوع کیفیت تصویر آن است. این فیلم برای پرده سینما طراحی شده است و مشخص نیست طراحی‌ها و چشم‌اندازهای جغرافیایی آن که روی پرده سینما به خاطر شرایط خاص و ویژگیهای پرده سینما تاثیرگذار بود به همان اندازه در فضای پخش تلویزیونی نیز موفق خواهد بود یا خیر. همه نگرانی من پیش از ساخت این اثر ساختن فیلمی برای پرده سینما بود و همه تلاشم را نیز برای تحقق آن انجام دادم.
دفاع پرس: آثار سینمای دفاع مقدس حساسیت‌های زیاد دارند شما پیش از تولید در این رابطه نگرانی نداشتید؟
پیش از ساخت این فیلم نگران واکنش‌های مخاطب بودم. یکی از اساتید خوب سینما که سال‌ها در حوزه دفاع مقدس فیلم ساخته است به من گفت «هنوز وقتی درباره جنگ فیلم می‌سازم انگار اولین تجربه‌ام را انجام می‌دهم و نمی‌دانم با چه واکنشی روبرو خواهم شد».
چیزی که برای ساخت فیلم ایستاده در غبار به من
قوت قلب داد این بود که به خودم گفتم دلائلی که مردم به خاطر آن به سینما می‌آیند
را رعایت می‌کنم.
نگران بودیم آیا فیلم دیده خواهد شد یا نه؛ آیا مردم آن را به عنوان یک داستان واقعی از ما می‌پذیرند؟! همه این نگرانی‌ها وجود داشت و ما نمی‌دانستیم مخاطبین چه واکنش نشان خواهد داد.
دفاع پرس: چقدر برای شناخت «حاج احمد متوسلیان» وقت گذاشتید؟
برای شناخت شخصیت «حاج احمد متوسلیان» سه سال کار پژوهشی انجام دادم. کار از سال 1391 آغاز شد، مطالعه پرونده زندگی ایشان سه سال طول کشید. تا زمانی که مطمئن شدم می‌توانم فیلمی از ایشان بسازم، دست به کار نشدم. مرحله تصویربرداری ما از اردیبهشت سال 94 شروع شد. نوشتن فیلم‌نامه تا زمانی که فیلم روی پرده سینما رفت 9 ماه طول کشید.
بخش عمده کار ما در حوزه پژوهش و واکاوی زندگی حاج احمد متوسلیان بود. ما در کل 48 جلسه فیلم‌برداری داشتیم و تقریباً بر آنچه می‌خواستیم بسازیم مسلط بودیم.
دفاع پرس: چقدر از آثار گذشته سینمای دفاع مقدس برای این کار الگو گرفتید؟
من همیشه به عنوان یک مخاطب آثار سینمای دفاع مقدس را می‌دیدم. از دوران نوجوانی یکی از تماشاگران سینمای دفاع مقدس بودم و این آثار را دوست داشتم و فیلم‌هایی که درباره شخصیت‌ها ساخته شده بود را می‌دیدم. به نظرم بعضی از این فیلم‌ها نقض نرم افزاری داشت و فکردم کردم تا این نقص را بشناسم و آن را برطرف کنم. دیدن آثار سینمای دفاع مقدس چنین تاملی برای من به وجود آورد.
دفاع پرس: انتخاب بازیگر نقش اول فیلم چگونه رقم خورد و چرا به سمت یک بازیگر تئاتر رفتید؟
برای این نقش به دنبال بازیگری بودم که در سینما چهره نباشد ولی در عین حال بازیگر حرفهای و کار بلدی باشد. چون باید بخش زیادی از فیلم را به بازیگر می‌سپردم. 80 دقیقه فیلم با نقش حاج احمد بود؛ بازیگر نقش مهمی برایم داشت. در فیلمی که شخصیت محور باشد بازیگر نقش اول آن بسیار مهم است که بتواند از عهده این نقش برآید. من می‌دانستم به یک بازیگر فوق‌العاده نیاز دارم. در این راه دو چالش داشتیم اول اینکه بازیگر چهره نباشد و دیگر اینکه به لحاظ قد و قامت و اندام شبیه به کارکتر اثر باشد.
گزینه‌های مختلفی پشنهاد شد تا اینکه نهایتاً به «هادی حجازی‌فر» رسیدیم. خیلی‌ها می‌گفتند حجازی‌فر خیلی به حاج احمد متوسلیان شبیه نیست. دنبال گزینه‌ای بودیم که با گریم کمتری شبیه به حاج احمد باشد. در نهایت دیدیم بهتر از حجازی‌فر وجود ندارد. وقتی تست گریم انجام شد متوجه شدیم چهره ایشان شبیه به کارکتر مورد نظر ما است. بازی ایشان بهترین اتفاقی بود که می‌توانست رخ دهد.
دفاع پرس: نوشتن فیلم‌نامه ایستاده در غبار که بر اساس نوارهای ضبط شده انجام گرفت چقدر سخت بود؟
نوشتن چنین فیلم‌نامه‌ای بسیار سخت است چون پژوهش بسیار مفصلی نیاز دارد. الان که مشغول نگارش فیلم‌نامه جدید هستیم فضای کاملاً متفاوتی دارد. برای نوشتن فیلم‌نامه وقتی تخیل را آزاد بگذاریم خیلی راحت‌تر می‌توانیم بنویسیم. بخش زیادی از سختی ایستاده در غبار مربوط به پژوهش کار بود. چون باید این اطلاعات گردآوری و به فیلم‌نامه‌ای منسجم تبدیل می‌شد.
با اینکه سه سال درباره این کار پژوهش انجام داده بودیم اما در حین انجام پروژه دو ماه دیگر وقت ما گرفته شد. در حین پیش تولید و روز تولید چندین بار بازنویسی صورت گرفت تا فیلم‌نامه به مرحله تولید برسد.
دفاع پرس: سینمای جنگ ریسک زیادی دارد آیا باز هم به این راه ادامه خواهید داد؟
من فیلم جنگی را دوست دارم و به تولید دوباره آن علاقه دارم. بااینکه روند فیلم ساختن روند فکر کردن است اما وقتی به شخصیت‌های جنگ می‌پردازم فرصت بیشتری برای فکر کردن پیش می‌آید. فعالیت در این حوزه جذابیت زیادی دارد که من تجربه کردن آن را دوست دارم.
این راه سختی‌های خودش را دارد. خط قرمز و ممیزی سینمای دفاع مقدس زیاد است و هزینه و شرایط تولید فیلم به سختی فراهم می‌شود. همه این شرایط آدم را فرسوده و خسته می‌کند ولی اگر فرصت دوباره‌ای برای من پیش آید حتماً به سمت این حوزه خواهم رفت.
دفاع پرس: ایستاده در غبار چقدر حمایت شد و نوع حمایت چقدر در موفقیت فیلم موثر است؟
حمایت خیلی خوبی برای تولید ایستاده در غبار انجام شد. «والی‌نژاد» تهیه کننده فیلم و «حسنی» رییس سازمان اوج تلاش و توجه ویژه‌ای به کار داشتند و تلاش کردند گروه تولید فیلم در زمان انجام پروژه آسوده خاطر باشند. فیلم‌های جنگی سختی‌هایی دارند که بخاطر طبیعت نوع کار است و از دست کسی کاری ساخته نیست.
وقتی قرار باشد در تابستانی گرم با ده تانک و تعداد زیادی نیرو کار کنی سختی‌های خاصی را خواهد داشت اما تهیه کننده تلاش داشت تا فیلم با آسودگی خاطر ساخته شود. در این فیلم به دلیل اینکه شرایط مهیاتر بود خیلی راحت‌تر از فیلم «آخرین روزهای زمستان» کار کردیم.
دفاع پرس: فیلم «ابد و یک روز» در جشنواره فجر و جشن منتقدان خانه سینما رقیب اصلی «ایستاده در غبار» بود، نظرتان در این باره چه بود؟
این رقابت وجود داشت و برای من خوشایند بود. اگر ایستاده در غبار برگزیده جشن منقدان خانه سینما می‌شد شرایط من برای ساخت فیلم بعدی سخت می‌شد. فیلم من برنده جایزه فیلم‌نامه و بازیگر نشد و این برای من خوش‌آیند است چون با آسوده خاطر بیشتری فیلم بعدی را می‌سازم. اگر فیلم «ابد و یک روز» نبود توجه بیشتری به فیلم من می‌شد و این توجه بیش از حد ممکن بود به من نیز آسیب بزند. اگر توجه کمتری از شرایط امروز به فیلم من می‌شد شاید راحت‌تر بودم.
من آدمی هستم که قصد دارم به فیلم‌سازی ادامه بدهم. سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنم و فیلم‌سازی شغل من است و با آن زندگی‌ام را سپری می‌کنم. مستند، مجموعه تلویزیونی و اولین فیلم سینمایی‌ام را ساختم ولی در این فیلم بار مسئولیت زیادی را احساس کردم که در سایر تجربه‌ها وجود نداشت.
دفاع پرس: فکر می‌کردید از فیلم شما در جشنواره فجر استقبال صورت بگیرد؟
نه، حتی ما تردید داشتیم که ایستاده در غبار در بین 30 فیلم اول جشنواره انتخاب خواهد شد یا نه. فکر می‌کردیم در رقابتی که از هر سه فیلم یک اثر انتخاب می‌شود کار ما دیده نخواهد شد و نگران انتخاب شدن بودیم. اصلا تصور استقبال نداشتیم.
دفاع پرس: خیلی‌ها دوست دارند درباره فیلم آینده شما بدانند.
انتهای پیام/ 121
