حمله به تاسيسات اتمي عراق "اوسيراک"

با شروع جنگ تحميلي از سوي عراق، نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز مانند ساير نيروهاي نظامي پا به عرصه نبرد گذاشت و در رديف اولين نيروهايي بود که به دفاع از کشور و مردم پرداخت. نيروي هوايي با حملات پياپي به پايگاه هاي هوايي، کارخانجات مهمات سازي و تانک سازي، پلايشگاه ها و... نقش مهمي در طول دفاع مقدس ايفا نمود.
در همان ابتداي جنگ نيروي هوايي هدف هاي متعددي را براي بمباران انتخاب مي نمود و عمده آنها جزء شريان هاي اصلي کشور بعثي عراق بود و به شدت از آنها محافظت مي کرد.
يکي از مهم ترين اين اهداف که عراق به شدت از آن جا محافظت مي کرد و ادعا مي کرد که سدي نفوذ ناپذير مي باشد، "تاسيسات اتمي اوسيراک" بود. که در يکي از مناطق دوردست کشور عراق بود بعثي ها حتي عنوان مي کردند که اين تاسيسات در آينده جنگ نقش عمده اي مي تواند ايفا کند.

نيروگاه اتمي اوسيراک قبل از حمله ايران

فرانسويان مثل هميشه حامي عراق، اين بار ساخت بمب اتم
اين تاسيسات براي کشورعراق و شخص صدام اهميت ويژه اي داشت. در اين زمان کشور فرانسه که به عنوان يکي از مهم ترين همپيمانان عراق شناخته مي شد، کارشناسان خود را جهت راه اندازي سريع تر اين نيروگاه به عراق فرستاده بود. صدام تاسيسات اتمي اوسيراک را با کمک کارشناسان فرانسوي بنا نهاده بود و قصد داشت در آنجا آزمايشات هسته اي را آغاز کند. او از احداث اين تاسيسات فقط يک هدف را دنبال مي کرد و آن هم ساختن بمب اتم بود. اين مطلب بارها توسط صدام اعلام شده بود. او درسخنراني هاي خود علنا اعلام مي کرد که عراق اولين کشور عربي خواهد بود که بمب اتم را ساخته و به تکنولوژي آن دست مي يابد.
تمامي کشورهاي همسايه به خوبي مي دانستند که وجود يک کشور اتمي مانند عراق که ديکتاتوري خونخواري مثل صدام سردمدار آن است، خطر بزرگي براي تمامي کشورهاي منطقه محسوب مي شد. بر همه کشورها بخصوص ايران واضح بود که صدام با دستيابي به بمب اتم از هيچ گونه جنايتي فرو گذار نخواهد بود. اکثر کارشناسان خارجي هم بر اين عقيده بودند که در صورت دستيابي صدام به بمب اتم، به طور قطع بايد منتظر فاجعه جهاني ديگري بود.

نقشه نيروگاه اتمي اوسيراک عراق

حمله نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران بدين شکل طراحي و آغاز شد که:
بررسي عمليات و مشکلات و موانع
با توجه به اهميت ويژه اين تاسيسات براي عراق، نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران تصميم گرفت اين تاسيسات را درهم بکوبد.
کارهاي مقدماتي طراحي عمليات انجام شد و نقشه هاي ابتدايي نيز پي ريزي شد. به دليل اهميت بالايي که اين تاسيسات براي عراق داشت از آن جا به شدت محافظت مي شد. در اطراف تاسيسات اوسيراک انواع و اقسام پدافندهاي زمين به هوا وجود داشت که از آن جمله مي توان به سايت موشکي سام 6 در 2 کيلومتري جنوب شرق تاسيسات، موشک هاي فرانسوي رولند 2 در فاصله هاي 500 متري و بين 30 تا 40 قبضه توپ ضدهوايي 23 و 57 ميلي متري که همگي توسط رادار هدايت مي شدند، نام برد.
موشک هاي رولند 2 که در اختيار عراق قرار گرفته بود دقيقا همان موشک هايي بود که خود فرانسويان از آن استفاده مي کردند و نمونه صادراتي در اختيار عراق قرار نگرفته بود و اين به آن دليل بود که اين موشک ها براي حفاظت از اوسيراک دراختيار عراق نبود، بلکه هدف اصلي حفاظت از ساختمان و کارکنان فرانسوي شاغل در اين تاسيسات بود.
مشکل اصلي خلبانان نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران هم همين موشک هاي رولند2 بود. دستگاه هاي اخلالگر الکترونيکي (ECM ) نصب شده بر روي فانتوم هاي ايراني فقط توانايي اخلال در سيستم موشک هاي سام 2 و 3 و 6 را داشت و نيروي هوايي هيچ دستگاهي براي اخلال در کار موشک هاي خطرناک رولند 2 در اختيار نداشت.
به همين منظور بايد دو اصل در انجام اين عمليات رعايت مي شد:
اول سبک بودن جنگنده ها
دوم سريع بودن حملات

عمليات ضربتي طراحي شد
تمامي مراحل طراحي عمليات با سرعت انجام پذيرفت. به دليل حساسيت عمليات و همچنين پيچيدگي آن، تعدادي از بهترين خلبان ها انتخاب شدند.
با توجه به مسائلي که گفته شد، خلبانان بايد در ارتفاع بسيار پايين با حداکثر سرعت ممکن و با استفاده از مهارت شخصي سعي مي کردند از تيررس پدافند قوي اين منطقه خود را حفظ کرده و با توکل به خداوند متعال اين عمليات را انجام دهند. قرار بر اين شد به دليل مسافت زياد هواپيماها سوخت گيري هوايي کنند. براي همين منظور مقرر شد يک فروند هواپيماي سوخت رسان بويينگ 707 با اسکورت دوفروند تامکت در نزديکي مرز مستقر شوند تا فانتوم ها بتوانند از آن سوخت گيري کنند و تامکت ها نيز از تانکر به شدت محافظت کنند که مبادا جنگنده هاي دشمن به آن حمله کنند.
سپس فانتوم ها به دو گروه تقسيم شوند گروه اول ارتفاع خود را افزايش داده از مرز عبور کنند تا رادارهاي عراقي آنها را ديده و حواس شان از گروه دوم منحرف شود. در اين هنگام گروه دوم بايد ارتفاع خود را کم کرده با حداکثر سرعت به سمت اوسيراک حمله کند. افزايش ارتفاع براي گروه اول بسيار خطرناک بود به اين دليل که با افزايش ارتفاع احتمال هدف قرار گرفتن گروه اول توسط موشک هاي زمين به هوا تا 80% افزايش مي يافت ولي خلبانان شجاع خطرات آن را پذيرفتند. گروه اول مي بايست نيروگاه برق بغداد را بمباران مي کرد.
احتمال برگشت جنگنده ها از اين عمليات بسيار پايين بود، لذا به کليه خلبانان انتخاب شده موضوع اطلاع داد شد و ذکر شد که اگر نمي خواهند اعلام کنند تا کسي ديگر جايگزين آنها شود. ولي شجاع دلان تيزپرواز نيروي هوايي حاضر به تعويض جاي خود نبودند.

پرسنل فني تا صبح بيدار بودند
پايگاه شکاري همدان که يکي از مهم ترين پايگاه هاي هوايي ايران بود، مامور انجام اين عمليات شده بود. شب قبل از عمليات، بنا به دستور صادره مسئولين فني تا صبح بيدار بودند. آنها وظيفه داشتند در تاريکي شب و با رعايت اصول حفاظتي چهار فروند هواپيماي جنگنده بمب افکن اف 4 را آماده عمليات کنند.
هر هواپيما به شش فروند بمب 500 پوندي MK82 و دو تير موشک هوا به هواي راداري اسپارو مجهز شدند. همچنين محل هاي قرارگيري فشنگ هاي مسلسل قدرتمند 20 ميلي متري M61 فانتوم با حداکثر فشنگ لود کردند. آخرين چک هاي لازم نيز صورت پذيرفت و عوامل تمام ايرادهاي جنگنده ها را نيز برطرف کردند.

شرح عمليات
روز عمليات فرا رسيد. در اولين ساعات صبح روز هشتم مهر ماه سال 1359 چهار فروند فانتوم مسلح متعلق به گردان 33 تاکتيکي پايگاه سوم شکاري همدان با قرار گرفتن در ابتداي باند پرواز آماده پرواز شدند. با اجازه برج مراقبت، در کم تر از چند ثانيه هر چهار فروند در دل آسمان جاي گرفتند و به سمت مرز به حرکت در آمدند. در همين زمان يک فروند هواپيماي سوخت رسان 707 با اسکورت دو فروند تامکت مسلح به موشک هاي دوربرد فونيکس به پرواز در آمده بود و به سوي منطقه ملاقات با فانتوم ها پيش مي رفتند. در نقطه ايستايي فانتوم ها با تانکر سوخت رسان برخورد کرده و کار سوخت گيري انجام مي شود. بعد از اتمام عمليات سوخت گيري فانتوم ها به سمت مرز حرکت مي کنند قبل از عبور از مرز طبق طرح قبلي به دو گروه دو فروندي تقسيم شدند گروه اول شروع به افزايش ارتفاع کرد، اين افزايش ارتفاع به قدري زياد بود که رادارهاي عراق به راحتي مي توانستند آنها را ردگيري کنند و به همين دليل متوجه گروه ديگر که در ارتفاع بسيار پاييني پرواز مي کردند نشدند.
بعد از عبور گروه دوم از مرز، گروه اول بلافاصله ارتفاع خود را بسيار کم مي کند و با سرعت به سمت نيروگاه برق بغداد در عراق روانه مي شود در اين هنگام گروه دوم در راه تاسيسات اوسيراک بود. گروه دوم راهي طولاني و سخت پيش رو داشت. با توجه به سرعت بالاي فانتوم ها و همچنين پرواز در ارتفاع پايين، هرلحظه امکان داشت هواپيماها با کابل هاي برق و عوارض طبيعي برخورد کنند.

لحظه حمله تيزپروازان ايران به اوسيراک

گروه دوم نفس اوسيراک و گروه اول برق بغداد را قطع کرد
سرانجام اين مسيرطولاني طي شد و فانتوم ها به نزديکي تاسيسات اوسيراک رسيدند.
در حدود4 کيلومتري تاسيسات، فانتوم خود را براي زدن ضربه نهايي آماده کردند، لذا به سرعت ارتفاع خود را افزايش دادند و در يک موقعيت مناسب با شيرجه اي دقيق همه 12 بمب خود را بر روي هدف رها کردند.
کل زماني که فانتوم ها بر روي تاسيسات بودند به 6 ثانيه هم نمي رسيد به همين جهت هيچ کدام از پدافند هاي مستقر در تاسيسات حتي فرصت اين که به هواپيماها شليک کنند را هم پيدا نکردند. در همين زمان و در نقطه اي ديگر گروه اول به هدف خود رسيده و با يک حمله برق آسا نيروگاه برق در نزديکي بغداد را با موفقيت کامل منهدم مي کند.
عمليات اين گروه به قدري با دقت انجام شده بود که شهر بغداد تا چند روز بعد از آن حمله برق نداشتند.

ادعاهاي خنده دار بعثي ها
عراقي ها بعد از عمليات مدعي شدند که حمله فانتوم هاي ايراني به آن جا موفق نبوده و خسارت وارد بسيار کم بوده است. ولي به عمق فاجعه اي که برايش رخ داده بود پي برد. در ادعاي خنده دار ديگري ادعا مي کند که اين حمله کار اسرائيل بوده و آنها با تغيير رنگ فانتوم هاي خود به شکل فانتوم هاي ايراني اين کار را انجام داده بودند.
يکي از خلبانان قديمي فانتوم درباره اين عمليات چنين مي گويد:
- اگر خسارت يک حمله هوايي بوسيله 12 بمب 500 پوندي بر روي هدفي کوچک مانند اوسيراک کم بوده است، حتما هواپيماهاي ما در طول جنگ مانند مرغان ابابيل فقط سنگ بر سر عراقي ها مي ريخته اند.
ولي همه اين سخنان فقط نشان دهنده يک چيز بود و آن هم خسارات سنگين وارد به اوسيراک.

نيروي هوايي از منطقه عکس هوايي گرفت
پس از چند روز از پايان اين عمليات، نيروي هوايي تصميم گرفت براي مطلع شدن از خسارات وارد از منطقه پايگاه عکس برداري هوايي کند.
قرار شد يک فروند فانتوم شناسايي "آراف4" بر روي منطقه پرواز کرده و عکس هاي لازم را تهيه کند. تا ميزان خسارت وارد به اوسيراک را بررسي نمايد. لذا يک فروند فانتوم شناسايي "آراف4" با اسکورت دو فروند فانتوم مسلح به موشک هاي هوا به هوا، به سمت هدف به پرواز درآمد.
بعد از ورود به خاک عراق، فانتوم هاي اسکورت براي جلب توجه رادارهاي عراق سمت خود را تغيير مي دهند تا هواپيماي فانتوم شناسايي بدون هيچ مزاحمتي به راه خود ادامه دهد. فانتوم شناسايي درحالي که هيچ گونه مهماتي را حمل نمي کرد، در ارتفاع پايين و با سرعت مافوق صوت به سمت اوسيراک در حرکت بود و در نهايت در ارتفاع خيلي پايين از جنوب تاسيسات اوسيراک وارد اين منطقه شد و با سرعت از روي تاسيسات اوسيراک عبور کرد. در لحظه عبور دوربين هاي فانتوم شناسايي مشغول ثبت عکس هاي بعد از اين عمليات بود. فانتوم شناسايي بلافاصله گردش کرده و با تمام سرعت به سمت ايران حرکت مي کند. در نزديکي مرز دو فروند فانتوم مسلح منتظر او بودند و فانتوم شناسايي با اسکورت آنها به سلامت در پايگاه هوايي همدان به زمين مي نشيند.

عکس ها ظاهر مي شود
بعد از ظهور عکس ها، واقعيت دوباره هويدا شد خسارت وارده بسيار سنگين بود.
کارشناسان فرانسوي در عرض چند روز شاهد حضور دوباره هواپيماهاي ايراني در منطقه اي شده بودند که با توجه به گفته مقامات عراقي دژي نفوذ ناپذير بود.
بعد از اين عملياتف تعداد زيادي از اين کارشناسان از ترس جان خود کار را نيمه کاره رها نموده و به کشورشان بر مي گردند و بدين ترتيب برگ زرين ديگري در کارنامه نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران ثبت مي شود.
منبع:
Target: Saddam’s Reactor