خاطره اي از سرتيپ خلبان "فضل الله جاويدنيا"

لحظه انتخاب
بيشتر از يک سال از شروع جنگ تحميلي مي گذشت، در طول اين مدت هميشه برتري هوايي از آن نيروي هوايي ايران بود و ضربات جبران ناپذيري به نيروي هوايي عراق وارد شده بود؛ به نحوي که امکان هر گونه ابتکار عملي از آنان سلب گرديده بود. در خلال اين مدت، کشور عراق از سوي اکثر دول غربي و شرقي تجهيز مي شد. موشک هاي پيشرفته براي هواپيماهاي ميگ 23 عراقي به منظور هدف قرار دادن کشتي هاي نفتکش که نفت صادراتي ايران را از جزيره خارک بارگيري مي کردند، و کشتي هاي تجاري که کالاهاي اساسي مورد نياز کشور را به بندر ماهشهر مي آوردند، در اختيار کشور عراق قرار گرفت که با واکنش و حضور شبانه روزي هواپيماهاي گشتي اف 14 در خليج فارس مواجه و بيش از 95 درصد ماموريت هاي آنان خنثي گرديد.

تجهيز نيروي هوايي عراق به هواپيماهاي پيشرفته ميراژ
در همين راستا دولتمردان عراق دست به دامان کشور فرانسه شدند و ديري نپاييد که تعداد قابل توجهي هواپيماي ميراژ تحويل کشور عراق گرديد. با ورود اين هواپيماها، نيروي هوايي عراق جان تازه اي گرفت زيرا هواپيماهاي ميراژ به آخرين تکنولوژي جنگ الکترونيک و موشک هاي راداري و حرارتي مجهز بودند.
در روزهاي اوليه آذرماه سال 1360 خلبانان عراقي موفق گرديدند با استفاده از هواپيماهاي ميراژ اشکالاتي را براي سه فروند از هواپيماهاي اف 14 که در جنوب غرب کشور مشغول گشت هوايي بودند، بوجود آورند که خوشبختانه خلبانان از اين ماجرا جان سالم بدر بردند.

تشکيل جلسه در اطاق جنگ پايگاه هشتم شکاري
بلافاصله از سوي سرلشکر شهيد (سرهنگ آن زمان) عباس بابايي جلسه اي با حضور کليه خلبانان اف 14 تشکيل شد و موضوع تهديد هواپيماهاي ميراژ مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. اگر مي خواستيم از منطقه ايستايي عقب تر پرواز کنيم، عراقي ها به خواسته هاي نامشروع خودشان رسيده بودند و اين جرات به آنان داده مي شد که بي پروا از هر نقطه اي وارد حريم هوايي کشور ما شوند و مقاصد شوم خود را به اجرا در آورند. اگر مي خواستيم از منطقه ايستايي روزهاي قبل جلوتر برويم، با تهديدات موشک هاي زمين به هواي سام دشمن که در مناطق اشغالي غرب کشور مستقر بودند مواجه مي شديم. هر کس در انديشه چاره اي بود. جلسه تا حدود ساعت 12 شب به طول انجاميد و همگي بر اين عقيده بوديم که نبايد به دشمن ميدان بيشتري داده شود، بايد چاره اي انديشيده مي شد که بتوان هواپيماهاي ميراژ را مورد اصابت قرار داد.
برابر برنامه تنظيمي، اولين پرواز نيم ساعت قبل از طلوع آفتاب بود که من و شهيد خورشيدي (ستوانيکم آن زمان) بايد اين پرواز را انجام مي داديم. در آن جلسه من به شهيد بابايي پيشنهاد نمودم که اگر بتوانيد هماهنگي لازم را جهت کنسل نمودن کليه پروازهاي ورودي و خروجي فرودگاه اهواز و همچنين کليه پروازهاي برون مرزي که جهت انهدام هدف هاي مورد نظر در جنوب کشور عراق توسط شکاري بمب افکن هاي نيروي هوايي در ساعات اوليه صبح صورت مي گيرد، انجام دهند. ما مي توانيم در سکوت مطلق راديويي خلبانان عراقي را غافلگير کينم. ايشان و ساير خلبانان کاملا متوجه منظور من از اين پيشنهاد شده بودند زيرا در آن زمان اکثر پروازهاي پشتيباني هوايي توسط هواپيماهاي ترابري نيروي هوايي از آن جا انجام مي شد و همچنين کليه هواپيماهاي شکاري بمب افکن ما که بعد از انجام ماموريت بمباران از خاک عراق وارد کشور مي شدند، ابتدا براي هواپيماهاي اف 14 يک هدف محسوب مي شدند. همچنين هماهنگي هاي لازم جهت شناسايي هواپيماهاي ترابري مستلزم مکالمات زياد راديويي و اتلاف وقت مي گرديد که اين خود فرصتي مناسب را براي هواپيماهاي ميراژ فراهم مي ساخت.

موافقت معاونت عمليات نيروي هوايي
همان شب پيشنهاد اين جانب با مرحوم سرتيپ خلبان بهرام هوشيار معاونت عمليات وقت نهاجا در ميان گذاشته شد و ايشان دستور لغو کليه پروازهاي شکاري بمب افکن را از پايگاه هاي جنوب و غرب کشور و پروازهاي ترابري به فرودگاه اهواز را در ساعات اوليه صبح صادر و هماهنگي هاي لازم را با رادارهاي خودي به منظور حفظ سکوت مطلق راديويي بعمل آورد.

راس ساعت مقرر به پرواز در آمديم
ساعت 5 صبح روز چهارم آذرماه سال 1360 مجددا طرح پروازي را با شهيد خورشيدي مرور و راس ساعت 30/6 از باند پروازي پايگاه هشتم شکاري به پرواز در آمديم. با اوج گيري به ارتفاع حدود 20 هزار پا رسيدم و به سمت اهواز ادامه مسير داديم.
منطقه ايستايي ما شمال اهواز تا نزديکي حميديه بود. البته عراقي ها در حوالي حميديه يک سکوي موشکي سام مستقر کرده بودند که خود تهديدي انکار ناپذير براي ما بود. طلوع خورشيد در آن دقايق اوليه صبح براي ما يک مزيت بود زيرا ما را قادر مي ساخت که سمت غرب را بهتر با چشم ببينيم و براي عراقي ها يک نکته منفي بود زيرا خورشيد مستقيم در چشم آنها بود و قادر به ديدن ما با چشم نبودند.

دوفروند هواپيماهاي ميراژ وارد منطقه شدند
دقايقي از طلوع خورشيد نگذشته بود که دو فروند هواپيماي ميراژ از پايگاهي در نزديکي شهر بصره به پرواز در آمدند و با ارتفاع 22 هزار پايي وارد منطقه ايستايي خود در حوالي اروند رود شدند. آنها توسط رادارهاي زميني خود از موقعيت ما با اطلاع بودند. همانگونه که کليه تحرکات آنان براي ما پوشيده نبود.
ما مي دانستيم که هواپيماهاي دشمن براي اين که بتوانند ما را مورد هدف قرار دهند، بايد فاصله اي کم تر از 20 مايل با ما داشته باشند. ما شايد مي توانستيم در بيشتر از اين مسافت هم اقدام به شليک موشک نماييم ولي هر چقدر مي توانستيم فاصله را کم تر از بيست مايل کنيم، شانس بيشتري براي هدف قرار دادن آنها داشتيم.

هرکس سعي مي نمود ديگري را مورد هدف قرار دهد
چندين بار به سمت يکديگر پرواز نموديم و کاملا همديگر را در رادارهاي مان داشتيم. ولي ميراژها از حدود فاصله 20 مايلي ما به سمت داخل کشورشان گردش مي کردند و ما به دليل وجود سکوي موشکي سام نمي توانستيم جلوتر برويم و بايد کاري مي کرديم که آنها بيشتر داخل کشور ما شوند. هربار که به سمت يکديگر پرواز مي کرديم آنها جرات بيشتري پيدا مي کردند و جلوتر مي آمدند. در يکي از اين نزديک و دورشدن ها بود که تصميم نهايي را گرفتم و در فاصله حدود 25 مايلي از آنها سکوت راديويي را شکستم و به رادار زميني اعلام نمودم برمي گردم. البته مي دانستيم که کليه مکالمات ما از طريق استراق سمع در همان لحظه ترجمه و به خلبانان ميراژ اعلام مي شد و آنها هم که در رادارهاي شان متوجه تغيير سمت و گردش من شده بودند، به حرکت خود به سمت شرق ادامه دادند.

انجام مانورهاي پي در پي
در يک لحظه من هواپيما را invert (وارونه) نمودم و با مانوري بسيار شديد به سمت زمين رفتم (مانور spilit-s) و در ادامه گردش با مانوري ديگر شبيه به دايره (loop) مجددا ارتفاع گرفته و سر هواپيما را سمت غرب قرار دادم. شهيد خورشيدي که کمک خلباني بسيار ماهري بود، بلافاصله رادار را روي آنان قفل نمود و ما در موقعيتي مناسب جهت شليک موشک قرار گرفتيم. يک تير موشک دوربرد فونيکس به سمت آنها شليک نمودم. هواپيماهاي ميراژ بوسيله سيستم جنگ الکترونيک خود متوجه قفل شدن رادار ما و شليک موشک هوابه هوا سمت خود شده بودند ولي چون من در ارتفاع پايين تري بودم، نمي توانستند مرا پيدا کنند. بنابراين بي هدف دو تير موشک حرارتي بدون اين که روي ما قفل راداري انجام داده باشند شليک نمودند و چون سيستم هاي جنگ الکترونيک هواپيماي ما قفل شدن رادار و يا شليک موشکي را نشان نداده بودند من اطمينان داشتم موشک هاي شليک شده دشمن که با چشم شاهد شليک آنها بودم، به من برخورد نخواهند کرد. چون موشک ما هنوز فعال نشده بود نياز به اطلاعات راداري از هواپيماي ما داشت. پس به سمت هواپيماهاي ميراژ پرواز را ادامه دادم تا اين که شاهد برخورد موشک شليک شده خودم به يکي از هواپيماهاي ميراژ و انفجار آن در آسمان شمال اهواز و برخورد قطعات موشک و هواپيماي منفجر شده به هواپيماي ميراژ دوم بودم که آن هم درحال سوختن به سمت عراق گردش نمود و همان طور که گفتم به دليل وجود تهديدات زميني موشک سام قادر به تعقيب آن نبوديم.
خلبان هواپيماي منفجرشده موفق شد با استفاده از چتر نجات درشمال اهواز فرود آيد و دقايقي بعد توسط هلي کوپترهاي خودي به مقر استقرار تيم هماهنگ کننده نيروي هوايي در فرودگاه اهواز که همگي شاهد نبرد هوايي ما با چشم خود بودند، انتقال يافت.

ماجراي شکستن پاي خلبان عراقي
هفته قبل از اين ماجرا، تلويزيون عراق فيلمي از هدف قرار گرفتن يک فروند هواپيماي اف 4 ايراني نمايش داد که در آن خلبانان اين فانتوم به طرز فجيعي در محل سقوط به شهادت رسانيده شدند. برادران بسيجي که آن فيلم را ديده بودند قبل از رسيدن هلي کوپتر پاي خلبان ميراژ را شکسته بودند که بعد از انتقال به تهران در بيمارستان نيروي هوايي (فجرکنوني) تحت درمان قرار گرفت.

اطلاعات خوبي درباره ميراژ بدست آورديم
با بازجويي هايي که از اين خلبان بعمل آمد کليه نکات ريزي که ما مي خواستيم در مورد هواپيماهاي ميراژ عراقي بدانيم، بدست آورديم و تا پايان جنگ ديگر هيچ يک از هواپيماهاي عراقي جسارت نزديک شدن به مناطقي که هواپيماهاي اف 14 بودند را نداشتند. بر اساس گفته خلباناني که بعدا به اسارت ما در آمدند، به آنها دستور اکيد در مورد عدم درگيري با هواپيماهاي اف 14 داده شده بود.

قدرداني شهيد بابايي از من و شهيد خورشيدي
در تاريخ دوازدهم آذر ماه همان سال نيروي هوايي عراق 6 فروند هواپيماي ميراژ را مامور شکار يک فروند اف 14 نمود که در آن درگيري مجددا من و شهيد خورشيدي شرکت داشتيم و توانستيم يک فروند از آنها را ساقط کنيم و از مهلکه جان سالم بدر بريم که توسط فرمانده وقت پايگاه هشتم شکاري شهيد بابايي براي ما نشان لياقت درجه يک درخواست گرديد.