از اهداف اين مرکز مي توان به موارد زير اشاره کرد :
- فراهم ساختن زمينه ها و امکان فعاليت هاي علمي پژوهشي در جهت هويت يابي و شکل دهي به انديشه و فرهنگ پايداري در گستره علوم انساني .
- موضوع شناسي و مسئله يابي در عرصه ادب و هنر پايداري ، با ملاحظه و نظر داشت ذخاير و معارف ديني ، تاريخي و فرهنگي در ايران و جهان و در نتيجه تهيه و تنظيم فهرستي از بايسته هاي پژوهش .
- تأسيس پايگاه هاي اطلاع رساني به منظور مساعدت محققان و ترغيب علاقه مندان و تسهيل برقراري ارتباط با ساير کتابخانه و مراکز اطلاع رساني و پژوهشي .
- کارشناسي ف جهت دهي ، مشاوره و سامان بخشي به طرح هاي پژوهشي ، انتشارات ، اطلاع رساني و توليدات هنري به منظور اعتلا و ارتقاي فرهنگ و هنر پايداري .
- مشارکت در فعاليت هاي فرهنگي و هنري و انتشاراتي ساير نهادها و مراکز ذي ربط .
- ايجاد – و کمک با تأسيس – کانون ها و مراکز پژوهشي ، انتشاراتي مرتبط با فرهنگ و ادب پايداري در شهرستان ها .
- پيشنهاد و اجراي پروژه هاي تحقيق و ترجمه و توليد آثار علمي- فرهنگي براي نهادها و سازمان هاي دولتي و غير دولتي در داخل و خارج.
- اقدام به برگزاري جلسات گفت و گو و شركت در نشست ها ، گردهم آيي ها ، جشنواره ها ، کنفرانس ها ، سمينارها و نمايشگاه هاي داخلي و خارجي
- شناسايي و جذب و پرورش استعدادهاي خلاق و انتقال آموخته ها به منظور گسترش انديشه و ايجاد نوعي جريان فکري مستمر در عرصه فرهنگ و ادب پايداري .
- توليد و نشر تأليف مقالات ، مجموعه ها کتبه ها و نشريه ها به زبان فارسي و زبانهاي خارجي ف محصولات رايانه اي ، ديداري ، شنيداري و گفتاري ، براي تمامي گروه هاي سني .
- انجام امور تبليغي فرهنگي به شيوه هاي نوين ، اعم از تهيه و تکثير پوستر ، کارت پستال ، مجموعه ها و آنونس هاي تلويزيوني .
- تجليل از محققان ، نويسندگان و خدمتگزاران ادب و هنر پايداري و بزرگداشت مقام فرهيختگان قلم و انديشه .
- مرکز مطالعات داراي چه قسمت هايي است ؟
- مرکز داراي 2 دفتر مي باشد
- الف ) دفتر ادبيات و هنر مقاومت
- « دفتر ادبيات و هنر مقاومت » آذر ماه 1367 در مجموعه « حوزه هنري » فعاليت خود را آغاز کرد و با انگيزه گرد آوري ، تدوين و نگارش آثار ادبي هنري ، پژوهشي و خاطرات به جاي مانده از دوران دفاع هشت ساله مردم ايران در « جنگ ايران و عراق » . قدم به عرصه فعاليت هاي فرهنگي و نشر کتاب گذاشت . اينک حاصل «18سال » فعاليت مستمر اين دفتر ، به رغم افت و خيزهاي فراوان مجموعه اي است از «524 عنوان کتاب » ، « 5 شماره فصلنامه » ، برنامه ها و کارشناسي ها ي انجام شده و سخنراني ها و مصاحبه هاي صورت گرفته و از همه مهمتر پرورش نسلي از نويسندگان و پژوهشگران که در اين دفتر رشد کرده اند يا از روش ، منش ف سبک و کارشناسي دفتر ، در ارتباط مستمر با آن ، خوشه ها چيده اند و در راه اندازي و فعاليت هاي مراکز مشابه و هم عرض بهره ها رسانده اند .
- نگاه دفتر از ابتدا به مقوله جنگ و ادبيات آن ، تخصصي بوده است ، نمود عيني اين امر ، تفکيک موضوعي کتابهاي آن از آغاز انتشار است . با رشد حجم فعاليتهاي دفتر ، به مرور واحد هاي تخصصي و موضوعي شکل ملموس تري به خود گرفته و شاخه هاي فرعي مختلفي چون « زنان » و « جانبازان » بدان افزوده و يا فعاليت آنها پس از طي دوره اي ، متوقف شده است ، اکنون ، علاوه بر کارشناسي مستقل افراد ، واحدهاي زير عمده فعاليت هاي تخصص ، دفتر را دنبال مي کنند .
1- واحد پژوهش
به موازات تشکيل دفتر ، بخش پژوهش نيز فعاليت خود را آغاز کرده . اولين اقدام اين بخش ، پذيرش و اجراي مقدماتي طرح تدوين و گردآوري « فرهنگ جبهه » بود از آن زمان تا کنون بالغ بر 25 عنوان کتاب و 5 شماره فصلنامه « کتاب مقاومت » در زمينه هاي مختلف پژوهش فرهنگ ، ادبيات و تاريخ جنگ، و نيز مراجعي چون فرهنگها ، فهرستها و اسناد در اين دفتر منتشر شده ، که به نوعي ساختار بدنه پژوهشي گذشته دفتر را شکل داده اند .
اکنون « واحد پژوهش » امر تحقيق و پژوهش فراگير، جدي و علمي در ، زمينه مطالعات فرهنگي ، ادبي و اجتماعي دفاع مقدس را وجهه همت خود ساخته و با طراحي و انجام مطالعات بنيادي و تحصيل روش هاي مطالعاتي و مسئله شناسي و يافتن راه کارهاي علمي فراخور ، سعي در حصول به مقاصد مورد نظر دارد . . مجموعه مقالات « نام آورد » که مجلد اول آن در سال 1380 منتشر شده ، و همچنين آثار ترجمه اخير اين واحد - « در قلمرو سوگ و خاطره » و « گفتمان جنگ و در رسانه ها و زبان ادبيات » - از اين شماره هستند .
همچنين برگزاري جلسات گفتگوي کارشناسي در موضوعات جنگ ايران و عراق و انقلاب اسلامي ، ارزيابي علمي و خدمات مشاوره اي در خصوص پايان نامه ها و پژوهش ها و مقالات مرتبط با اين موضوعات، شرکت در مصاحبه هاي راديويي و مطبوعاتي و تهيه مقالات مختلف در نشريات عمومي و تخصصي ، نشست هاي مختلف با دانشجويان دانشگاهها و اعضاي هيئت علمي دانشگاهها و نهادهاي مختلف انقلاب اسلامي براي کارشناسي هاي گوناگون يکي ديگر از فعاليت هاي اصلي کارشناسان اين واحد است .
2- واحد خاطرات
اصلي ترين فعاليت دفتر از ابتدا تا کنون ، گردآوري ، تدوين و نشر خاطرات و يادداشتهاي جنگ بوده است . جمع آوري خاطرات که منجر به چاپ کتابهاي اين حوزه مي شود شامل مطالعه پيرامون شخصيت ها ، پيگيري هاي اجرايي ، مراجعه ها و مصاحبه هاي متعدد ، پياده کردن نوارها و تدوين اثر ، ويرايش و بازخواني هاي متعدد و بالاخره کارشناسي و آماده سازي آثار براي چاپ مي باشد . شايان ذکر است که بسياري از اين آثار تا مرحله چاپ روند بيش از يکسال طي مي کنند که حاصل کار ممکن است با سال نشر سالهاي آتي به چاپ برسد . نشر 160 عنوان کتاب « خاطرات جبهه و جنگ » ( که 45 عنوان آن به « خاطرات عراقيها » اختصاص دارد . ) ، 23 عنوان « يادداشتها و دست نوشته ها » ، 73 عنوان « خاطرات آزادگان » که جلوه اي تابان از ادبيات پايداري و محملي براي رشد و بالندگي دفتر بوده ، در نوع خود بي نظير است .
برنامه هاي کنوني دفتر ، در نشر خاطرات « شفاهي » و « مکتوب » با توشه گرفتن از تجارب گران قيمت گذشته و تکيه بر يافته هاي پژوهشي ، زمينه هايي را فراهم کرده تا « تاريخ شفاهي » جنگ بستري مناسب و آماده براي نگارش و نشر پيدا کند . کتاب « بمو» و خاطرات اخير فرماندهان و نام آوران جنگ همچون « چزابه » ، « نبرد درالوک » ، « هم مرز با آتش» ، « شب هاي بي مهتاب» و « مردي که خواب نمي ديد » از آن جمله هستند .
3- واحد زنان
اهميت نقش و حضور زنان در لايه هاي پنهان و آشکار هر واقعه تاريخي بر کسي پوشيده نيست . بدين جهت يکي از بخش هاي مهم فعاليت هاي اين دفتر ، جمع آوري و تدوين خاطرات زنان مي باشد . که اکنون در واحدي جداگانه متمرکز شده است . دفتر تا کنون 24 عنوان کتاب ، خاطرات ، يادداشتها ، و اشعار زنان و يا در موضوعات « زن و جنگ » منتشر کرده است . که از اين تعداد مجموعه کتابهاي اخير اين واحد همچون « يکشنبه آخر » و « گل سيمين » به لحاظ روش کار و محتوا متفاوت ، قابل توجه است.
4- واحد کودک و نوجوان
از ابتداي تأسيس دفتر توجه خاصي به کودکان و نوجوانان ، به عنوان آينده سازان اين مملکت بوده و تا کنون 103 عنوان کتاب در موضوعات مختلف اين گروه سني ، همچون خاطرات جنگ ، شعر ، داستان ، نامه ، دانستنيها ، و .... در دفتر منتشر شده که در اين ميان 17 جلد « شبهاي بمباران » و 20 جلد « قصه فرماندهان » و اخيراً 11 جلد مجموعه « قصه هاي شهر جنگي » در نوع خود کار بديع و تأثيرگذار و محل توجه و استقبال عمومي بوده است .
« واحد کودک و نوجوان » در شکل متمرکز و مستقل ، از سال 1373 فعاليت هاي خود را آغاز کرده و اکنون ضمن کارشناسي آثار ارائه شده به اين واحد ، بستري مناسب براي نگارش برخي کتابها در موضوعات ياد شده است .
5-مراسم شب خاطره
مراسم «شب خاطره » جايگاه خاصي در برنامه هاي ابداعي اين دفتر دارد . اولي برنامه اين مراسم در سال 1372 برگزار شده است . براي تدارک اين مراسم ، که معمولاً اولين پنجشنبه هر ماه ، 5/2 ساعت قبل از اذان مغرب در « تالار انديشه » حوزه هنري اجرا مي شود ، نياز به پيگيري هاي فراوان در دعوت از اشخاص صاحب نام و صاحب خاطره و مجريان توانا و تدارکات مناسب و ضبط و آرشيو برنامه هاست .
تا کنون 152 برنامه « شب خاطره » طي اين سالها برگزار شده ، که گونه هاي شفاهي از روايت خاطرات و بستري براي برقراري ارتباط مستقيم با مخاطب و عامه مردم بوده است . از ميان برنامه هاي اين مراسم تعدادي از آن ها در قالب لوح فشرده (CD) تهيه و تدوين شده که از طريق دفتر برنامه قابل تهيه است .
6- کتابخانه جنگ
مجموعه سازي و اطلاع رساني مناسب ، از ارکان تشکيل نهادهاي فرهنگي و پژوهشي است . از شهريور سال 1379 ، « کتابخانه جنگ » تأسيس شده و تا کنون با رشد علمي و مناسب و مجموعه ساي بيش از 10 هزار جلد کتاب فارسي ، خارجي ،نشريات و ويژه نامه هاي تخصصي جنگ ، جزوه ، پايان نامه و لوح فشرده – که افزون بر 95 درصد آن ها به « جنگ ايران و عراق » و ما بقي به ساير جنگ ها اختصاص دارد – توانسته است در « کتابداري و اطلاع رساني تخصصي جنگ » گامي مؤثر بردارد . اين کتابخانه از جمله کتابخانه هاي تخصصي و پژوهشي محسوب مي شود و اخيرا نيز در همين گروه داراي « شماره استاندارد بين اللمللي کتابخانه ها » ISIL (شابکا ) شده است . که نشان از اهتمام جدي آن به امر کتابداري ملي دارد .
تشکيل نظام کتابخانه اي استاندارد و به تبع آن شناسايي ، جمع آوري و تهيه و مجموعه سازي تمام آثار حوزه جنگ و جنگها و دفاع مقدس ، امانت آثار به مراجعان و اعضا ، ارتباط و تعامل با ساير کتابخانه ها ، ناشران و مراکز فرهنگي و پژوهشي ، توسعه کتابخانه در مکانيزه کردن کار ، جذب امکانات و بستر سازي مناسب و ارتقاي نرم افزاري و سخت افزاري ف مشاوره ها و راهنمايي ها و تهيه فهرست هاي موضوعي براي مراجعان و مخاطبان ، که با صرف اوقات فراوان و کارشناسي هاي مختلف حاصل شده است از برنامه هاي انجام شده و در حال پيگيري « کتابخانه جنگ » است.
برنامه هاي پژوهشي و اطلاع رساني اين کتابخانه در نوع خود کم نظير است . طرح ايجاد « رده بندي کتابخانه جنگ » WLC ، بانک اطلاعات ويژه وب ، تهيه مراجع « کتابداري جنگ » ، روش هاي بديع و علمي در تهيه « کتابشناسي ها » و « راهنما ها» موضع جنگ ، مشاوره هاي گوناگون در خصوص جشنواره هاي انتخاب کتاب و ارسال اقلام اطلاع رساني به منازل اعضا ، پژوهشگران و مراکز پژوهشي و انتشاراتي در تهران و شهرستان ها و ارتباط مستمر با اين مراکز ، از فعاليت هاي در خور توجه اين کتابخانه است . تا کنون 7 شماره از « تازه هاي کتاب » و 7 شماره « فهرستگان موضوعي » در معرفي کتابهايي با موضوعات گوناگون همچون « زن و جنگ » و « اسير و اسارت » « کردستان » ،«عکس جنگ » و « خاطرات عراقيها » و «کتاب کودک » تهيه و به نشاني اشخاص و مراکز ارسال شده است .
اين کتابخانه براي امانت کتاب ، استفاده از بانکهاي اطلاعاتي ، مشاوره و راهنمايي هاي مختلف با شرايطي سهل عضو مي پذيرد و آمادگي دارد تا تمامي پژوهشگران و علاقمندان را از لحاظ اطلاع رساني منابع جنگ تأمين کند . در حال حاضر کتابخانه حدود 300نفر عضو ثابت دارد و تا کنون و در طي عمر 6ساله خود ، بيش از 14500 عنوان کتاب به امانت داده است .
علاوه بر مواردي که گفته آمد ، « دفتر ادبيات و هنر مقاومت » در دوره هاي مختلف ، آثاري در قالبهاي ادبي و هنري ، همچون شعر ، داستان ، فيلمنامه ، نمايشنامه ، مجموعه عکس و .... نيز منتشر کرده که آمار آنها قابل توجه است . همچنين اين دفتر با حساسيت مسائل روز جهان را پي گرفته و به « ادبيات مقاومت » ساير ملل ، به خصوص ملتهاي مسلمان ، توجهي ويژه داشته است . حاصل اين فعاليت حدود 45 عنوان کتاب در موضوعات افغانستان ، فلسطين ، عراق و بوسني و هرزگوين است ، در اين ميان 19 عنوان کتاب ، عموماً خاطرات « جهاد مردم افغانستان » در مقابل نيروهاي اشغالگر روسي ، درخور توجه و استناد مي باشد . همچنين از ابتداي نشر تا کنون 9 عنوان کتاب به زبان هاي عربي، انگليسي و فرانسه توسط دفتر منتشر شده که مبين توجه آن به کارکرد فرامرزي فعاليت هاي خود است .
بسياري از آثار دفتر ، سالها با اقبال عمومي و نشر مجدد رو به رو بوده و از محافل ، جشنواره هاي و مراسم گوناگون ، نشان ها و تقديرنامه هاي مختلف دريافت کرده است و در آراي انديشمندان و بزرگان قوم تجلي به سزايي داشته است که در جاي خود نيازمند بررسي و احصا است .
ب ) دفتر ادبيات انقلاب اسلامي
اين دفتر بر بنياد تجربه موفق « دفتر ادبيات و هنر مقاومت » از ابتداي سال137 پايه گذاري شد و رفته رفته با تشکيل واحدهايي که از اضلاع گوناگون بتوانند به پژوهش ، تدوين و توليد آثار مرتبط با انقلاب اسلامي بپردازند ، شکل و قواره گرفت . در سالهاي ابتدايي توليدات اين دفتر در دو قالب ادبي و تاريخي سمت و سو گرفته بود اما کمبود سازمانهاي پژوهشي مرتبط با تاريخ انقلاب در آن زمان از يک سو و نيز همسويي توليدات ادبي دفتر با واحدهاي ديگر حوزه هنري، همچون مرکز آفرينش هاي ادبي و کارگاه قصه و رمان از سوي ديگر موجب شد دفتر ادبيات و انقلاب اسلامي بر خلاف عنوانش ، به سمت پژوهشهاي تاريخي کشيده شود و در اين موقف بماند . هر چند بافت کاري در اين دفتر تا حدودي از شاکله ذاتي حوزه هنري ، که مبتني بر فعاليت هاي ادبي و هنري است ، فاصله گرفت، اما از رهگذر اين فعاليت هاي پژوهشي – تاريخي ، گنجينه اي پايان ناپذير براي توليدات و آفرينش هاي ادبي و هنري فراهم گرديد که مي تواند دست مايه اديبان و هنرمندان حوزه هنري قرار گيرد.
اما فعاليت اصلي « دفتر ادبيات انقلاب اسلامي » همانا توليد آثار علمي بر بنياد يافته ها و گرد آوري هاي يک دهه جست و جو و تلاش ميداني است که منجر به خلق آثاري شده است . ثمره اين فعاليت ها اولا توانسته تا حدودي جاي خالي سازمانهاي پژوهشي را پر کند و به طور غير مستقيم نهادهاي کم کار را به فعاليت اساسي باز دارد، ثانياً منشا و سپس الگوي توليد در حيطه تاريخ پژوهي هاي وطني قرار گيرد . هم اينک دفتر ادبيات انقلاب اسلامي از جايگاهي قابل قبول در عرصه پژوهش هاي تاريخ انقلاب اسلامي برخوردار است . به طوريکه عضو « مجمع هماهنگي تاريخ پژوهي ، اسنادي و بانک هاي اطلاعاتي » ( مهتاب ) است و در کنار مراکزي چون « کتابخانه ملي ايران » ، « کتابخانه مجلس شوراي اسلامي » ،« مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي»، « مرکز اسناد وزارت امور خارجه » ، « مرکز اسناد انقلاب اسلامي »و « بنياد تاريخ انقلاب اسلامي » نقشي فعال در توسعه تاريخ نگاري مرتبط با انقلاب و تاريخ معاصر ايران داراست .
اکنون واحدهاي زير عمده فعاليت هاي تخصصي اين دفتر را دنبال مي کنند :
1- واحد فرهنگ ناموران معاصر ايران
تاريخ نگاري بر پايه هاي متعددي استوار است و « زندگي نامه ها » به عنوان يکي از منابع اساسي و مهم و غير قابل انکار مورد توجه تاريخ نگاران بوده و آن ها را در رسيدن به شرايط اجتماعي و فردي اشخاص و شرح روزگار پيرامون آن ها بهره ها رسانده است . در اين ميان تهيه مقدمات و لوازم تاريخ نگاري در دوران معاصر به ويژه دوران انقلاب هاي پي در پي معاصر براي مقابله با استبداد سلطنتي و مبارزه بر ضد حکومت پهلوي ، با تکيه بر شيوه هاي علمي مورد توجه اين دفتر قرار گرفته است . به همين نيت در سال 1372 گروهي از پژوهشگران دفتر ادبيات انقلاب اسلامي گرد هم آمده ، به منظور تامين پايه اساسي تاريخ نگاري و تدوين و نگارش زندگي نامه مشاهير ايراني – آن هايي که در دوره تاريخي 1300 تا 1400 هجري قمري در قيد حيات بوده اند – واحدي را به نام « رجال» بنيان نهادند که بعد از چند سال به « فرهنگ ناموران معاصر ايران » تغيير نام داد .
پژوهشگران اين واحد براي دست يابي به اطلاعات موجود در باره رجال ايراني و در محدوده زماني ياد شده ، سه روش پژوهشي را در پيش گرفتند :
- فيش برداري از کتاب ها و نشريات منتشر شده ؛
- مکاتبه و مراجعه مستقيم با مشاهيري که در قيد حيات اند يا با خانواده مشاهير درگذشته، براي دريافت شرح زندگاني شان (زندگي نامه خود نگاشت )؛
- جمع آوري تصاوير اسناد موجود در مراکزي همچون « سازمان اسناد و کتابخانه ملي » و « مرکز اسناد انقلاب اسلامي » .
اطلاعات تهيه شده پس از طبقه بندي و رفع نواقص احتمالي ، که توسط کارشناسان آشنا به امر پژوهش در تاريخ معاصر انجام مي گيرد ، به بخش تشکيل پرونده انتقال داده شده و با توجه به معيار هاي تعريف شده ، براي هر شخصي که فيش و مطلبي درباره او وجود دارد ، پرونده اي مستقل تشکيل و در بايگاني فرهنگ ناموران جاي گرفته است . تعداد پرونده هاي موجود در اين بايگاني حدود 50000 پرونده است و مي توان گفت براي رسيدن به اين حجم اطلاعات ، گروه بازبيني و تشکيل پرونده هاي علمي ، بيش از 150000 پرونده را بازبيني و هر کدام از آن ها را به دقت وا کاويده اند .
در اين ميان بايگاني « زندگي نامه خود نگاشت » به جهت آنکه پيش از اين اطلاعات موجود در آن در جايي منتشر نشده و با اجازه صاحبان آن ها ، فقط براي درک در دايرة المعارف فرهنگ ناموران معاصر ايران تهيه شده ، يکي از بخش هاي مهم و محرمانه فرهنگ ناموران به شمار مي آيد که به غير از گروه هاي علمي مرکز و کارشناسان علمي و فرهنگي مورد وثوق ، اشخاص يا مراکزي ديگر امکان استفاده از آن ها را ندارند . اين بايگاني در حدود 12000پرونده از مشاهير ايراني در زمينه هاي مختلفي چون ادبيات ، هنر ، سياست ، ورزش ، مذهب را در خود جمع کرده است .
در روند شکل گيري بايگاني اطلاعات پيرامون مشاهير کادر علمي و مدخل نويسي فرهنگ در سه گروه : 1- گروه سياسي ، نظامي و اداري ؛ 2- گروه علمي ، مذهبي و اجتماعي ؛ 3- گروه ادبي ، هنري و ورزشي ؛ کار خود را آغاز کردند . در اين ميان نظارت بر کارکرد گروه ها و بخش هاي مختلف فرهنگ ، تصميم گيري کلي درباره جريان فعاليت هاي فرهنگ و رفع تعارض ها و تناقض ها ، بررسي و ارزيابي علمي مقالات و ارجاع آن ها به ويراستاري ، نظارت بر حروف نگاري و تصميم در کيفيت و به گشت و پيشرفت امور ، بر عهده « شوراي عالي فرهنگ ناموران » است .
نخستين جلد « فرهنگ ناموران معاصر ايران » در سال 1381 ، در 403 صفحه و 227 مدخل منتشر شده که به حرف آ ( آباداني ، فرهاد – آئينه وند ، صادق ) اختصاص دارد . جلد دوم اين فرهنگ نيز در سال 1384 ، در 618 صفحه و 398 مدخل منتشر شده که به حرف الف (ابتکار ، تقي – اسمعيل بيگي شيرازي ، ضياء الدين)اختصاص دارد . هم اکنون جلد سوم و چهارم اين فرهنگ به ترتيب با 273 و 352 مدخل در حرف الف در مرحله تدوين است .
شايان ذکر است که از قبل فعاليتهاي آرشيوي اين واحد ، « کتابخانه تخصصي تاريخ معاصر » با موجودي 7000 جلد کتاب و « آرشيو نشريات » با موجودي حدود 500 عنوان روزنامه و مجله شکل گرفته است که اکنون در هيئت يک مجموعه تخصصي آماده ارائه خدمات محدود به ساير واحد هاي تابعه مرکز و مراجعه کنندگان بيروني است .
2- واحد تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي
ايجاد بستر و زمينه انتقال فرهنگ و پيام انقلاب اسلامي و دفاع مقدس به نسل هاي امروز و آينده از طريق جمع آوري اطلاعات شفاهي افراد مؤثر در حوادث مهم انقلاب اسلامي و انتشار آن در قالب کتاب ، نوارهاي صوتي و فيلم و ... مهمترين هدف تشکيل اين واحد است .که از بخش هاي عمده زير تشکيل شده است :
- بخش مصاحبه .
- بخش آرشيو .
- بخش تدوين تاريخ شفاهي .
اين واحد تا کنون 4621 ساعت مصاحبه با 612 نفر از مشاهير و رجال انجام داده که از ميان آن ها 28 عنوان کتاب خاطرات به چاپ رسيده است . خاطرات جلال الدين فارسي ، هادي غفاري ، آيت الله پسنديده ، مرتضي الويري ، رجب علي طاهري ، جواد منصوري ، جهانگير تفضلي ، سيد علي اکبر محتشمي ، علي اميني ، محمد کاظم بجنوردي ، احمد احمد، مرضيه حديد چي (دباغ) ، شيخ مصطفي رهنما ، مرتضي نبوي ، عزت شاهي( عزت الله مطهري )، اکبر براتي و کاظم زوالانوار حجم عمده آثار چاپ شده اين واحد را تشکيل مي دهد . همچنين خاطرات « قيام 15 خرداد » در 9 جلد ، و پژوهشي در زمينه « جنبش دانشجويي کشور » از ديگر آثار منتشره اين واحد است .
از ميان اين آثار چاپ شده ، اخيرا ً « خاطرات عزت شاهي » مورد توجه ويژه قرار گرفته است و بيست و يکمين دوره « رونمايي کتاب سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران » به معرفي اين اثر ارزشمند اختصاص داشته است.
3- واحد تدوين تاريخ انقلاب اسلامي
مراکز متعددي به توليد منابع تاريخ معاصر ايران، به ويژه تاريخ دوران انقلاب اسلامي مشغول هستند که واحد تدوين تاريخ انقلاب اسلامي يکي از آن هاست . اين واحد از ابتداي تشکيل دفتر ادبيات انقلاب اسلامي و حتي قبل از شکل گيري کامل دفتر – يعني نيمه اول سال 1371 – در يکي از اتاق هاي ساختمان مرکزي حوزه هنري تشکيل شد .
اکنون بخش هاي عمده زير ، با هدف سامان کردن حوزه پژوهشي و اطلاع رساني تاريخ انقلاب اسلامي و توليد آثار مرجع در موضوعات مرتبط با آن ، در اين واحد به فعاليت مشغول هستند :
- گروه شناسايي ، فيش برداري و کد گزاري منابع؛
- گروه نگارش روزشمار انقلاب اسلامي ( 1357-1356 )؛
- گروه نگارش روزشمار 15 خرداد ( 1343-1340 ) ؛
- گروه دايرةالمعارف انقلاب اسلامي .
آمار زير در بر دارنده گزارشي مختصر از فعاليت هاي گذشته اين واحد است :
- شناسايي حدود 2000 کتاب و 200 نشريه مرتبط با موضوعات مذکور در بيش از يکصد کتابخانه و مراکز آرشيوي سراسر کشور .
- فيش برداري از منابع شناسايي شده ( در حدود 500 فيش ) .
- تهيه آرشيو عکس شخصيت ها ، حوادث و ساير موارد مرتبط با موضوع ( حدود 10000 قطعه ) .
- نگارش 10 جلد « روزشمار انقلاب اسلامي » ( 1/1/1356- 15/10/1357) و انتشار 9 مجلد .
- نگارش 3 جلد « روزشمار 15 خرداد » ( 1/1/1340-31/3/1340) و انتشار دو مجلد .
- نگارش 2 جلد «دايره المعارف انقلاب اسلامي « ( آ – ث ) جهت گروه سني نوجوان و جوان و انتشار يک مجلد .
تکميل و تدوين ساير مجلدات « روزشمار انقلاب اسلامي » ، « روزشمار 15 خرداد » و « دايره المعارف انقلاب اسلامي » ونيز تشکيل بانک اطلاعات و فراهم آوردن اماکانات لازم جهت خدمت رساني مناسب به مراکز دانشگاهي و افرادي که به پژوهش و تحقيق در زمينه انقلاب اسلامي مي پردازند از برنامه هاي آتي اين واحد است .
گروه زبان هاي خارجه
اين واحد از سال 1372 فعاليت خود را آغاز کرده است . شناسايي، جمع آوري ، بررسي ، گزينش و ترجمه متون از ميان آثار منتشره چاپي و مطالب تحت وب و شبکه اينترنت درموضوعات « تاريخ انقلاب اسلامي » و « ناموران معاصر ايران » و « جنگ تحميلي عراق عليه ايران » بخش عمده اين فعاليت ها بوده است . نتيجه فعاليت هاي اين واحد طي سالهاي گذشته شناسايي و جمع آوري نزديک به 5000 عنوان مقاله و يک هزار عنوان کتاب به زبان هاي ، انگليسي ، فرانسه ، آلماني ، عربي و روسي است که حدود يک چهارم آن ها به مرحله فيش برداري و ترجمه رسيده و مورد استفاده پژوهش هاي جاري مرکز قرار گرفته است . گرچه در ابتدا عملکرد اين واحد مبتني بر خواست بخش هاي پژوهشي « دفتر ادبيات انقلاب اسلامي » بوده اما اکنون با رويکرد گسترده تري نسبت به نيازها و خواست هاي تمام واحدهاي تابعه اين مرکز مواجه است .
واحد آماده سازي آثار
آماده سازي کتاب هاي توليد مرکز ، از مرحله ويرايش تا پيش توليد چاپ ، شامل ويرايش ، نظارت بر حروف چيني ، نمونه خواني ، تصحيح ، نسخه پردازي ، تهيه فهرست هاي چند گانه کتاب ( اعلام ، نمايه ها ، کتابنامه ) ، صفحه آرايي ، تنظيم عکس ها و اسناد ، تهيه رسم الخط و يونيفرم کتاب ، از وظايف عمده اين واحد است . بديهي است ماحصل تمام فعاليت هاي مرکز در اين واحد شکل نهايي به خود مي گيرد و به انتشارات ارسال مي شود .
