به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس به نقل از مشرق، در روز ۳۱ فرودین ماه سال ۱۳۹۳، از پنج دستاورد جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد که یکی از آنها تانک «سبلان» بود. سبلان برای همه ایرانیان یادآور سومین قله مرتفع ایران واقع در استان اردبیل در شمال غرب کشور است که اقتدار و عظمتش همواره در یاد ایرانیان خواهد ماند. اما اینکه سبلان دقیقا چه تانکی بوده و چگونه به اینجا رسیده است را باید در ادامه بخوانید.
تانک سبلان در حقیقت یک ارتقاء سنگین بر روی تانکهای قدیمیام ۴۷ پاتن است که اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی در زمان رژیم طاغوت از آمریکا خریداری شد. بر اساس اطلاعات منابع خارجی، ایران در حال حاضر چیزی نزدیک به ۱۶۰ دستگاه از این تانکها را در اختیار دارد.
تانک آمریکایی M۴۷
ام ۴۷ تانکی میان وزن بود که در سالهای نخست جنگ سرد به منظور مقابله سیل پایان ناپذیر تانکهای روسی که در نقاط مختلف از جمله منطقه آلمان در حال رشد بودند ساخته شد. این تانک در حدود ۴۸ تن وزن داشته و با یک قبضه توپ ۹۰ میلی متری مسلح شده بود.
عمده «ام ۴۷»های ایرانی در زمان جنگ در خدمت لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه بوده و در هشت سال دفاع مقدس حضور داشتند. اما این تانک مشخصا در قرن بیست و یکم با شرایط اولیه خود حرفی برای گفتن نداشت و یا باید برای اوراق شدن استفاده و یا اینکه فکری برای تغییر اساسی در آن داده میشد.
سال گذشته و در جریان رونمایی از نمونه جدید تانک ذوالفقار و تانک صمصام، امیر پوردستان فرمانده نزاجا از برجک جدید ساخت جهاد خودکفایی نزاجا خبر داد و اعلام کرد که در فروردین ۱۳۹۳ از این تانک جدید رونمایی خواهد شد. نزاجا به وعده خود عمل کرد و در آخرین روز از فرودین ماه از تانک سبلان رونمایی شد.
امیر پوردستان همچنین سال گذشته اعلام کرده بود که سبلان یک بروز رسانی بر روی تانکام ۴۷ است و با این اوصاف، در نگاه اول برجک مورد نظر به عنوان مشخصترین تغییر در سبلان به چشم میآید.
تانک سبلان در سمت چپ - به تغییرات در توپ و برجک دقت کنید
برجک مورد نظر در کنارههای توپ و بخشهای کناری برجک، شباهت خاصی به نمونه مورد استفاده در تانک ذوالفقار دارد. این موضوع نشان از افزایش بقاء پذیری و فاکتور حفاظت در این تانک دارد. همچنین دو عدد سامانه نارنجک انداز مخصوص پرتاب نارنجکهای دود زا نیز بر روی دو طرف این برجک نصب شده است که میتواند در مواقع خطر از آن برای پخش دود بهره برد. همچنین بر روی چرخهای تانک نیز یک پوشش حفاظتی افزوده شده است.
نکته بعدی که شاید یکی دیگر از مهمترین خصوصیات پروژه سبلان باشد، تغییر سلاح اصلی تانکام ۴۷ یعنی توپ ۹۰ میلی متری به توپ ۱۰۵ میلی متری است. چند نکته در مورد این تغییر وجود دارد که بایستی به ترتیب به آن پرداخت.
توپ ۱۰۵ میلی متری موجود بر روی سبلان شباهت خاصی به گونه مورد استفاده بر روی تانک هایام ۶۰ ایرانی و همچنین گونه ارتقاء یافته صمصام دارد. در حقیقت میتوان این گونه نتیجه گیری کرد که این دو تانک ایرانی از یک توپ مشترک بهره میبرند. این توپ در حقیقت مدل L۷ ساخت انگلستان میباشد که به نوعی مشهورترین توپ ۱۰۵ میلی متری، خصوصا در جهان غرب به شمار میآید. آمریکاییها حتی از این توپ در مدل اولیه تانک آبرامز نیز بهره بردند.
تانک صمصام - به شباهت توپ با «سبلان» دقت کنید
با استفاده از این توپ امکان استفاده از طیف وسیعی از مهماتهای ضد زره و شدید الانفجار برای تانک «سبلان» به وجود میآید که اصولا توپ ۹۰ میلی متری فاقد این توانایی میباشد. بحث دیگر این است که با استفاده از توپ ۱۰۵ میلی متری مورد نظر یک گونه شبیه سازی بین تانک سبلان و تانکهای صمصام ایران شکل میگیرد و هر دو تانک از یک نوع توپ و مشخصا یک نوع مهمات بهره میبرند. این امر پشتیبانی در زمان جنگ را از واحدهای استفاده کننده از هر دو تانک را راحتتر و البته ارزانتر میکند.
البته این مسئله در بخش آموزش نیز به کاهش زیرساختهای مورد نظر و در نتیجه صرفه جویی در هزینه میشود. بر اساس اعلام فرمانده نیروی زمینی هزینه آماده سازی یک تانکام ۴۷، یک سوم یک تانک تی ۷۲ میباشد که تایید دیگری برای به صرفه بودن تولید این تانک میباشد.
اما نگاهی دقیقتر به برجک تانک سبلان نکته دیگری را نیز برای ما مشخص میکند و آن هم نصب سامانه پریسکوپ فرماندهی بر روی برجک این تانک است که کمک میکند تا کاربر مورد نظر به راحتی به کنترل محیط اطراف پرداخته و به هدف یابی بپردازد. میتوان این گونه نتیجه گرفت که مسئولین نزاجا سامانه هدف یابی و پریسکوپ مخصوص فرمانده مشترکی را برای هر سه تانک صمصام، ذوالفقار و سبلان در نظر گرفتهاند تا به نوعی استاندارد سازی را در تانکهای ایرانی به انجام برسانند.
البته ذکر این نکته نیز مهم است که با توجه به وجود زیر ساختهای مورد نظر برای تعمیر و نگهداری تانکام ۴۷ در داخل کشور و همچنین تولید برجک و سامانههای جدید به صورت بومی هیچ نیازمندی به کشورها و یا قطعات وارد شده از خارج وجود نداشته و میتوان با استفاده از توان داخلی و بدون هیچ کمکی از خارج از کشور تانکی پیشرفته برای نیازهای امروز کشور را در اختیار داشت.
در بخش موتور نیز به نظر میرسد با توجه به این نکته که سیستم پیشرانه این تانک سالها بدون مشکلی برای تانک مورد نظر کار کرده و میتواند سرعتی تا ۶۰ کیلومتر بر ساعت را برای این تانک به ارمغان آورد و مسئولین نیز اشارهای به تغییر در سیستم پیشرانه تانک سبلان نداشتند، میتوان این گونه نتیجه گرفت که پیشران تانک مورد نظر همچنان به مانند تانکام ۴۷ یک دستگاه موتور بنزینی با توان ۸۱۰ اسب بخار است که البته توان کامل سرویس و نگهداری از آن نیز در داخل کشور وجود دارد.
در پایان ذکر این نکته مهم به نظر میرسد که تانک سبلان در ابتدای راه قرار دارد و در طول سالهای آینده میتواند با شرکت در آزمایشهای گوناگون و همچنین استفاده از فناوریهای دیگر موجود در این بخش در کشور به سطح بالاتری از توان رزمی رسیده و سپس به تولید انبوه برسد.
نزاجا به عنوان کاربر اصلی تانک در نیروهای مسلح کشورمان، علی رغم تمامی تحریمها و مشکلاتی که در طول دوران پس از پیروزی انقلاب متحمل شده است، هنوز هم حرفهای بسیاری در زمینه طراحی و تولید تجهیزات مدرن دفاعی داشته است و حالا «ذوالفقار» به دستان نیروی زمینی، آماده نشان دادن عظمت سبلان به دشمنان این مرز و بوم هستند.
