گروه سیاسی دفاع‌پرس: کشور‌های اروپایی با پایان مهلت ده‌ساله قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و عدم تصویب پیش‌نویس پیشنهادی روسیه و چین برای تمدید آن همراه با ایالات متحده اعلام کردند که مکانیزم موسوم به «اسنپ‌بک» فعال شده و تمامی تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران بازگشته است. در مقابل، تهران این اقدام را فاقد اعتبار حقوقی دانسته و تصریح کرده است که از ۲۶ مهرماه ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵)، قطعنامه ۲۲۳۱ رسماً منقضی شده و شورای امنیت دیگر صلاحیتی برای تصمیم‌گیری درباره برنامه هسته‌ای ایران ندارد.
«عباس عراقچی» وزیر امور خارجه در بیانیه‌ای رسمی با اعلام پایان اعتبار این قطعنامه تأکید کرد: قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل رسماً از بیست و ششم مهر منقضی شده و هیچ محدودیت یا الزامی از سوی این شورا علیه جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد؛ لذا آنچه برخی کشور‌های غربی تحت عنوان فعال‌سازی مکانیزم بازگشت تحریم‌ها مطرح می‌کنند، فاقد هرگونه مبنای حقوقی و سیاسی است و ایران دیگر خود را مشمول هیچ سازوکار محدودکننده‌ای نمی‌داند و شورای امنیت باید به تصمیم خود در سال ۲۰۱۵ برای پایان این پرونده پایبند بماند.
«فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت نیز در همین چارچوب، در نشست خبری اخیر خود اظهار داشت: از نظر جمهوری اسلامی ایران و دو عضو دائم شورای امنیت، روسیه و چین، قطعنامه ۲۲۳۱ به‌صورت طبیعی به پایان رسیده و شورای امنیت دیگر صلاحیتی برای اقدام در قبال ایران ندارد. اقدام اروپا در فعال‌سازی اسنپ‌بک در زمانی که موضوع وجود خارجی ندارد، بی‌اساس و غیرقانونی است.
اما با وجود این مواضع، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا در کنار ایالات متحده آمریکا مدعی‌اند که ایران از تعهدات هسته‌ای خود تخطی کرده و به همین دلیل شرایط برای بازگشت تحریم‌ها فراهم شده است. آنان می‌گویند ممنوعیت‌های تسلیحاتی، موشکی و فناوری‌های حساس که بر اساس برجام لغو شده بود، دوباره به اجرا درآمده است. با این حال، عدم همراهی روسیه و چین در شورای امنیت و وتوی ضمنی هرگونه قطعنامه در این زمینه، مشروعیت سیاسی این ادعا را زیر سؤال برده و نشان می‌دهد شورای امنیت در قبال ایران دچار شکاف عمیق درونی شده است.
اعلام رسمی ایران مبنی بر انقضای قطعنامه ۲۲۳۱در واقع بیش از آنکه صرفاً واکنشی حقوقی باشد بازتابی از تغییر راهبرد تهران در نظم بین‌الملل است. ایران با تأکید بر پایان این قطعنامه در پی آن است که از موقعیت «کشور تحت نظارت شورای امنیت» خارج شود و خود را به‌عنوان یک عضو مستقل معاهده NPT معرفی کند. این موضع‌گیری حاوی پیام روشنی برای غرب است که ایران مشروعیت خود را از سازوکار‌های شورای امنیت نمی‌گیرد بلکه آن را در چارچوب همکاری‌های متوازن با قدرت‌های غیرغربی، به‌ویژه روسیه، چین و اعضای بریکس تعریف می‌کند.
ولی در مقابل، ایالات متحده و متحدان اروپایی با احیای تحریم‌ها می‌کوشند چارچوب حقوقی جدیدی برای محدودسازی فعالیت‌های منطقه‌ای و فناورانه ایران ایجاد کنند و هم‌زمان بر روند بازدارندگی سیاسی در برابر نزدیکی تهران به شرق بیفزایند. اما این رویکرد در سطح بین‌المللی مخالفان جدی دارد که موجب شده مشروعیت جهانی آن به‌شدت تضعیف شود. در بعد منطقه‌ای نیز جمهوری اسلامی احتمالاً با تکیه بر این وضعیت جدید، به‌دنبال تعمیق همکاری‌های امنیتی و اقتصادی با شرق و محور مقاومت خواهد بود. توافقات اخیر با روسیه، چین و کشور‌های عضو بریکس می‌تواند بستر تازه‌ای برای خنثی‌سازی تحریم‌های بازگشتی باشد. در عین حال، انتظار می‌رود روابط تهران با اروپا در نتیجه این تحولات به پایین‌ترین سطح از زمان امضای برجام برسد.
مجموعا از نگاه ایران، قطعنامه ۲۲۳۱ اکنون به‌طور کامل منقضی شده و اسنپ‌بک فاقد موضوعیت است. در حالی که غرب این تحول را بازگشت به دوران تحریم‌های فراگیر می‌داند، ایران آن را آغاز دوره‌ای تازه از استقلال سیاسی و حقوقی خود تفسیر می‌کند. پایان ۲۲۳۱ نه‌تنها خاتمه یک توافق تاریخی، بلکه نقطه عطفی در بازتعریف جایگاه ایران در نظام بین‌الملل است؛ جایی که شورای امنیت دیگر مرجع انحصاری تصمیم‌گیری درباره ایران نیست، بلکه صحنه‌ای از رقابت مشروعیت میان شرق و غرب در نظم جهانی آینده به‌شمار می‌رود.
انتهای پیام/381
