به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، برنامه سینمایی «هفت» شب گذشته در بامداد شنبه 15 آبان ماه با موضوع سینمای هویتی- تاریخی روی آنتن زنده شبکه سه سیما رفت.
بهروز افخمی در ابتدای این برنامه درگذشت محسن سیف و منصور پورحیدری، از پیشکسوتان نقد سینما و فوتبال را تسلیت گفت.
تلویزیون مردم را بدعادت کرده است
«هفت» در ادامه میزبان سیدضیاءالدین دری، کارگردان سینما و تلویزیون بود تا با او درباره سینمای هویتی-تاریخی گفت و گو کند. دری با اشاره به تاثیر پدرش بر فیلم‌هایش گفت: ایده چند فیلمم از پدرم بود. او در اواخر عمرش به من می‌گفت دنبال «کیف انگلیسی» برو، می‌گیرد!
دری درخصوص علت کم رونق بودن ساخت فیلم تاریخی در سینما گفت: در سینمای تاریخی پژوهش و جزییات مهم است و همین ریتم تولید را پائین می‌آورد و پرخرج می‌شود. از سویی تلویزیون مردم را بدعادت کرده است به گونه‌ای که گمان می‌کنند، حتما باید فیلم تاریخی را از قاب تلویزیون دید و نباید برای آن پول داد. فروش فیلم‌های آپارتمانی روی پرده سینما هم فیلمسازان را ترغیب کرده به جای تحمیل هزینه و انرژی زیاد، راحت‌تر فیلم پرفروش بسازند.
فیلم تاریخی را نمی‌توان با سفارش ساخت
کارگردان «کیف انگلیسی» ادامه داد: ابتدا باید بستر مادی فیلم تاریخی را فراهم کرد. فیلم تاریخی را نمی‌توان با سفارش ساخت. باید از درون فیلمساز بجوشد. امروز اولا امکان مادی تولید فیلم تاریخی وجود ندارد. ثانیا ترس ساخت فیلم تاریخی وجود دارد.
وی افزود: من سال گذشته پروانه ساخت فیلم تاریخی را گرفتم. اما از ردیف حمایت‌های فارابی در مسئله مادی بیرون آمد و همین سبب شد که متوقف شود. در حال حاضر جز حمایت دولت برای ساخت این فیلم‌ها راهی نیست. در آخرین نمونه این فیلم‌ها «یتیم خانه ایران» نیز با حمایت دولت تولید شده است.
این کارگردان درخصوص علت اقبال کمتر مخاطبان به فیلم «کلاه پهلوی» بیان داشت: سریال «کیف انگلیسی» تنها سه ثانیه ممیزی شد. هر آنچه روی کاغذ تفاهم کردیم، پخش شد. اما در «کلاه پهلوی» 300 دقیقه سانسور شد. لذا تمام بزنگاه‌های فیلم بهم ریخت. اساسا موفقیت یک سریال نظیر «کیف انگلیسی» ممکن نیست. چون اساسا ذائقه‌ها، سلایق و انتخاب مردم تغییر کرده است. آن فیلم آن زمان 80 میلیون مخاطب داشت. اگر امروز شما فیلمی با این میزان مخاطب ادعا کنید می‌سازید، باید 60 میلیارد تومان دستمزد بدهند. درست شبیه این است که شما کسی را رئیس جمهور کنید. برای اینکه آن زمان ماهواره یا شیوه‌های نوین ارتباطات اجتماعی نبود و ذائقه‌ها انقدر دستخوش تغییر نبود.
«کیف انگلیسی» و «کلاه پهلوی» در ابتدا سینمایی بودند!
دری با اشاره به آنکه گرایشم به سینماست، افزود: من از سینما به تلویزیون آمدم. هم «کیف انگلیسی» و هم «کلاه پهلوی» هر دو در ابتدا سینمایی نوشته شدند اما بعدا به تلویزیون تن دادم چون تولید چنین فیلم‌هایی در سینما ممکن نبود. ما در سریال‌سازی و سینما در دنیا استثنائیم. با توجه به خطوط قرمزی که در کشورمان داریم، کار برای ما بسیار سخت تر می‌شود. باید بسیار فسفر بسازیم. تولید درام‌هایی بدون ورود به خطوط قرمز و سالم بسیار سخت است.
چرا درباره کشورهای تحت نفوذمان فیلم نمی‌سازیم؟
وی ادامه داد: در حوزه فرهنگی خارج از مرزهای فعلی کم کار کرده‌ایم. امروز سوریه، لبنان و... کشورهایی تحت تاثیر و نفوذ ما هستند، اما دربارش فیلم نمی‌سازیم. اول از همه باید اطلاعات نویسنده و فیلمساز ما بسیار روزآمد و بروز باشد. الان تنها چیزی که درباره سوریه بدان آگاهیم و فکر می‌کنیم، مسئله «مدافعان حرم» است که خیلی هم خوب است. اما سوژه و موضوع دیگری نداریم. اگر مسئولین ما اجازه دهند و بفهمند درام عین خود جنس نیست و باید دست کارگردان را برای خلق درام باز گذاشت، حتما شاهد تولید آثاری درباره این مسائل خواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: یک بخش از مشکل نیز به کمبود اطلاعات مربوط می‌شود. سرمایه و وقت زیادی بر روی پژوهش فیلم گذاشته نمی‌شود. ایده کارگردان یا براساس شنیده و مطالعه شخصی‌اش است یا اصرار به بیان حرف خود در یک مسئله. به طور مثال درباره زندگی امام موسی صدر، سابقه حضور او در ایران و لبنان و امروز ظهور و بروز حزب‌الله لبنان اتفاقی نیافتاده است. و چون عقب هستیم و تاکنون تولیدی نداشته‌ایم، وقتی کسی بخواهد تولیدی در این زمینه بکند فکر می‌کنیم همین یک اثر خواهد بود و باید به همه چیز پاسخ داد. و این به همان امکان مادی ما باز می‌گردد.
ادای دین سینمای پیش از انقلاب به تاریخ
دری با اشاره به اینکه ما قبل از انقلاب بالغ بر 48 فیلم در حوزه تاریخی ساختیم افزود: در آن مقطع دولت تنها در 3 فیلم برای تولید دخالت کرده است. بنابراین با این نگاه باید بگوییم سینمای فقیر آن دوران به تاریخ رفت و با خود رشد می‌کرد.
این کارگردان درخصوص فیلم‌های تاریخی در سینمای آمریکا نیز بیان داشت: سینمای آمریکا از زمانی که تدوین آغاز می‌شود از همان فیلم‌های 15 دقیقه‌ای تا «تولد یک ملت» هالیوود به سمت تاریخ رفت و همان موقع برای مردم آمریکا جذاب بود. هرچند یهودیانی که وارد سینمای آمریکا شدند دستورالعمل‌های خود را در تاریخ دنبال می‌کردند و اگر سیر حرکت یهودیان را در سینما آمریکا دنبال کنید، یک سیر بسیار دقیق و عمیق است. اما برخلاف آمریکا در ایران فیلم ساختن از شخصیت‌ها و وقایع تاریخی بسیار سخت است. من می‌توانم درباره محبوب‌ترین شخصیت معاصر ایران امام خمینی (ره) حرف بزنم اما اگر درباره او فیلم بسازم هرکسی ممکن است به من اتهام بزند، چون فضای گفتاری با بصری متفاوت است. الحمدلله نمایش فیلم‌هایی نظیر «محمد رسول الله» در 300 سالن ترکیه اتفاقات مبارکی است که باید تداوم یابد.
بهروز افخمی در ادامه با مجید توکلی و پدرام شریفی، کارگردان و بازیگر فیلم سینمایی «متولد 65» به گفتگو نشست. مجید توکلی، کارگردان فیلم در ابتدای صحبت‌هایش درگذشت محسن سیف از منتقدان پیشکسوت سینما را به اهالی سینما تسلیت گفت و برای نیما طباطبایی، کارگردان جوان آرزوی سلامتی کرد.
«متولد 65» یک فیلم آپارتمانی نیست
توکلی ادامه داد: قصه «متولد 65» در یک آپارتمان شکل می‌گیرد و درباره یک آپارتمان است، اما یک فیلم آپاراتمانی نیست. «متولد 65» از آنجایی شکل می‌گیرد که صفحات مجازی در میان جوانان ما رشد بسیاری کرده است و همین موضوع سبب شده است که برخی جوانان خود را به گونه‌ای دیگر و غیرواقعی جلوه دهند. قصه درباره آرزوی زندگی کردن در یک آپارتمان لوکس درجه یک است.
وی ادامه داد: گروه همراهی داشتیم و کل فیلم در 35 جلسه تصویربرداری شد. پدرام شریفی و هنگامه حمیدزاده به عنوان زوج اصلی فیلم، با فیلمنامه و فضای فیلم به خوبی آشنا بودند و تعامل خوبی شکل گرفت. در ابتدا این ایده با آقای میرکریمی مطرح شد و قرار بود تهیه کننده باشند اما بخاطر مشکلاتی که داشتند نشد و خودشان آقای عسگرپور را معرفی کردند و ایشان از طرح استقبال کردند.
کارگردان «متولد 65» افزود: شروع اکران ما همزمان شد با آغاز اکران خارجی «دراکولا» که آقای سرتیپی در انگلیس بودند. لذا با مشکلاتی همراه شدیم اما خداروشکر تاکنون علی رغم اکران در گروه آزاد و بدون سرگروه و بیلبورد و تبلیغات خاص، تاکنون موفق بودیم.
صداقت، علت موفقیت «متولد 65»
در ادامه پدرام شریفی، بازیگر اصلی این فیلم نیز بیان داشت: من فکر می‌کنم علت موفقیت فیلم در میان مخاطبان، صداقت و روراستی قصه فیلم است. ما باید در بازی خود مرزی را پیدا می‌کردیم که نه شوخی های لوسی و زننده‌ای باشد و نه خیلی جدی. لذا باید در عین جذابیت برای مخاطب به گونه‌ای رفتار کنم که در دقیقه 60 فیلم نیز به حرف جدی من نیز نخندد. همین باعث می‌شد بازی ما سخت شود.
در ادامه مجید توکلی درخصوص بازیگران فیلم گفت: به غیر از بازی زوج اصلی فیلم، از بازی علیرضا استادی بسیار راضی هستم و حضور درجه یکی در فیلم ما داشتند و حال ما و تماشاگر را خوب کردند. ضمن اینکه از حضور افتخاری خانم نعمتی هم ممنونم.
فیلمی با بودجه 600 میلیون تومانی!
توکلی با بیان آنکه تولید این فیلم در حدود 600 الی 700 میلیون تومان خرج برداشته است، ادامه داد: من خیلی خوشحالم که فیلمم در گروه آزاد و بدون سینمای سرگروه اکران شده است و در همین فرصت کم بدون سوپراستار و تبلیغات، تاکنون به 7 سانس فوق‌العاده رسیده است و امیدوارم نهضت فیلمسازی ارزان باید در ایران جا بیافتد.
در ادامه بهروز افخمی بیان داشت: اینکه فیلمی با این هزینه کم ساخته می‌شود خیال آدم را هم در اکران راحت‌تر و موفقیت را در دسترس تر می‌کند. شما بدون تبلیغات و با سالن‌های کم شروع کردید و اگر بسیاری از فیلم‌های اول درصف اکران چنین شرایطی داشتند شاید با اکران در این فصل هم به تعیین هزینه خود می‌رسیدند. متاسفانه برخی از فیلمسازان جوان ما در انتظار یک شرایط اکران فوق‌العاده با 30 سالن و یک سرگروه خوب، احتمالا اصلا فیلم شان اکران نشود. اما به نظرم اگر مثل شما حاضر به شروع اکران شوند و به معرفی فیلم خود بپردازند، به زودی سانس‌های خوبی هم به آنها داده می‌شود.
پیشنهادهای بازی جدید با نمایش فیلم‌هایم
پدرام شریفی نیز بیان داشت: اینکه همواره کارگردانان و تهیه کنندگان در انتخاب بازیگر به دنبال گزینه‌های از پیش تضمین شده هستند، بخشیش به این خاطر است که آن کارگردان یا تهیه کننده به کار خود ایمان ندارند و می‌ترسند از اینکه فیلمنامه بدون بازیگر مطرح جواب دهد. اما خداروشکر در این فیلم این فرصت داده شد. بعد از نمایش فیلم‌هایم «سیانور» و «متولد 65» در همین چند روز اخیر پیشنهادهایی برای بازی در فیلم جدید داشته‌ام اما هنوز قراردادی امضا نکرده‌ام. فعلا امسال «هجوم» را با شهرام مکری بازی کردم.
لزوم حمایت از سینمای قصه‌گو و مردمی
مجید توکلی: خداروشکر می‌کنم که فیلم در این شرایط در حال اکران است و امیدوارم از سینمای قصه‌گو باز هم دفاع شود و پشتش بایستند. این روزها که با مردم به تماشای فیلم می‌نشینم حس خیلی خوبی به من دست می‌دهد و امیدوارم فیلم بعدی‌ام هم در همین مسیر قرار گیرد. فهمیدم که فیلم قصه‌گو و برای مردم باید ساخت.
علی حاتمی جلوتر از سینمای ملی
«هفت» در بخش میز نقد خود به نقد و بررسی آثار مرحوم علی حاتمی با حضور مسعود فراستی و جواد طوسی، منتقد سینما پرداخت. جواد طوسی درخصوص آثار حاتمی گفت: علی حاتمی اولین فیلمسازی بود که جلوتر از عنوان «سینمای ملی» خود به ارزش‌های خانواده، ملیت و... وفادار بود و به سراغشان رفت. جامعه‌ای که مدرنیستم را به شکل غلط می‌خواست تجربه کند بدش نمی‌آمد که سنت را معنای متفاوتی ببخشد، اما در کلیت آثار علی حاتمی سنتی را می‌بینیم که متفاوت از این است.
وی افزود: سینمای علی حاتمی متمایل به ادبیات منظوم و شیوه دیالوگ نویسی او خاص بود. حاتمی تعلق خاطر به تئاتر نیز داشته است. حاتمی در مقایسه با بیژن مفید فیلمسازیست که دغدغه امروزی بودن را ندارد و ویژگی اقلیمی بودن در کارهای او بارز است.
علی حاتمی مصداق سینمای ملی
مسعود فراستی نیز بیان داشت: مصداق سینمای ملی اساسا علی حاتمی است. منتها این بحث تقلیل گرایانه‌ای برای این مصداق است. آیا وقتی از سینمای ملی حرف می‌زنیم یعنی اینکه اگر فیلمی سینمای ملی نباشد، ابدا سینما نیست؟ اصلا اینطور نیست.
این منتقد افزود: آیا ایرانی بودن فیلمساز و فیلم را در دوره معنی ساختن کافیست که بگوییم سینمای ملی است؟ اگر این چنین باشد تمام فیلم‌هایی تولید شده در این مرز و بوم ملی است. آیا این ملی بودن تنها از ادبیات و سنن نمایشی در می‌آید؟ آیا یک پوسته ظاهری است؟ یعنی از سفره، زورخانه و ... می‌آید؟ چیزی که در فیلم‌های علی حاتمی ست. این چیزها پوسته ظاهری ست که باید باشد اما به تنهایی ابدا سینمای ملی نمی‌دهد.
«طوقی» تا حدودی به فرم می‌رسد
فراستی ادامه داد: به نظرم اگر فرم نداشته باشیم نه سینمای دینی داریم و نه سینمای ملی. فرم، تجیمع اشیاء یا تکنیک نیست. من به نظرم در فیلم «طوقی» تا حدودی در فضا و لوکیشن به فرم اینجایی می‌رسیم.
فیلم‌های علی حاتمی بهترین نمونه‌های حیا و نجابت ایرانی
در ادامه بهروز افخمی اظهار داشت: «طوقی» انقدر فیلم خوبی ست که به نظرم یک نفر باید دوباره آن را بسازد. البته من که جرات ندارم این کار را بکنم. حیا و نجابت ایرانی در این فیلم بسیار خوب است. اصلا هیچ کس مثل علی حاتمی، حیا را به خوبی درنیاورده است. «دلشدگان» در موسیقی و آهنگ به خوبی این حیا را ایجاد می‌کند.
فراستی ادامه داد: «سوته دلان» هم از فیلم‌های منتخب من از حاتمی بود اما دوباره الان که آن را دیدم اداهای فیلم مرا اذیت کرد. مخصوصا بهروز وثوقی.
طوسی نیز بیان داشت: دو دوره اصلی در فیلمسازی علی حاتمی وجود دارد، در دوره اول قصه بسیار محوریت دارد و در دوره دوم همه چیز بیشتر اپیزودیک است. ضمن اینکه مضامینی که علی حاتمی انتخاب می‌کرد که در دوره دیگری از وضعیت کشور به خطوط قرمز تبدیل می شد. فیلم‌هایی مثل «خواستگار» و ... اصلا امروز قابل نمایش نیست.
«خواستگار» نمونه یک فیلم فارسی
فراستی: فیلم «خواستگار» را من دوباره دیدم، به شدت فیلم بد و «فیلم فارسی» است. جای دوربین، قاب‌ها، کات‌ها، زوم‌ها، کاراکترها و... به شدت فیلم فارسی است. چیزی که در «خواستگار» نیست علی حاتمی «طوقی» است. نمی‌توان با المان‌های فیلم فارسی به مبارزه با فیلم فارسی رفت! وجه عارفانه را در آثار حاتمی اصلا نمی‌فهمم. از چه زمانی شروع می‌شود و چگونه ادامه می‌یابد.
وی افزود: من تنها در «طوقی» علی حاتمی فرم را با آدم‌های متناسب و درست با روح و حس و حال بجا می‌بینم با یک سمفونی واحد و متحد، اما آثار دیگر این کارگردان به شدت تکنیکال هستند.
در ادامه افخمی پرسید: اگر این چنین است پس چطور ما نمی‌توانیم فیلم‌های دیگر او را فراموش کنیم؟ اگر فرم ندارند حس و روح آنها را چگونه دریافت کرده‌ایم؟
فراستی پاسخ داد: وقتی شما با تاریخ به مثابه تاریخ معین کار می‌کنی، نباید بخش‌هایی از آن را تکه تکه کنی و حرف خود را بزنی. این جعل و نگاه ارتجاعی به تاریخ است. تو می‌توانی از تاریخ الهام بگیری، اما وقتی تاریخ را به مثابه مستند می‌نگری، باید بدان پایبند باشی اما علی حاتمی در «هزاردستان» خلاف این عمل می‌کند.
فیلم‌هایی مبتی بر حس و غریزه
نهایتا طوسی بیان داشت: فیلم‌های علی حاتمی مبتنی بر حس و غریزه خود او -نه عقلانی- یک نگاه کولاژگونه دارد. این نگاه کولاژگونه ممکن است تو را اذیت و من را خشنود کند.
فراستی نیز نهایتا گفت: علاقه علی حاتمی نوستالژی است و بدترین نوستالژی علی حاتمی «مادر» است.
برنامه سینمایی «هفت» هر هفته جمعه شب ها با اجرا و سردبیری بهروز افخمی روی آنتن شبکه سه سیما می‌رود.
انتهای پیام/ 121
