زندان‌بان اسناد نیستیم/ تا پایان سال جاری انقلابی در تاریخ شفاهی دفاع مقدس صورت می‌گیرد

گروه حماسه و جهاد دفاع پرس - ستاد تبلیغات جبهه و جنگ هم زمان با آغاز جنگ تحمیلی از سوی دولت عراق و همچنین در طول دوران دفاع مقدس در سال 1359 در دو بخش اسناد داخلی و خارجی با بهره‌مندی از خبرگزاری‌ها، رسانه‌های جمعی، اخبار و اطلاعات، بولتن‌ها و سازمان‌های وابسته به نیروهای مسلح ارتش، سپاه، ژاندارمری، جهاد سازندگی، بنیاد شهید و سازمان‌های بین المللی آغاز به کار و تا پایان دوران دفاع مقدس به ماموریت خود ادامه داده است و در کنار سایر مراکز اسنادی کشور حماسه هشت سال دفاع مقدس را ثبت و ضبط کردند.

در سال 1384 ذخیره سازی رایانه‌ای اسناد دفاع مقدس در دستور کار مدیریت اسناد قرار گرفت و دستور تشکیل آرشیو ملی جنگ از ستاد کل نیروهای مسلح که براساس نامه وزارت امور خارجه به دبیر شورای امنیت ملی وقت صادر شده بود، انگیزه و گستره این کار را چند برابر کرد و پس از یک سری مکاتبات و تدابیر اصلاحی نهایتا دستور تشکیل «مرکز ملی اسناد دفاع مقدس» از ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ابلاغ و زمینه تحقق این آرمان ملی برای ایجاد مرکزیتی ملی جهت دستیابی متمرکز، بهینه و موثق به اطلاعات مرتبط به حماسه هشت سال دفاع مقدس را فراهم ساخت. در سال 1393 با ابلاغ ریاست محترم ستاد کل نیروهای مسلح سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تشکیل شد.

این مرکز پس از دفاع مقدس با رویکرد و ماموریتی جدید به جمع آوری، نگه داری و مستندسازی اسناد به جای مانده از آن دوران تحت عنوان مرکز اسناد در معاونت تحقیقات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس پرداخته و برابر اوامر ریاست ستاد کل نیروهای مسلح کلیه اسناد و مدارک کمیسیون‌های اسرا و مفقودین از سال 1392 از دفتر عمومی حفاظت اطلاعات به سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس منتقل شد.

در سال 1393 سازمان اسناد به استناد بند الف از ماده 3 اساسنامه بنیاد به منظور جلوگیری از موازی کاری بین دستگاه‌های دولتی و نیروهای مسلح با هدف دستیابی سریع و دقیق به اطلاعات و اسناد دوران دفاع مقدس شروع به کار کردو از مورخ 24 بهمن ماه 1394 بنا به حکمی، ریاست ستاد کل نیروهای مسلح جدول سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس را تصویب و رسماً به بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس ابلاغ شد.

سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس یکی از مهم ترین مراکز اسنادی کشور در حوزه اسناد مربوط به هشت سال دفاع مقدس است که زمینه های تشکیل آن به سال های اول انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی عراق برمی‌گردد.

به مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب و جهت آشنایی با فعالیت‌های صورت گرفته و برنامه‌های پیش روی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس خبرنگار دفاع پرس با سردار «غلامرضا علامتی» رئیس این سازمان به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

هدف از تشکیل این مرکز اسنادی در حقیقت تحقیق، شناسایی، جمع آوری و تدوین آثار مکتوب و غیرمکتوب فرهنگی، تاریخی، هنری و علمی دوران دفاع مقدس است. ثبت خاطرات و وقایع جنگ تحمیلی به عنوان «تاریخ شفاهی دفاع مقدس» از جمله دیگر وظایف این سازمان برشمرده می‌شود. گاها خاطراتی در دل رزمندگان، فرماندهان و ایثارگران به یادگار مانده است که هرگز به ثبت نرسیده است. ثبت تاریخ شفاهی سیاست گذاری شد تا مبادرت به اخذ تمام خاطرات ایثارگران دوران دفاع مقدس در تمام سازمان های لشکری و کشوری بنماییم. از این رو پس از ثبت تاریخ شفاهی، مصاحبه تبیین شده و به عنوان یک سند منتشر می شود.

در سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس بحث آموزش، پژوهش و استفاده از فناوری‌های نوین در ثبت، نگهداری و انتشار اسناد را متوجه قرار دادیم تا از این طریق مطالب و سیاست‌های کلی انجام شود. در سال گذشته آیین نامه حفظ و نگهداری اسناد و مدارک را در شورای راهبردی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس مصوب شد. بزودی به هیات امنای بنیاد ابلاغ خواهد شد که تکلیف حفظ و نگهداری تمام اسناد دفاع مقدس را در تمام سازمان های نیروهای مسلح و دستگاه های کشوری مشخص کنند. ذیل آن شورای اسناد دفاع مقدس شکل خواهد گرفت که چیزی حدود 18 سازمان در آن شورا عضو خواهند بود تا راهبری اسناد دفاع مقدس را انجام دهند. این سیاست گذاری‌، دستورالعمل و آیین‌نامه‌ها چیزهایی است که در دستور اجرای کار ما هستند تا بتوانیم اسناد را به خوبی نگهداری کنیم.

اسناد به مصابه بخشی از هویت ملی و یا فرهنگی ما هستند. هشت سال دفاع مقدس برگ زرین تاریخ ما است و طبیعتا با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری که فرمودند ما باید این اسناد را نگهداری‌، حفظ و پردازش کنیم و در اختیار علاقمندان قرار دهیم؛ کار را شروع کردیم. فعالیت‌مان را از اسنادی که در مرکزیت داشتیم، آغاز کردیم. براساس استانداردهای لازم 10 میلیون سند توصیف، فهرست نویسی، پردازش و ورود اسناد در سامانه الکترونیک شدند. این سامانه به نیروهای مسلح، مراکزی نظامی و عموم مردم خدمات رسانی خواهد کرد. سامانه سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس در هفته دفاع مقدس عملیاتی خواهد شد.

با بارگذاری اسناد در سامانه اسناد ملی کشور، علاقمندان این امکان را دارند که در منزل خود به اطلاعات دسترسی یابند و یا به صورت حضوری مراجعه کرده تا آن ها را راهنمایی کنیم. ما زندان‌بان اسناد نیستیم بلکه در نظر داریم آسان ترین راه جهت دسترسی علاقمندان به اطلاعات را بیابیم تا این میراث گران‌بها ترویج یافته و همچنین به نسل بعدی منتقل شود. مقداری از مطالب دفاع مقدسی و اسناد در سایت کتابخانه ملی بخش دفاع مقدس بارگذاری شده که علاقمندان می توانند به سایت مراجعه کنند.

در موضوع کتاب نیز، کتابخانه دفاع مقدس را به کتابخانه ملی جمهوری اسلامی انتقال دادیم. تهیه کتاب‌های دیجیتالی از دیگر برنامه های سازمان است تا علاقمندان در سراسر دنیا با دانلود کتب دفاع مقدسی، به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی یابند. همچنین پایان نامه ها و طرح‌های تحقیقاتی نیز دیجیتالی خواهند شد.

سایر سازمان ها موظف هستند که تکلیف اسناد دفاع مقدسی خود را مشخص کنند. اگر امکانات ساماندهی و پردازش اسناد را دارند، نسخه الکترونیکی را متقابل عکس‌العمل سازمان انجام داده و یک نسخه آن را در به سازمان سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس ارسال کنند. در غیر این صورت اسناد را واگذار کنند تا سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس آن‌ها را حفظ و انتشار دهد.

به تمام دستگاه‌ها و وزارت خانه از طریق بخشی که ایجاد شده ابلاغ شده تا آنها این ماموریت را در تمام ادارات استان‌ها انجام دهند. تمام دستگاه‌ها و وزارت‌خانه ها که نقشی در دفاع مقدس داشتند، در حال جمع آوری، تبیین و تدوین اسناد هستند. این کار شروع شده است. با برگزاری کارگاه‌های آموزشی کارکنان سازمان ها را با نحوه نگهداری و پردازش اسناد آشنا می‌کنیم. چند کارگاه آموزشی در مرکزیت برگزار کردیم و هفته آینده به میزبانی استان همدان کارگاه آموزشی دیگری برگزار می‌شود. گفتنی است که سازمان های مردم نهاد نیز به طول خودجوش فعالیت‌های خود را آغاز کردند.

در اولویت سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس ثبت اسناد سازمان‌هایی همچون نیروهای مسلح، سپاه، ارتش، جهاد و ... است که در دوران جنگ درگیر بودند. علاوه بر این سازمان‌ها دیگر اسناد باقی مانده از دوران دفاع مقدس را نیز ثبت و نگهداری می‌کنیم. با راه اندازی سامانه سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس، دریچه‌ای میان ما و مردم باز می‌شود تا اسناد خود را برای نگهداری به ما بسپارند.

یکی از مراحل مقابله با تحریف و فراموشی دفاع مقدس، حفظ، نگهداری و نشر اسناد دفاع مقدسی است. اگر بخواهیم فرهنگ یک کشور را برای آیندگان بازگو کنیم باید مستند بر اسناد واقعی باشد. موضوعی را بدون پشتوانه نمی توان به مردم القا کرد. این پشتوانه حتما باید متکی بر اسناد و گنجینه هایی باشد که در دفاع مقدس تولید شده و منطق بر تاریخ شفاهی باشد. در این صورت است که آیندگان به تاریخ پرافتخار خود آشنا خواهند شد.

جهت جلوگیری از تحریف و یا ورود اسناد جعلی به اسناد دفاع مقدسی، کمیته ای در جهت تعیین اصالت سند در سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تشکیل شده است. اسناد پیش از پردازش در این کمیته مورد بررسی قرار می‌گیرند.

تاریخ شفاهی نوع دیگری از اسناد دفاع مقدسی برشمرده شده که به عنوان یک سند نگهداری می شود. در سال گذشته سیاست گذاری که انجام دادیم به این شکل بوده که عناصر نیروهای مسلح، عناصر دولتی و سایر مراکز خاطرات ایثارگران را جمع‌آوری کنند.

در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس خاطرات رزمندگان جمع آوری شده و بزودی در قالب کتاب چاپ و رونمایی می‌شود. در دوران دفاع مقدس همه اقشار از سراسر کشور حضور داشتند، در نظر داریم موجی ایجاد کنیم تا رزمندگان و فرماندهان جهت ثبت آن وقایع بار دیگر به میدان بیایند. به جهت گستردگی کار، یک سازمان به تنهایی قادر به ثبت، حفظ و نشر آن نیست. باید در این امر فرهنگ سازی صورت گیرد و همه وارد این مقوله شوند تا اسناد برای نسل های بعد باقی بماند. رزمندگان دوران دفاع مقدس با مراجعه به یگان اعزامی خود می‌توانند خاطرات آن دوران را ثبت کنند.

قصد داریم در برنامه پنج ساله ششم توسعه، اسناد دفاع مقدس را جمع آوری و ساماندهی کنیم. این امر مورد هدف ماست و در سند راهبردی در بنیاد آمده است و ما در روند انجام این کار نظارت انجام می دهیم. مراحل ثبت و نگهداری 500 هزار برگ سند را طی سه ماهه گذشته آغاز کردیم. اقدامات بعدی برای بارگذاری در سامانه است. هر سال یک پیشرفت 20 درصدی را در این امر پیش بینی کردیم که در برنامه پنج ساله دنبال خواهیم کردیم.

با گذشت 29 سال از اتمام جنگ تحمیلی، عقب ماندگی های زیادی در ثبت و نگهداری اسناد داریم که باید جبران کنیم. از سوی دیگر آسیب‌های جدی در تاریخ شفاهی وجود دارد زیرا خانواده های معزز شهدا به جهت کهولت سن به رحمت خدا رفتند و بر اثر گذر زمان نیز رزمندگان و فرماندهان خاطرات آن روزها را فراموش می کنند. در صورتی که در برنامه پنج ساله نتوانیم به سرعت این اطلاعات را جمع آوری کنیم، در پنج سال دوم، به منابع دست اول دسترسی نخواهیم داشت.

امیدوارم بتوانیم تا پایان سال یک انقلاب در تاریخ شفاهی داشته باشیم و حداقل در چند مرحله، 50 عنوان کتاب رونمایی کنیم.

ادامه دارد...

انتهای پیام/ 131