نقش خراسان در آزادسازی خرمشهر؛
حضور یگانی تیپ 21 امام رضا (ع) در عملیات بیتالمقدس
تیپ 21 امام رضا (ع) اول در محور چزابه خط پدافندی داشت، بعد که قرار شد تیپ جوادالائمه (ع) به عنوان تیپ دوم استان خراسان آن جا را تحویل بگیرد تیپ 21 امام رضا (ع) را با عملیات آفندی، در عملیات بیتالمقدس به صورت یگانی وارد عمل کردند.
به گزارش دفاع پرس از مشهد، به مناسبت سی و پنجمین سالگرد حماسه فتح خرمشهر به نقش یگانهای شرکت‌کننده از استان خراسان در عملیات بیتالمقدس از زبان فرماندهان و رزمندگان این عملیات اشاره‌ای خواهیم داشت.
در عملیات بیتالمقدس، تیپ 21 امام رضا (ع) از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرماندهی سردار سرلشکر شهید محمد مهدی خادم‌الشریعه و سپس سردار سرلشکر شهید ولی‌الله چراغچی و تیپ 18 جوادالائمه (ع) به فرماندهی سردار عباس شاملو تحت فرماندهی قرارگاه نصر به فرماندهی سردار سرلشکر شهید حسن باقری در کنار سایر یگانهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و ارتش جمهوری اسلامی ایران مأموریت محوله را انجام دادند.
لشکر همیشه پیروز 77 ثامن‌الائمه (ع) در دو مرحله عملیات بیتالمقدس اعم از تک پشتیبانی و مرحله چهارم شرکت داشت.
جهاد سازندگی خراسان نقش بسزايي در پیروزی عملیات بیتالمقدس داشت. در این عملیات جهاد خراسان احداث و تعمیر 108 کیلومتر جاده، 200 مورد ساخت سنگر، 41 کیلومتر احداث خاکریز و احداث 5 مقر توپخانه و تقدیم 12 شهید و ده‌ها مجروح را در کارنامه خود دارد.
سردار سرلشکر شهید ولی‌الله چراغچی فرمانده وقت تیپ 21 امام رضا (ع) طی مصاحبه‌ای درباره نقش این تیپ در عملیات آزادسازی خرمشهر می‌گوید: «ما به این منطقه منتقل شده‌ایم تا نیروهای دشمن را منهدم و فرصتی ایجاد کنیم تا نیروهای دیگر که برای آزادی خرمشهر آمده‌اند بتوانند طرحشان را اجرا کنند. کار ما این است که نیروهای احتیاط دشمن را که در عمق هستند، به خاکریزهای اول و دوم بکشیم و حالا زمانی است که باید ضربه نهایی را به دشمن بزنیم».
سردار علی رضایی از همرزمان سردار شهید چراغچی درباره عملیات بیتالمقدس می‌گوید: «عملیات بیتالمقدس اولین عملیات آفندی نیروهای خراسان در قالب تیپ بود. در عملیات فتح‌المبین و طریق‌القدس، نیروهای خراسان به صورت گردانی عمل کرده بودند.
سردار جانباز محمود باقرزاده از رزمندگان حاضر در عملیات آزادسازی خرمشهر نیز گفت: «ماموریتی را جداگانه تنها به تیپ 21 امام رضا (ع) در منطقه حسینیه داده بودند. شهید چراغچی به عنوان فرمانده تیپ 21 امام رضا (ع) عملیات بیتالمقدس را در مرحله سوم انجام داد. عملیات تیپ، یک عملیات ایذایی بود. فرماندهی قرارگاه قدس با سردار غلام‌پور بود که گفت تیپ امام رضا (ع) این عمليات را انجام دهد. به شهید چراغچی هم دستور داده شد که این عملیات ایذایی و پشتیبانی را فرماندهی کند. شهید چراغچی انسانی بود مطیع و ولایتی و این مسئولیت را که بسیار سنگین بود، قبول کرد هر چند که فشار زیادی را متحمل شد.»
محمد پاشایی که در عملیات بیتالمقدس حضور داشته است ابراز داشت: «یکی از عملیات‌هایی که واقعاً فشار زیادی روی تیپ 21 امام رضا (ع) آمد، عملیات بیتالمقدس بود در این عملیات، تیپ مأموریت پیدا کرد که از منطقه هویزه وارد عمل شود. منطقه‌ای بود به نام رودخانه کرخه نور، این منطقه در شرق بستان قرار داشت. منطقه‌ای که به تیپ داده بودند، منطقه بسیارصعب‌العبوری بود. دشمن در این منطقه موانع زیادی ایجاد کرده بود. از جمله کانال‌هایی کنده بود که نیروهای عراقی به راحتی به صورت دو نفره می‌توانستند در آن رفت و آمد کنند. یک کانال بسیار عریضی بود. وسط خاکریز را شکافته بودند و کانال انفرادی زده بودند. ما می‌دیدیم ماشین‌های نظامی عراق می‌آمدند. نیرو هم می‌آمد ولی این نیروها یک آن گم ناپدید مي‌شدند، گفتیم حتماً سنگرهای اجتماعی ساخته‌اند. این ماشین‌ها آنجا می‌رفتند و نیروها را تخلیه می‌کردند. منطقه سختی بود. در این عملیات سردار محمدباقر قالیباف فرمانده یکی از گردان‌های عمل کننده بود و همچنین شهید مهدی میرزایی هم فرمانده گردان تخریب تیپ امام رضا (ع) بود و چند فرمانده دیگر.
تیپ امام رضا (ع) با استعداد هفت یا هشت گردان از قویترین تیپ‌های موجود منطقه خوزستان بود. یعنی قدرت بسیار خوب نظامی داشت و تجارب حضور در شلمچه و عملیات‌های چزانه و بستان را هم داشت. دو گردان از نیروهای ما رفتند و خط را شکستند. آتش خیلی سنگین بود ولی موفق شدند و به اهداف خود رسیدند.»
جلیلیان نیز درباره عملیات بیتالمقدس گفت: «در عملیات کرخه نور با چهار گردان وارد عمل شدیم. تحلیل من این است که اگر این عملیات انجام نمی‌شد، چه بسا که بحث خرمشهر هم مسکوت می‌ماند. در عملیات حسینیه نیروها خودشان را رساندند به دژ و در خاکریز مرزی مستقر شدند. حتی بعد از فتح خرمشهر دشمن می‌خواست از همین جا بیاید و دوباره به طرف خرمشهر برود و همین جا عملیات شد. یعنی عملیات حسینیه دو مرحله بود یک مرحله بچه‌ها رفتند خودشان را رساندند تا دژ حسینیه و پشت حسینیه مستقر شدند و بحث دیگر آن عملیات معروف حسینیه بود که خود شهید چراغچی فرماندهی این عملیات را بر عهده داشت و عملیات موفقی بود.
سرهنگ مهدی خویشاوندی از همرزمان شهید چراغچی و از نیروهای عمل‌کننده در عملیات آزادسازی خرمشهر درباره این عملیات اظهار داشت: «تیپ تازه تأسیس امام جواد (ع) که تشکیل شد فرستاده شد برای پدافند چزابه و تیپ امام رضا (ع) هم برای شرکت در عملیات بیتالمقدس به اهواز آمد. تا 9 اردیبهشت فرصت زیادی نبود. عملیات بیتالمقدس نزدیک بود و قرار بود که خرمشهر آزاد شود. هشت گردان نیرو بود و مرخصی افراد کادر لغو شده بود.
در کانال کرخه نور دو گردان شهید آهنی و سردار قالیباف توی کرخه وارد شدند. نهم اردیبهشت 1361 بود. این عملیات آنقدر سخت بود که این گردان‌ها تقریباً از دست رفتند. گردان سوم که وارد عمل شد گردان شهید عامل بود که ما در آن گردان بودیم. بقیه گردان‌ها بعد از مدتی آماده شدند که عملیات «کانال بیوض» را انجام دهند. محورهای سخت منطقه را به تیپ 21 امام رضا (ع) واگذار کرده بودند و تا پایان جنگ تحمیلی همین وضعیت بود. یعنی جاهایی را که یگانهای دیگر حاضر نبودند وارد عمل شوند به تیپ 21 امام رضا (ع) واگذار می‌شد. دلیل اصلی آن هم روحیه اطاعت‌پذیری شهید چراغچی بود.
شهید چراغچی و فرماندهان دیگر تیپ 21 امام رضا (ع) حاضر بودند در سخت‌ترین هم عملیات کنند. در کانال بیوض هم یک عملیاتی انجام شد، توی مرحله دوم محور لو رفته بود. وقتی بچه ها وارد کانال شدند عراقی‌ها تیربار گذاشته بودند روبروی محور و بچه‌ها نتوانستند مستقر بشوند. در مراحل بعدی دوباره تیپ امام رضا (ع) مجدداً وارد عمل شد. عبور از کارون را داشتیم و در ایستگاه 7 یک خاکریز دسته عصایی بود که تیپ آنجا وارد عمل شد. به علت فشاری که بر روی دشمن آمد، از پادگان حمید و طلائیه عقب نشست. بار دیگر تیپ را منتقل کردند به ایستگاه حسینیه و عملیاتی انجام شد و عملیات موفقی هم بود. در این عملیات توانستیم قسمتی از دژ خودی و دژ دشمن را بگیریم و در آنجا مستقر شویم. همان روز بچه‌های مهندسی آمدند و خاکریز زدند و یکی از کسانی که روی بولدوزر نشسته بود و خاکریز می‌زد یادم هست سردار قالیباف بود. در شرایطی که سردار قالباف مشغول احداث خاکریز بود سرداران شهید چراغچی و خادم‌الشریعه هم آمده بودند و بحث می‌کردند که خاکریز باید کجا باشد، چون قسمتی از خط رها بود و باید ترمیم می‌شد. در همین جا در خط حسینیه بود که سردار خادم‌الشریعه به شهادت رسید و از آن روز، سردار شهید چراغچی به عنوان فرماندهی تیپ معرفی شد.
تمام این مدت تا آزادسازی خرمشهر و تا 7 یا 8 روز بعد از آزادی خرمشهر تیپ امام رضا (ع) در خط حسینیه مستقر بود و عملیات هایی را انجام می‌داد که بیشتر حالت تثبیت منطقه را داشت و دیگر عملیات ایذایی بود که دشمن نتواند نیروهایش را به خرمشهر منتقل کند. از جمله آنها عملیاتی بود که در تاریخ 1361/3/4 بعد از آزادسازی خرمشهر انجام شد.
یک خط 21 کیلومتری در منطقه حسینیه تحویل تیپ امام رضا (ع) شد که منطقه بسیار حساسی بود و اگر آنجا مشکلی پیش می‌آمد نه خرمشهر به راحتی آزاد می‌شد و نه حفظ می‌شد.
فاصله ما در این خط با خرمشهر حدود 30 کیلومتر بود که مأموریت داشتیم که با عراقی‌ها درگیر شویم تا نتوانند نیروهایشان را سازمان دهند و به خرمشهر پاتک کنند. کار بسیار سختی بود. توی گردان شهید عامل که من بودم در مراحل بعدی عملیات بیت المقدس وقتی که خط را ترک می‌کردیم فقط 94 نفر بر می‌گشتیم و کلاً در هر گردان بیشتر از ۴ نفر کادر نمانده بودند و همه به شهادت رسیده بودند.
در عملیات بیتالمقدس، تیپ 21 امام رضا (ع) از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرماندهی سردار سرلشکر شهید محمد مهدی خادم‌الشریعه و سپس سردار سرلشکر شهید ولی‌الله چراغچی و تیپ 18 جوادالائمه (ع) به فرماندهی سردار عباس شاملو تحت فرماندهی قرارگاه نصر به فرماندهی سردار سرلشکر شهید حسن باقری در کنار سایر یگانهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و ارتش جمهوری اسلامی ایران مأموریت محوله را انجام دادند.
لشکر همیشه پیروز 77 ثامن‌الائمه (ع) در دو مرحله عملیات بیتالمقدس اعم از تک پشتیبانی و مرحله چهارم شرکت داشت.
جهاد سازندگی خراسان نقش بسزايي در پیروزی عملیات بیتالمقدس داشت. در این عملیات جهاد خراسان احداث و تعمیر 108 کیلومتر جاده، 200 مورد ساخت سنگر، 41 کیلومتر احداث خاکریز و احداث 5 مقر توپخانه و تقدیم 12 شهید و ده‌ها مجروح را در کارنامه خود دارد.
سردار سرلشکر شهید ولی‌الله چراغچی فرمانده وقت تیپ 21 امام رضا (ع) طی مصاحبه‌ای درباره نقش این تیپ در عملیات آزادسازی خرمشهر می‌گوید: «ما به این منطقه منتقل شده‌ایم تا نیروهای دشمن را منهدم و فرصتی ایجاد کنیم تا نیروهای دیگر که برای آزادی خرمشهر آمده‌اند بتوانند طرحشان را اجرا کنند. کار ما این است که نیروهای احتیاط دشمن را که در عمق هستند، به خاکریزهای اول و دوم بکشیم و حالا زمانی است که باید ضربه نهایی را به دشمن بزنیم».
سردار علی رضایی از همرزمان سردار شهید چراغچی درباره عملیات بیتالمقدس می‌گوید: «عملیات بیتالمقدس اولین عملیات آفندی نیروهای خراسان در قالب تیپ بود. در عملیات فتح‌المبین و طریق‌القدس، نیروهای خراسان به صورت گردانی عمل کرده بودند.
تیپ 21 امام رضا (ع) اول در محور چزابه خط پدافندی داشت. بعد که قرار شد تیپ جوادالائمه (ع) به عنوان تیپ دوم استان خراسان آن جا را تحویل بگیرد تیپ 21 امام رضا (ع) را بار عملیات آفندی، در عملیات بیتالمقدس به صورت یگانی وارد عمل کردند. در اصل تک اصلی جای دیگری بود. در عمل تک پشتیبانی مطرح بود. قرار بود که ما دشمن را در این محور درگیر کنیم و قرارگاه‌های دیگر از جاده آبادان ـ اهواز وارد بشوند و عقبه‌های دشمن را ببندند که در مرحله دوم ما را بردند در ایستگاه حسینیه و در آنجا عمل کردیم، در چند مرحله از عملیات بیتالمقدس، تیپ امام رضا (ع) توانست به اهداف خود برسد و مأموریت محوله را به نحو احسن انجام دهد».
سردار جانباز محمود باقرزاده از رزمندگان حاضر در عملیات آزادسازی خرمشهر نیز گفت: «ماموریتی را جداگانه تنها به تیپ 21 امام رضا (ع) در منطقه حسینیه داده بودند. شهید چراغچی به عنوان فرمانده تیپ 21 امام رضا (ع) عملیات بیتالمقدس را در مرحله سوم انجام داد. عملیات تیپ، یک عملیات ایذایی بود. فرماندهی قرارگاه قدس با سردار غلام‌پور بود که گفت تیپ امام رضا (ع) این عمليات را انجام دهد. به شهید چراغچی هم دستور داده شد که این عملیات ایذایی و پشتیبانی را فرماندهی کند. شهید چراغچی انسانی بود مطیع و ولایتی و این مسئولیت را که بسیار سنگین بود، قبول کرد هر چند که فشار زیادی را متحمل شد.»
محمد پاشایی که در عملیات بیتالمقدس حضور داشته است ابراز داشت: «یکی از عملیات‌هایی که واقعاً فشار زیادی روی تیپ 21 امام رضا (ع) آمد، عملیات بیتالمقدس بود در این عملیات، تیپ مأموریت پیدا کرد که از منطقه هویزه وارد عمل شود. منطقه‌ای بود به نام رودخانه کرخه نور، این منطقه در شرق بستان قرار داشت. منطقه‌ای که به تیپ داده بودند، منطقه بسیارصعب‌العبوری بود. دشمن در این منطقه موانع زیادی ایجاد کرده بود. از جمله کانال‌هایی کنده بود که نیروهای عراقی به راحتی به صورت دو نفره می‌توانستند در آن رفت و آمد کنند. یک کانال بسیار عریضی بود. وسط خاکریز را شکافته بودند و کانال انفرادی زده بودند. ما می‌دیدیم ماشین‌های نظامی عراق می‌آمدند. نیرو هم می‌آمد ولی این نیروها یک آن گم ناپدید مي‌شدند، گفتیم حتماً سنگرهای اجتماعی ساخته‌اند. این ماشین‌ها آنجا می‌رفتند و نیروها را تخلیه می‌کردند. منطقه سختی بود. در این عملیات سردار محمدباقر قالیباف فرمانده یکی از گردان‌های عمل کننده بود و همچنین شهید مهدی میرزایی هم فرمانده گردان تخریب تیپ امام رضا (ع) بود و چند فرمانده دیگر.
تیپ امام رضا (ع) با استعداد هفت یا هشت گردان از قویترین تیپ‌های موجود منطقه خوزستان بود. یعنی قدرت بسیار خوب نظامی داشت و تجارب حضور در شلمچه و عملیات‌های چزانه و بستان را هم داشت. دو گردان از نیروهای ما رفتند و خط را شکستند. آتش خیلی سنگین بود ولی موفق شدند و به اهداف خود رسیدند.»
جلیلیان نیز درباره عملیات بیتالمقدس گفت: «در عملیات کرخه نور با چهار گردان وارد عمل شدیم. تحلیل من این است که اگر این عملیات انجام نمی‌شد، چه بسا که بحث خرمشهر هم مسکوت می‌ماند. در عملیات حسینیه نیروها خودشان را رساندند به دژ و در خاکریز مرزی مستقر شدند. حتی بعد از فتح خرمشهر دشمن می‌خواست از همین جا بیاید و دوباره به طرف خرمشهر برود و همین جا عملیات شد. یعنی عملیات حسینیه دو مرحله بود یک مرحله بچه‌ها رفتند خودشان را رساندند تا دژ حسینیه و پشت حسینیه مستقر شدند و بحث دیگر آن عملیات معروف حسینیه بود که خود شهید چراغچی فرماندهی این عملیات را بر عهده داشت و عملیات موفقی بود.
ما در این عمليات وظيفه انهدام نیروهای دشمن را داشتیم و اینکه جلوی پاتک دشمن را بگیریم. دشمن می‌خواست تمام منطقه را در خطر جدی قرار دهد که ما اینجا توانستیم جلویش سخت و محکم بایستیم و دشمن دیگر در آنجا نتوانست نفوذ کند. هر چند چندین گردان تلفات دادیم ولی بچه‌ها ماندند و استقامت کردند، منطقه تثبیت شد و بعد از آن هم فتح خرمشهر اتفاق افتاد.»
سرهنگ مهدی خویشاوندی از همرزمان شهید چراغچی و از نیروهای عمل‌کننده در عملیات آزادسازی خرمشهر درباره این عملیات اظهار داشت: «تیپ تازه تأسیس امام جواد (ع) که تشکیل شد فرستاده شد برای پدافند چزابه و تیپ امام رضا (ع) هم برای شرکت در عملیات بیتالمقدس به اهواز آمد. تا 9 اردیبهشت فرصت زیادی نبود. عملیات بیتالمقدس نزدیک بود و قرار بود که خرمشهر آزاد شود. هشت گردان نیرو بود و مرخصی افراد کادر لغو شده بود.
در کانال کرخه نور دو گردان شهید آهنی و سردار قالیباف توی کرخه وارد شدند. نهم اردیبهشت 1361 بود. این عملیات آنقدر سخت بود که این گردان‌ها تقریباً از دست رفتند. گردان سوم که وارد عمل شد گردان شهید عامل بود که ما در آن گردان بودیم. بقیه گردان‌ها بعد از مدتی آماده شدند که عملیات «کانال بیوض» را انجام دهند. محورهای سخت منطقه را به تیپ 21 امام رضا (ع) واگذار کرده بودند و تا پایان جنگ تحمیلی همین وضعیت بود. یعنی جاهایی را که یگانهای دیگر حاضر نبودند وارد عمل شوند به تیپ 21 امام رضا (ع) واگذار می‌شد. دلیل اصلی آن هم روحیه اطاعت‌پذیری شهید چراغچی بود.
شهید چراغچی و فرماندهان دیگر تیپ 21 امام رضا (ع) حاضر بودند در سخت‌ترین هم عملیات کنند. در کانال بیوض هم یک عملیاتی انجام شد، توی مرحله دوم محور لو رفته بود. وقتی بچه ها وارد کانال شدند عراقی‌ها تیربار گذاشته بودند روبروی محور و بچه‌ها نتوانستند مستقر بشوند. در مراحل بعدی دوباره تیپ امام رضا (ع) مجدداً وارد عمل شد. عبور از کارون را داشتیم و در ایستگاه 7 یک خاکریز دسته عصایی بود که تیپ آنجا وارد عمل شد. به علت فشاری که بر روی دشمن آمد، از پادگان حمید و طلائیه عقب نشست. بار دیگر تیپ را منتقل کردند به ایستگاه حسینیه و عملیاتی انجام شد و عملیات موفقی هم بود. در این عملیات توانستیم قسمتی از دژ خودی و دژ دشمن را بگیریم و در آنجا مستقر شویم. همان روز بچه‌های مهندسی آمدند و خاکریز زدند و یکی از کسانی که روی بولدوزر نشسته بود و خاکریز می‌زد یادم هست سردار قالیباف بود. در شرایطی که سردار قالباف مشغول احداث خاکریز بود سرداران شهید چراغچی و خادم‌الشریعه هم آمده بودند و بحث می‌کردند که خاکریز باید کجا باشد، چون قسمتی از خط رها بود و باید ترمیم می‌شد. در همین جا در خط حسینیه بود که سردار خادم‌الشریعه به شهادت رسید و از آن روز، سردار شهید چراغچی به عنوان فرماندهی تیپ معرفی شد.
تمام این مدت تا آزادسازی خرمشهر و تا 7 یا 8 روز بعد از آزادی خرمشهر تیپ امام رضا (ع) در خط حسینیه مستقر بود و عملیات هایی را انجام می‌داد که بیشتر حالت تثبیت منطقه را داشت و دیگر عملیات ایذایی بود که دشمن نتواند نیروهایش را به خرمشهر منتقل کند. از جمله آنها عملیاتی بود که در تاریخ 1361/3/4 بعد از آزادسازی خرمشهر انجام شد.
یک خط 21 کیلومتری در منطقه حسینیه تحویل تیپ امام رضا (ع) شد که منطقه بسیار حساسی بود و اگر آنجا مشکلی پیش می‌آمد نه خرمشهر به راحتی آزاد می‌شد و نه حفظ می‌شد.
فاصله ما در این خط با خرمشهر حدود 30 کیلومتر بود که مأموریت داشتیم که با عراقی‌ها درگیر شویم تا نتوانند نیروهایشان را سازمان دهند و به خرمشهر پاتک کنند. کار بسیار سختی بود. توی گردان شهید عامل که من بودم در مراحل بعدی عملیات بیت المقدس وقتی که خط را ترک می‌کردیم فقط 94 نفر بر می‌گشتیم و کلاً در هر گردان بیشتر از ۴ نفر کادر نمانده بودند و همه به شهادت رسیده بودند.
انتهای پیام/
لینک کپی شد
نظر شما
پربیننده ها
آخرین اخبار
