به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، یکصدوشانزدهمین برنامه سینماروایت به نقد و بررسی فیلم مستند «آوانتاژ» با حضور محمد کارت (کارگردان فیلم)، محمدتقی فهیم (منتقد) و رسول شادمانی (مجری – کارشناس) اختصاص یافت.
محمد کارت کارگردان فیلم مستند «آوانتاژ» که سابقه تولید فیلم های مستند اجتماعی دیگری را هم در پرونده کاری خود دارد با بیان اینکه معمولا برای هر مستندساز اجتماعی به تصویر کشیدن ناهنجاری های اجتماعی جذاب است، اظهار داشت: من اگر قرار است فیلمی بسازم حتما به سراغ آدم های حاشیه ای که زندگی شان برخلاف آرزوهایشان می گذرد خواهم رفت.
در این فیلم فوتبال به عنوان عنصر امید ترسیم شده است
«محمد فهیم» منتقد سینما نیز در این برنامه اعلام کرد: «آوانتاژ» انگشت روی پدیده نامیمون جامعه یعنی اعتیاد گذاشته است و از این حیث قابل تقدیر است. همچنین در این مستند، ورزش و بویژه فوتبال به عنوان یک عنصر امید برای این آدمها ترسیم شده است اما به نظر می رسد فیلمساز فوتبال را دستمایه ای برای جذابیت بیشتر و کشش فیلم قرار داده است به طوری که ممکن است از اصل موضوع باز مانده باشد.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: مستند «آوانتاژ» به لحاظ فرمیک، کار جذاب و خوش ساختی است و فیلمساز توانسته به درستی اثرش را جمع و جور کند به طوری که از روایت سنتی عبور کرده و به روایت مدرن رسیده است. اما با وجودی که هرساله بر تعداد معتادان افزوده می شود اما گویا فیلمساز با این مسائل بیگانه بوده و به عمق ماجرا ورود پیدا نمی کند. شاید یکی از دلایل کم خطر بودن فیلم این باشد که این فیلم سفارش تلویزیون است.
آوانتاژ جزو فیلم های تحلیلی و فیلم مقاله نیست
کارگردان فیلم «آوانتاژ» در پاسخ به برخی نقدهای فهیم گفت: این فیلم با تعمد فراوان قصد داشته که به گذشته این آدم ها ورود پیدا نکند چرا که فیلم های زیادی در مورد کارتن خواب ها ساخته شده و گذشته آنان برای من اهمیت نداشته است بلکه زمان حال و آینده آنان برای من در اولویت بود. بنابراین، این فیلم جزو فیلم های تحلیلی و فیلم مقاله نیست که بخواهد در مورد معتادان واکاوی کند بلکه من حال خوب بهبودی و در مسیر بازپروری آنان را به تصویر کشیدم.
محمد کارت با بیان اینکه ایده اولیه فیلم مبنی بر پارادوکس کارتن خوابی و فوتبال برای من جذاب بود اظهار داشت: فوتبال برای این نوع آدمها به مثابه بهتر زندگی کردن است و در فیلم سه سکانس بیشتر به فوتبال نمی پردازد و با وجودی که فوتبال اهمیت خاصی در این فیلم ندارد اما سبب هیجان دسته جمعی می شود و این امر موجب می شود تا فوتبال دارای اهمیت شود و اسم فیلم هم از اصلاحات فوتبالی است که به معنی فرصت است.
وی در پاسخ به سوال شادمانی مبنی بر جایگاه فیلمنامه و وفاداری به آن در «آوانتاژ» گفت: من در هیچکدام از فیلم هایم فیلمنامه ندارم چرا که وقتی شما با موضوعات خلق الساعه روبرو هستید نگارش فیلمنامه خیلی نمی تواند کارآمد باشد. من تنها با یک پلات کلی آن هم بعد از تحقیق و پژوهش به سر صحنه می روم.
محمدتقی فهیم در بخش دیگری از صحبت های خود که بیشتر به ساختار فیلم اختصاص داشت گفت: مستند آوانتاژ هوشمندانه ساخته و چینش شده است. ما از همان ابتدای فیلم که از نمای هوایی وارد ساختمان باز پروری می شویم انگار به نوعی از درون یک رویا و یک محیط پاک وارد فضای واقعی و درد ناک اعتیاد می شویم و برخلاف برخی از مستندها که کارگردان فیلم روی اثر سنگینی می کند اما در این فیلم، حضور کارگردان احساس نمی شود و دکوپاژ دوربین به درستی طراحی شده است و فیلم کشش خوبی دارد. اما در نهایت فیلم دارای پراکنده گویی و تا حدودی تشتت است.
معتادان با دیدن این فیلم برای ترک اعتیاد به وجد می آیند
محمد کارت نیز در بخش دیگری از صحبت های خود اظهار داشت: فیلم می خواهد امید به زندگی را تقویت کند. معتقدم ترک اعتیاد یک فرایند فردی است و من می خواستم پروسه ترک را راحت نشان دهم تا تشویقی برای دیگر معتادان برای ترک شود. معتادان با دیدن این فیلم برای ترک اعتیاد به وجد می آیند.
وی در مورد مشارکت با تلویزیون برای تولید «آوانتاژ» تصریح کرد: یکی از دلایل من برای مشارکت تلویزیون با این فیلم، نمایش فیلم در تلویزیون و در سطح گسترده تر از سینما بود.
رسول شادمانی خطاب به فهیم از شرایط نامطلوب اکران این نوع مستندها که می تواند بیشتر از سخنرانی صدها نفر کارشناس و مسئول و نگارش کتاب های متعدد تاثیرگذار تر باشد پرسید که این منتقد پاسخ داد: مشکل مستندسازان ما دربخش «مدیریتی» است. ما هم اکنون تعداد زیادی مستند ساز داریم که می توانند با بهترین مستندسازان دنیا رقابت کنند. از سوی دیگر، تلویزیون میلیاردها تومان هزینه می کند تا سریال تولید کند مانند دو سریال ماه رمضان که از جمله سریال های ضعیف و پُراشتباه هستند در حالی که مستند سازان جوان فیلم هایی ساخته اند که می توانند مخاطبین را در پای گیرنده های تلویزیون حفظ کنند اما متاسفانه اجازه پخش ندارند و این موضوع قابل تاملی است که امیدوارم به آن توجه بیشتری شود.
فیلمسازان منتظر مدیران خنثی نباشند و «آتش به اختیار» کنند!
محمدتقی فهیم به واژه «آتش به اختیار» در مستند سازی اشاره کرد و یادآور شد: توصیه رهبری در مورد آتش به اختیار می تواند مستند سازان را روانه میدان استفاده از سوژه های متعدد بکند تا منتظر مدیران خنثی نباشند چرا که این نوع مدیران تنها در فکر کارکردن در چارچوب اداری کشور هستند و از پخش خیلی از مستندها وحشت دارند. مستند سازان ما باید درباره موضوعاتی چون فرشاد ابراهیمی که تا سال های اخیر جزو سران اصلی انصار حزب الله بوده اما الان به خارج از کشور فرار کرده و خودش را آدم دموکراتیک و آزادیخواه می داند فیلم بسازد.
محمد کارت در پاسخ گفت: معتقدم واژه «آتش به اختیار» در مورد مستند سازان خیلی صدق نمی کند چرا که مستندساز در پروسه تولید نیاز به حمایت، مجوز و بودجه دارد و بر این اساس نمی توان هر کاری را تولید کرد.
به گفته این مستندساز کشورمان، تلویزیون جایگاه مناسبی برای پخش مستندها دارد و آثار مستند خوب می تواند خیابان ها را خلوت کند.
شادمانی نیز با تایید صحبت های کارگردان «آوانتاژ» خاطرنشان کرد: امروزه پخش مستندهای تاثیرگذار بویژه با موضوعات اجتماعی جزو مهمترین و پربیننده ترین برنامه های شبکه های مختلف تلویزیونی جهان هستند که متاسفانه این مهم در تلویزیون ما جایی ندارد. معتقدم پخش مستندهای خوش ساخت با موضوعات مبتلابه خیلی بهتر و موثرتر از پخش برنامه هایی همچون ماه عسل است که با اسرار و با هزار ترفند می خواهد مردم را پای تلویزیون بنشاند.
قبل از انقلاب مستند سازان ما در اختیار سفارت های خارجی بود
فهیم هم در پایان یادآور شد: خوشحالم که ما از دوره ای عبور کردیم که مستندسازان ما در اختیار سفارت های خارجی بودند به گونه ای که معروف ترین فیلم مردم نگاری ایران را امریکایی تولید کردند و اولین آموزش های مستند سازی را آلمانی ها به ایرانی ها آموختند. این درحالی است که امروزه مستندسازی در سطحی بسیار بالا و قابل تامل در حیطه و اختیار جوانان کشور است.
یکصدوشانزدهمین برنامه سینماروایت شامگاه یکشنبه 28 خرداد در مجتمع فرهنگی هنری اسوه برگزار شد.
