به گزارش خبرنگار اجتماعی
دفاع پرس، امام محمد باقر (ع) ملقب به «باقرالعلوم»، «شاکر»، «صابر» و هادی است که در جمعه سوم ماه صفر سال 57 در مدینه به دنیا آمد. اما مشهورترین لقب امام محمد باقر(ع) «باقرالعلوم» است؛ یعقوبی می‌نویسد: «بدان سبب «باقر العلوم» نامیده شد که علم را شکافت». امام محمد باقر(ع) امام پنجم شیعیان است و حدود 19 سال امامت شیعیان را برعهده داشت.
امامت امام محمد باقر (ع) همزمان با ضعف و درگیری بنی امیه و عباسیان بر سر قدرت بود. در این دوره امام باقر (ع) کوشید تا جنبش علمی پدید آید و این جنبش علمی در زمان امامت امام صادق(ع) به اوج خود رسید.
امام محمد باقر(ع) در علم و علوم مختلف سرآمد بود و از ایشان روایات بسیاری در زمینه‌های فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن، اخلاق و آداب نقل شده است، همچنین در این دوره گام‌های بلندی در راستای دیدگاه شیعه در حوزه‌های مختلف برداشته شد.
امام باقر (ع) فرزند امام سجاد (ع) و نوه امام حسین (ع) است. مادر وی ام عبدالله، دختر امام حسن مجتبی (ع)، است. چون نسب امام باقر (ع) هم به امام حسن و هم به امام حسین (ع) می‌رسد، به او لقب هاشمی بین هاشمیین، علوی بین علویین و فاطمی بین فاطمیین دادند.
امام محمد باقر (ع) در زمان واقعه کربلا به همراه پدر و مادر خود در کنار جدش سیدالشهدا حضور داشت و در آن زمان چهارمین بهار زندگی خود را می‌گذراند. «امام باقر(ع) در کربلا من 4 ساله بودم که جدم حسین بن علی شهید شد و شهادت وی و آنچه را در آن وقت به ما رسید به یاد دارم».
یکی از دلایل امامت امام باقر (ع) احادیث برجا مانده از پیامبر است «جابر بن عبدالله» نقل می‌کند: پیامبر(ص) در پاسخ سؤال جابر که درباره امامان بعد از امیرالمؤمنین پرسید فرمود: حسن و حسین، دو سرور جوانان اهل بهشت، سپس سرور عبادت کنندگان در زمان خود، علی بن الحسین، سپس باقر، محمد بن علی است که ای جابر تو او را خواهی دید.
امام سجاد (ع) نیز به طور مکرر نظرها را به سوی فرزندش باقر جلب می‌کرد؛ مثلاً وقتی که از علت اهمیت دادن فراوان به امام باقر سؤال شد، امام سجاد (ع) در پاسخ فرمود: «این بدان سبب است که امامت در فرزندان او باقی خواهد ماند تا روزی که قائم ما قیام کند و دنیا را پر از عدل و قسط نماید. پس او هم امام است و هم پدر امامان».
یکی دیگر از دلایل امامت امام باقر (ع) برتری‌اش نسبت به هم‌عصرانش بود. شیخ مفید می‌نویسد: امام باقر (ع) در علم، زهد و بزرگواری از همه برادرانش برتر، و قدر و منزلتش بیشتر بود و همه‌کس او را به عظمت می‌ستود و مورد احترام عامه و خاصه بود. بدان اندازه که از او در خصوص علم دین و آثار و سنت نبوی و دانش قرآن و سیره و فنون اخلاق و آداب، آشکار شده است از هیچ یک از فرزندان حسن و حسین آشکار نشده است. باقیمانده‌های یاران پیامبر(ص)، بزرگان تابعین و پیشوایان فقهای مسلمان از وی روایت کرده‌اند. پایه فضل و بزرگواری وی به جایی رسیده بود که در میان اهل علم، ضرب المثل شده بود و در وصفش آثار می‌نوشتند و اشعار می‌سرودند.
در زمان امامت امام محمدباقر(ع) به دلیل ضعیف شدن دولت بنی امیه و درگیری در بین سران برای در اختیار گرفتن قدرت باعث پیدایش مسلک‌های فقهی به اوج گیری نقل حدیث تفسیر بود و در این دوره گروه‌های مانند خوراج، مرجئه، کیسانیه و غالیان در ترویج عقاید خود تلاش می‌کردند. در این زمان عقاید فقه و شیعه محدود بود امام با وجود امام محمد باقر(ع) یک قدمی در راستای تدوین علوم فقه برداشته شد و در این زمان جنبش علمی وسیعی به وجود آمد که در زمان امام صادق (ع) به اوج خود رسید.
به دلیل ضیعف‌شدن دولت بنی امیه و درگیری میان سران دولت برای در اختیار گرفتن قدرت، سال‌های ۹۴ تا ۱۱۴ق زمان پیدایش مسلک‌های فقهی و اوج‌گیری نقل حدیث درباره تفسیر بود. در این دوران گروه‌هایی مانند خوارج، مرجئه، کیسانیه و غالیان در ترویج عقاید خود تلاش می‌کردند.
امام باقر(ع) استدلال‌های اصحاب قیاس را به تندی رد کرد و در برابر سایر فرق اسلامی منحرف نیز موضع تندی اتخاذ کرده و با این برخورد کوشید محدوده اعتقادی صحیح اهل بیت را در زمینه‌های مختلف از سایر فرق، مشخص و جدا کنند. وی درباره خوارج فرمود: «خوارج از روی جهالت عرصه را بر خود تنگ گرفته‌اند، دین ملایم‌تر و قابل انعطاف‌تر از آن است که آنان می‌شناسند».
شهرت علمی امام باقر(ع) نه تنها در حجاز، بلکه حتی در عراق و خراسان نیز به طور گسترده فراگیر شده بود، چنان‌که راوی می‌گوید: دیدم که مردم خراسان دورش حلقه زده و اشکالات علمی خود را از او می‌پرسند.
امام محمد باقر(ع) سرانجام در هفتم ذی‌الحجه سال 114 هجری قمری در سن 57 سالگی در مدينه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست. پيکر مقدسشان را در قبرستان بقيع کنار پدر بزرگوارش به خاک سپردند.
