از زمانی که حضرت امام خمینی (ره) نظامی مبتنی بر ولایت فقیه را پی‌ریزی و اجرایی کرد تا امروز اثرات آن را بر مناسبات سیاسی و اجتماعی جهان شاهد هستیم که بیداری اسلامی نمونه‌ای از آن است.
تحقق حکومت اسلامی در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی که جهان وابسته به قطب شرق و غرب بود عملا غیر ممکن بود. اما جهان بینی شخص امام خمینی (ره) این امر محال را ممکن ساخت. در طول رهبری ده ساله حضرت امام و سه دهه رهبری مقام معظم رهبری این نکته را اثبات شد که اندیشه امام خمینی (ره) برای ایجابی کردن حکومت اسلامی داری بن مایه‌های غنی و استواری است که فرو نخواهد ریخت. مهمترین دلیل استحکام فکری نظام جمهوری اسلامی ایران این است که بر اساس آموزه‌های اسلامی شکل گرفته است.
احکام سیاسی حاکم بر کشور منبعث از قرآن و سیره عملی معصومین (ع) بوده که با درایت امام خمینی (ره) عملیاتی شده‌اند. این احکام بعد از رحلت امام قطع نشده و همچنان با رهبری مقام معظم رهبری در حال اجراست.
در چهار دهه‌ای که از عمر انقلاب می‌گذرد حوادثی پیش آمد که هر کدام به تنهایی برای ساقط کردن هر انقلابی کافی بود اما آنچه باعث حفظ و ثبات انقلاب اسلامی شد شیوه رهبری و نظام فکری حاکم بر کشور است. از همین رو برای شناخت انقلاب اسلامی نیازمند شناخت جهان بینی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری هستیم.
دو کتاب «منظومه فکری امام خمینی (ره)» و «منظومه فکری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» با همین رویکرد تالیف و منتشر شده است. مطالعه کتاب دوم به دلیل آشنایی بیشتر نسل جوان با سیره حکومتی رهبر انقلاب ضروری‌تر است. بخصوص اینکه دشمنان انقلاب با همه توان رسانه‌ای خود سعی در تخریب و تحریف ایشان دارند.
«عبدالحسین خسروپناه» با همکاری جمعی از محققین انقلابی و همیاری «موسسه حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب» منظومه فکری رهبر انقلاب را در دو جلد تالیف و منتشر کرده‌اند. متنی که در ادامه می‌خوانید گزارشی است از شکل گیری این منظومه و مفاهیمی که سعی شده در این منظومه به آن توجه شود.
این نوشتار بر اساس مصاحبه با «عبدالحسین خسروپناه» و «مهدی شاهرخ اصفهانی» با روزنامه صبح نو تنظیم شده است.
از ضرورت تالیف منظومه تا انتشار آن
پروژه تالیف «منظومه فکری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» به سفارش مرکز استراتژیک ریاست جهوری در زمان «محمود احمدی‌نژاد» انجام شد. بعد از گفت‌وگوهایی که صورت گرفت در سال 91 «عبدالحسین خسروپناه» مسئولیت هیات علمی پروژه را بر عهده گرفت که با حضور محققین دیگر، طرح اولیه، متشکل از سه قسمت طراحی شد. قرار بر این شد که بر اساس این طرح به لحاظ فکری، اخلاقی و عملیات اجتماعی نظریات رهبر انقلاب جمع آوری شود.
اساس کار انتخاب نویسندگان این بود که فرد مورد نظر یا باید در این رابطه اثری تالیف کرده یا رشته تحصیلی مرتبط با موضوع داشته باشد. «مهدی شاهرخ اصفهانی» درباره عنوان منظومه می‌گوید: «منظومه یعنی افکار یک فرد را به نظم در آوردن و کلیت کار به شکلی است که می‌خواهیم بدانیم یک فرد از نظر اعتقادی، رفتاری و کنش اجتماعی چه دیدگاهی دارد.»
وی به طور خلاصه به این نکته اشاره دارد که «منظومه در کل، تفکر یک فرد در جایگاه رهبر اجتماع است» مجموعه کلی منظومه فکری می‌تواند حاوی مباحثی از حیث راهبردها و کاربردها در سطح کلان اجتماع باشد.
عبدالحسین خسروپناه هدف از تالیف کتاب «منظومه فکری آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» را این گونه عنوان می‌کند: «دلیلی که ما را به این سمت سوق داد، این بود که من سال‌ها در ذهنم ضرورت تدوین منظومه فکری شخصیت‌های انقلابی را داشتم و معتقد هستم که اگر کسی به شخصیتی، منظومه‌وار فکر کند، می‌تواند آن شخصیت و اندیشه او را جامع‌تر و کامل‌تر بشناسد.»
خسروپناه پیش از این نیز اندیشه‌های «بازرگان» و «شریعتی» را در آسیب شناسی معاصر تدوین کرده است. ضرورت تدوین منظومه فکری به گواه نویسنده این است که برای شناخت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری باید یک مطلب نظامند را تدوین کرد. البته نگارش کتابی با این خصوصیات پیش از این تجربه شده بود.
حدود ۹ سال قبل با همکاری جمعی از محققین، روی منشور جمهوری اسلامی ایران پژوهشی انجام شد تا تصویر درستی از جمهوری اسلامی برای ایرانیانی که درک کاملی از این موضوع نداشتند ارائه شود. در نهایت با ۱۶ ساعت کار روزانه روی این منشور کتابی نزدیک به ۱۳۰ صفحه تنظیم و تالیف شد.
خسروپناه در تدوین منشور جمهوری اسلامی، وظیفه بخش مبانی کتاب را به عهده داشت. در طول کار روی منشور جمهوری اسلامی ایده کار روی منظومه فکری مقام معظم رهبری در ذهن خسروپناه شکل گرفت و تبدیل به دغدغه‌ای شد تا آن را عملی کند.
به پیشنهاد خسروپناه تصمیم بر این شد که ابتدا منظومه فکر امام خمینی (ره) نوشته شود و پس از آن نگارش منظومه فکری رهبر انقلاب انجام گیرد. برای شناخت دقیق نظام فکری جمهوری اسلامی، این دو کتاب مکمل یکدیگرند و مطالعه آنها ضروری است.
به منظور نگارش این دو منظومه دو سال کار مداوم صورت گرفت. در ابتدا همه آثار امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری اعم از آثار کتبی منتشر شده و سخنرانی‌هایی که متن آن پیاده شده یا نشده جمع‌آوری شد. در موسسه نشر آثار امام و موسسه نشر انقلاب اسلامی منابعی وجود داشت که بعد از تهیه آنها، آرشیو کامل و مفصلی ایجاد شد.
بر اساس منابع گردآوری شده، پرونده علمی تشکیل شد. بعد از ۱۴ بار طراحی، ساختاری مناسب با زیر مجموعه‌های نظام بینشی و نگرشی؛ منشی و اخلاقی و کنشی برای تالیف این منظومه طراحی شد. هر مطلب نیز با توجه به محتویات آثاری که استفاده می‌شد ساختار درونی هم پیدا می‌کرد. به محقق نیز گفته می‌شد که بر اساس این ساختار محتوا را تدوین کند.
در شورای علمی که متشکل از محققان و فرهیختگان دانشگاه بود، هر ساختار و زیر مجموعه، پیشنهاد داده می‌شد و به تصویب می‌رسید. در نهایت یک نظام معرفتی مورد اتفاق قرار گرفت که محور آن توحید و نظام اجتماعی بود و اگر کسی بخواهد نظام نظام جمهوری اسلامی را از طریق امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بشناسد، این دو کتاب مباحث جدید و کاملی دارد.
بنا به گفته خسروپناه، «در بحث کتاب منظومه فکری امام خمینی (ره) به دلیل تعدد آثار مکتوب ایشان بخصوص در مباحث فلسفی و عرفانی کار راحت‌تر است، اما مقام معظم رهبری در حوزه مباحث نظری و مبانی اخلاقی بیانات فراوانی داشتند.
ولی چون اکثرا به صورت سخنرانی مطرح شده بود و هنوز موسسه نشر حضرت آثار حضرت آقا مجموعه سخنرانی‌ها و فرمایشات را عرضه نکرده بودند، کار ما نسبت به تدوین منظومه امام خیلی دشوارتر و سخت‌تر بود. مشکل دیگر سخنرانی‌هایی بود که رهبر انقلاب ایراد می‌کردند که باید روی آن هم کار پژوهشی صورت می‌گرفت. موضوع «اقتصاد مقاومتی» و «ولایت شناسی» از جمله این موارد بود.»
مولف کتاب شیوه فهم کلمات امام و رهبری را روشی اجتهادی میداند و به همین منظور با حفظ ادبیات مقام معظم رهبری با عبارات نویسنده به خواننده منتقل می‌شود. این شیوه بر خلاف روش معمول که عبارات امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب را نقل قول می‌کنند، دشواری‌های خاص خود را دارد.
مولف کتاب «منظومه فکری مقام معظم رهبری» در خصوص ویژگی بیانات رهبر انقلاب اشاره دارد که فرمایشات معظم‌له نکات اصلی و فرعی دارد. همچنین سخنرانی‌ها به مناسبتی ایراد شده است، مانند روز کارگر، روز معلم و ... یا ممکن است در نوع مخاطبان اعم از دانشجو و غیره تنوعی وجود داشته باشد. بخشی از بیانات ایشان نیز در مورد اصول و منطق و اندیشه اسلامی است.
همچنین بخشی از این سخنرانی‌ها در مورد سیاست، اقتصاد و عرصه بین‌المللی است مضاف بر این بخش دیگر بیانات رهبری خطاب به دستگاه‌هایی نظیر شورای نگهبان، مجلس خبرگان و ... و گاهی ناظر بر کل کشور است. در برخی موارد، مخاطب، نظام بین‌المللی است. تشخیص اینکه چه بخشی از این فرمایشات اصلی و چه بخشی فرعی است نیاز مند صرف حوصله و بررسی دقیق سخنرانی‌هاست.
نکته حائز اهمیت در منظومه فکری رهبر انقلاب، تقسیم بندی فرمایشات ایشان بر اساس مبانی راهبردهاست. دریافت این نکته که کدام بخش جزو منظومه فکری است و کدام بخش فرعی و تبعی و مقطعی است از اهمیت بالایی برخوردار است.
خسروپناه در ارتباط با هدفمند بودن تمامی مباحث کتاب می‌گوید: «ما نیازمند پژوهش‌های عمیق‌تری در مورد فرمایشات رهبر انقلاب هستیم. به عنوان مثال موضوع اقتصاد مقاومتی موضوع بسیار مهمی است که کشور را دگرگون می‌کند و آن را از بحران نجات می‌دهد. این ضرورت، مهم جهان اسلام و بشریت است.
بر اساس تمام مطالبی که بیان می‌کنند، محقق باید بنشیند و آنالیز و پژوهش کند و بعد ارتباط مباحث را با هم پیدا کند و سپس ارتباط مطلب را در ساحت بینش، منش و کنش تفکیک کند تا معلوم شود که این منظومه کدام محور اصلی می‌چرخد.
نهضت تولید علم، نهضت نرم افزاری، نقشه جامع کشور، الگوی پیشرفت اقتصاد مقاومتی، مهندسی فرهنگی و ... از مفاهیمی است که از سوی مقام معظم رهبری عنوان شده است که در منظومه مورد توجه قرار گرفته است. هدف غایی منظومه نهادینه کردن منویات رهبری و به تبع آن عملیاتی کردن و نهادسازی آنها در سطوح مختلف کشور است.
خسروپناه تالیف «منظومه فکری مقام معظم رهبری» را یک مکتب و منشور میداند که ارتباطی به نظام جمهوری اسلامی ندارد. به تعبیری سفارش حاکمیت نیست. این منظومه پاسخی است در مقابل نحله‌های مختلفی که نظام سکولار و اسلام آمریکایی را ترویج می‌کنند.
نتیجه‌ای که از مطالعه منظومه فکری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری حاصل می‌شود این است که رهبر انقلاب دقیقا در مسیر امام خمینی (ره) حرکت می‌کنند. ممکن است برخی اختلافات وجود داشته باشد که این امر به زمانه اعمال رهبری مربوط می‌شود.
انتهای پیام/ 161
