به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، به دلیل دست نیافتن ایران به اهداف پیش بینی شده در عملیات کربلای ۴، بحران بزرگی برای فرماندهان جنگ به وجود آمد، به همین سبب با توجه به آمادگی یگان‌ها و نیرو‌های داوطلب برای انجام عملیاتی دیگر، طرح عملیات «کربلای ۵» در مدتی اندک یعنی ۱۲ روز، ریخته شد. چیزی که اوضاع را به هنگام انتخاب منطقه عملیاتی پیچیده و دشوار می‌ساخت، این بود که در چنین شرایطی تنها انجام یک عملیات نمی‌توانست راهگشا باشد، بلکه در عین حال عملیات می‌بایست از شرط تضمین پیروزی و همچنین شرایط و ویژگی‌های لازم مناطق آزاد شده به سود جمهوری اسلامی بهره‌مند باشد.
حدود هشت ماه وقت و سرمایه گذاری نسبتا وسیع شامل نیروی انسانی، امکانات و ... برای طراحی و انجام عملیات گسترده و بخصوص شیوه تبلیغاتی و طرح مساله عملیات سرنوشت ساز، تا حد زیادی توقع همگان را نسبت به دستاورد‌های عملیات آینده بالا برد و تلقی خاصی را نسبت به سرنوشت جنگ در بین مردم پدید آورد. توقف نبرد در کربلای ۴ و اعلام آن به عنوان یک عملیات محدود، ابهاماتی را می‌توانست در اذهان به وجود آورد که تبلیغات ناخوشایندی را در پی داشت.
ولی عملیات کربلای ۵ که در ساعت ۱ و ۳۰ دقیقه بامداد ۱۹ دی ماه ۱۳۶۵ با رمز «یا زهرا (س» آغاز شد و تا پایان سال ۱۳۶۵ ادامه یافت، به لحاظ مقاومت نیرو‌های ایران در شرایط بسیار مشکل و پیچیدگی دژ‌های مستحکم دشمن، یکی از بزرگ‌ترین نبرد‌های تمام دوران جنگ تحمیلی محسوب می‌شود. منطقه عمومی شرق بصره - بخاطر اهمیت سیاسی و نظامی آن - همواره جایگاهی قابل توجه در اندیشه طراحان جنگ داشته است.
نقشه عملیات کربلای ۵
پس از فتح خرمشهر، تسلط بر شلمچه به عنوان یکی از معابر وصولی شهر بصره، در زمره اهداف قوای نظامی ایران قرار گرفت و عملیات کربلای پنج بهترین موقعیت برای عملی ساختن این ایده بود. پیشروی سریع نیرو‌ها از سیل بند و مواضع دشمن در شرق «کانال ماهی» بسته و سپس عبور از این کانال و توسعه وضعیت نیرو‌های خودی، نشانگر غافلگیری دشمن در این محور بود. اخبار و اطلاعات واصله نیز حکایت از وضعیت نسبتا مناسب و خوب نیرو‌ها می‌کرد.
ادامه این تلاش‌ها در روز نخست منجر به تصرف مثلث غرب «کانال زوجی» شد. همچنین در محور «پنج ضلعی»، تلاش دشمن منحصرا مقاومت در یک قرارگاه فرماندهی تیپ بود و نیرو‌های رزمنده و زرهی سپاه توانستند بیشتر پایگاه‌های موجود در این محور را به تصرف خود درآورند. درگیری در جزیره «بوارین» در ساعات نخستین عملیات، بیشتر بدین منظور بود که دشمن احساس کند در سراسر خط درگیری وجود دارد تا فرصت تمرکز نیرو را نداشته باشد.
همچنین در پاسگاه «بوبیان» که جناح راست عملیات بود، رزمندگان توانستند آن را به تصرف خود درآورند. در روز‌های بعد، پاتک‌های سنگین دشمن در منطقه از محور‌های مختلف آغاز شد و از طرفی عملیات و درگیری نیرو‌های خودی نیز ادامه پیدا کرد. در مجموع، مقاومت و ایستادگی نیرو‌ها زیر آتش شدید دشمن، با وجود کمبود مهمات و بسته شدن چند راه تدارکاتی و کمک رسانی، بی‌نظیر بود. در محور کانال پرورش ماهی این درگیری‌ها به اوج خود رسید و تنها جاده ارتباطی که به رزمندگان مستقر در این محور آذوقه و مهمات می‌رساند، بی‌وقفه زیر آتش سنگین عراق بود. گذشته از نقش اساسی عملیات کربلای ۵ در پیدایش یک امکان تازه برای اجرای آتش پی در پی بر روی شهر بصره - همزمان با جنگ شهرها- تلاشی وسیع‌تر برای انهدام قسمت دیگری از ارتش عراق، (حتی بیشتر از فاو) از جمله دستاورد‌های مهم نظامی کربلای ۵ بود.
انهدام دشمن در کربلای ۵ به مراتب بیشتر از والفجر ۸ بود، به گونه‌ای که حتی تحلیلگران غرب ناچار به اعتراف گوشه‌ای از این مساله شدند. شلمچه به منزله یکی از قوی‌ترین دژ‌های دشمن محسوب می‌شد و این برای ارتش عراق بمنزله دیواری غیر قابل نفوذ بود و همین اعتماد بیش از اندازه نسبت به منطقه، تاثیر بسزایی در غافلگیری دشمن داشت. این عملیات با انجام چندین عملیات محدود که بعد‌ها «عملیات تکمیلی» نام گرفت، کامل شد. این عملیات باعث تثبیت و ترمیم خطوط پدافندی نیرو‌های ایرانی شد.
تکمیل و ترمیم خط پدافندی خودی در نهر جاسم، توسعه و تثبیت نهایی سر پل منطقه غرب نهر جاسم و پیشروی عمده به سوی کانال زوجی، تصرف مجدد سر پل غرب کانال ماهی و گرفتن جناح اساسی از دشمن، حضور موثر و تهدید منطقه استراتژیک شرق کانال زوجی و انهدام بخشی وسیع از امکانات و نفرات دشمن از اهداف این عملیات بود.
در عملیات کربلای ۵ بیش از ۸۰ فروند هواپیما، ۷۰۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۵۰ قبضه توپ صحرایی و ضدهوایی، صد‌ها قبضه انواع ادوات نیمه سنگین، ۱۵۰۰ دستگاه خودرو، دستگاه انواع ادوات مهندسی - رزمی، مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات دشمن منهدم شد. همچنین در این عملیات ۸۱ تیپ و گردان مستقل دشمن منهدم و ۳۴ تیپ و گردان نیز آسیب کلی دید. تعداد کشته و زخمی‌ها و اسرای عراق بالغ بر ۴۲ هزار و ۷۰۰ تن بود. علاوه بر آن ۲۲۰ دستگاه تانک و نفربر، ۵۰۰ دستگاه خودرو، ۸۵ قبضه انواع توپ، هزاران قبضه سلاح‌های سبک و سنگین و مقدار زیادی مهمات نیز به غنیمت نیرو‌های خودی درآمد.
در این عملیات بزرگ و طولانی که با سنگین‌ترین و بیشترین پاتک‌های دشمن توام بود، چندین تن از فرماندهان برجسته مانند حسین خرازی فرمانده لشکر ۱۴ امام حسین (ع) از اصفهان، یدالله کلهر قائم مقام لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) از تهران، حجت الاسلام والمسلمین عبدالله میثمی مسئول حوزه نمایندگی حضرت امام (ره) در قرارگاه خاتم الانبیا (ص)، اسماعیل دقایقی فرمانده لشکر ۹ بدر، هاشم اعتمادی فرمانده تیپ امام حسن (ع) محمدعلی شاهمرادی فرمانده تیپ ۴۴ قمر بنی هاشم، حاج قاسم میرحسینی قائم مقام لشکر ۴۱ ثارالله، محمد فرومندی قائم مقام لشکر ۵ نصر به شهادت رسیدند.
مرکز اسناد دفاع مقدس سپاه پاسداران به تازگی اسنادی از بازجویی اسرای عراقی عملیات کربلای ۵ که توسط معاونت اطلاعات نیروی زمینی سپاه جمع آوری کرده را منتشر کرد. در این اسناد مواردی همچون ترکیب، گسترش و استعداد قوای دشمن در این عملیات آورده شده است.
در بخشی از این اسناد به موضوع گسترش نیرو‌های دشمن در این عملیات پرداخته شده و آمده است که:
- گردان توپخانه ۷۷۴ قبل از عملیات کربلای ۴ در منطقه کشوک بصره استقرار داشته که با شروع عملیات کربلای ۴ تحت امر لشکر یازده در آمده و در منطقه بین کانال در ردینه تا جزیره صالحیه مستقر شده است و کماکان نیز در این منطقه مستقر می‌باشد.
- گردان‌های پدافند هوایی که تابع (تحت امر) سپاه سوم می‌باشند عبارتند از: گردان ۲۰۰، ۹۰ و ۱۲۷ پدافند هوایی که بشرح زیر گسترش داشته اند:
* گردان ۲۰۰ پدافند هوایی از جنوب شرقی کانال تغذیه ماهی بطرف اروند
* گردان ۱۲۷ پدافند هوایی که ۳۷ م. م. می‌باشد در منطقه کتیان، زریجی و چب سی
* گردان ۹۰ پدافند هوایی که ۵۷ م. م. نیز می‌باشد در غرب کانال تغذیه و جنوب تنومه
همچنین این سند به موضوع قوای دشمن در عملیات کربلای ۵ اشاره کرده و آورده است:
- گردان‌های توپخانه ۷۷۴، ۶۵، ۲۱، ۲۱۴، ۶۷۷ و نیز گردان ۷۷۰ توپخانه هر کدام دارای سه آتشبار دارای ۶ قبضه توپ می‌باشد که مجموعاً هر گردان دارای ۱۸ قبضه توپ می‌باشد.
- مجموعاً ذز منطقه عملیاتی کربلای پنج بیش از ۲۵ گردان توپخانه وجود دارد که هویت کامل آن‌ها شناسایی نشده و تعدادی از آن‌ها که شناخته شده اند در بند گسترش ذکر گردیده است.
- بنا بر اظهارات اسرا شب عملیات یگان‌های لشکر ۱۱ از ساعت ۸ به بعد آماده باش صد در صد بوده اند.
- یکی از اسرا نیز اظهار داشته که مخازن مهمات یگان‌های توپخانه مستقر در منطقه در حوالی مختصات (۸۶۷۰) در بصره واقع شده است.
- در مورد عملیات کربلای پنج یکی از اسرا اظهار داشته که غافلگیری و جابجائی نیرو‌های ایرانی بسیار سریع بوده و بهگفته بسیاری از اسرا بیشترین تلفات نیرو‌های عراقی بر اثر آتش دقیق و پر حجم نیرو‌های ایرانی بوده است و فرماندهان عراقی صرفاً به فکر مسدود کردن حرکت رزمندگان اسلامی می‌باشند. در مورد عملیات کربلای ۴ نیز بدلیل اینکه دقیقاً از حمله نیرو‌های اسلام اطلاع داشتند لذا از قبل نیرو‌های پاتک کننده را آماده کرده بودند و به این خاطر توانستند نیرو‌های ایرانی را به عقب برانند. وی اسرای ایران در عملیات کربلای ۴ را حدود یکصد نفر تخمین زده است.
برای دسترسی به اطلاعات بیشتری از این موضوع، می‌توانید سند کامل این بازجویی را از قسمت زیر دریافت و مطالعه کنید.
اسناد بازجویی اسرای عراقی در عملیات کربلای ۵
منبع: تسنیم
