چرا شاهزاده جنگ‌طلب سعودی راهی انگلستان شد؟

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی چهارشنبه 16 اسفند ماه در سفری سه روزه وارد انگلیس شد و از سوی مقامات انگلیس مورد استقبال قرار گرفت. این سفر در حالی انجام شد که پیش از این به دلیل مخالفت های مدنی با ورود بن سلمان به لندن، این سفر به تعویق افتاده بود. منتقدان معتقدند که محمد بن سلمان به عنوان جنایتکار جنگی باید مورد محاکمه قرار بگیرد و لندن نباید میزبان جنایتکاران جنگی باشد. اما این سفر سه روزه انجام گرفت و به نوعی برای بن سلمان دستاوردهای زیادی به همراه خواهد داشت. اما بن سلمان از این سفر به دنبال محقق کردن چه مسائلی بود.

مقابله با ایران

تغییر تیم حاکم بر دربار پادشاهی عربستان از سال 2015 باعث تغییر سیاست های منطقه ای این کشور شده است. تیم ملک سلمان سیاست محافظه کارانه زمان ملک عبدالله را کنار گذاشته و سیاست تهاجم و تقابل با ایران و محور مقاومت را در پیش گرفته است. در این راستا محمد بن سلمان به عنوان حاکم عملی عربستان روابط خود را با ایران قطع کرده و تمام تلاش خود را با هدف ایجاد جبهه ای علیه ایران در منطقه به کار گرفته است. در این مسیر عربستان مثلث قاهره، لندن و واشنگتن را به عنوان ابزار مقابله با ایران انتخاب کرده است. از این رو ولعهد سعودی در نخستین سفر خارجی خود در زمان ولیعهدی به قاهره و سپس به لندن رفت و قرار است هفته آینده نیز وارد آمریکا شود. در واقع بن سلمان سعی دارد تا حمایت مصر در جهان اسلام، انگلیس در اروپا و آمریکا در سازمان های بین المللی را برای مقابله با ایران کسب کند. در همین ارتباط «ترزا می» و ولیعهد سعودی بعد از دیدار خود در لندن بر اهمیت تقویت همکاری برای مقابله با آنچه «فعالیت های ثبات زدای ایران در منطقه» خوانده شده است، توافق کردند.

تبیین اصلاحات داخلی

محمد بن سلمان در ماه های گذشته مجموعه ای از اصلاحات را در دست اجرا دارد که به نوعی انقلاب در ساختار سنتی این کشور شبیه است. بن سلمان دو مقوله کلی اقتصاد و حوزه اجتماعی را برای انجام اصلاحات در نظر گرفته است. در مورد اقتصاد، وی براساس سند چشم انداز 2030 به دنبال کاهش وابستگی به منابع نفتی است. اما مهمترین حوزه اصلاحات عربستان مربوط به حوزه اجتماعی است. در این حوزه سه مبحث زنان، جوانان و مذهب تحت تاثیر اصلاحات بن سلمان قرار گرفته است. یکی از مهمترین انتقادها به عربستان در مجامع بین المللی مربوط به نقض حقوق زنان و عدم آزادی زنان در مشارکت در فعالیت های اجتماعی بود. بن سلمان با اعطای برخی آزادی ها به زنان به دنبال ترمیم چهره عربستان بود. علاوه بر این بسیاری از کارشناسان غربی وهابیت را منبع و عامل اصلی تروریسم در منطقه می دانند و همواره عربستان را حامی تروریست ها خطاب کرده اند. بن سلمان در راستای بهبود این ذهنیت نیز اعلام کرده است که به دنبال حاکم کردن اسلام میانه رو در عربستان است و بسیاری از اختیار ات علمای وهابی را تعدیل کرده است. به عنوان مثال ملک سلمان بسیاری از اختیارات پلیس امر به معروف و نهی از منکر را سلب کرده و دستور داده است که این نهاد در مسائل خصوصی شهروندان دخالت نکند. اما با این وجود کارشناسان همچنان با دیده شک و تردید به این اصلاحات نگاه کرده و آن را «شوی سیاسی» بن سلمان با هدف کسب مشروعیت بیشتر می دانند. از این رو بن سلمان در این سفر سعی داشت تا ابهامات موجود در این زمینه را برطرف کند و انتقادهای نهادهای مدنی انگلیس علیه خود را کاهش دهد. حتی دیده بان حقوق بشر پیش از این سفر، با اشاره به افزایش موارد نقض حقوق بشر در عربستان، از مقامات انگلیس خواست تا فریب اصلاحات ظاهری ولیعهد سعودی را نخورند و او را در سفر به انگلیس تحت فشار بگذارند.

تلاش برای اقناع سرمایه گذران خارجی

بن سلمان در راستای برنامه مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت در اقتصاد عربستان بسیاری از سرمایه‌داران اصلی عربستان را دستگیر کرد. ولید به طلال، متعب بن عبدالله و مقامات دیگر همگی از ارکان اصلی اقتصاد و سیاست عربستان هستند که جزو بازداشت‌شدگان بودند. در نهایت نیز این شاهزاده ها با پرداخت باج های سنگین آزاد شدند و دادستانی عربستان اعلام کردند که از این طریق 106 میلیارد دلار به حساب دولت سعودی واریز شده است. حتی رویترز اعلام کرد که ولید بن طلال دومین سهامدار توییتر با پرداخت 6 میلیارد دلار آزاد شده است. این مسئله باعث ایجاد ناامنی اقتصادی در عربستان شده است. در واقع این اقدام بن سلمان باعث شد تا سرمایه گذاران خارجی این کشور را به عنوان بازاری امن در جهت سرمایه گذاری محسوب نکنند و از این رو به دنبال خروج سرمایه های خود هستند.

گرگوری گاس، رئیس دپارتمان امور بین الملل دانشگاه ای اند ام تگزاس در این باره اعلام کرده، موج بازداشت‌ها به موضوع سرمایه‌گذاری در عربستان آسیب می زند. پیش از این نیز بسیاری از کارشناسان سعودی که معتقدند عرضه سهام آرامکو سرپوشی برای پرداخت‌های بزرگ به خانواده سلطنتی است تردید داشتند که پادشاه و ولیعهد این کشور بتوانند سرمایه گذاران بین المللی را برای خرید سهام این شرکت متقاعد کنند. اکنون با تصفیه سیاسی صورت گرفته، سرمایه گذاران احتیاط بیشتری نیز به خرج خواهند داد. در واقع درحالی‌که از نگاه عربستان، بازداشت‌های اخیر اقدامی لازم برای مبارزه با فساد به نظر می‌رسید اما سرمایه‌گذاران خارجی از سرعت و ابعاد آن به‌شدت نگران هستند. رسانه‌های غربی به ویژه بر موضوع بازداشت ولید بن طلال متمرکز شده‌اند. از دید رسانه‌های غربی بازداشت "بن طلال" سرمایه‌گذاران بزرگ خارجی را نگران و آنها را در اقدام به قرار دادن سرمایه‌های خود در عربستان مردد کرده است که این موضوع پیامدهای منفی بسیاری را نیز بر روی حجم سرمایه‌گذاری‌های عربستان در خارج و سهام شرکت نفتی "آرمکو" می‌گذارد.[1]

علیرغم رقابت کشورهای غربی برای حضور در بخش نفت عربستان سعودی، نگرانی ها از نقض حقوق بشر و نیز نگرانی از مشروط و محدود نبودن قدرت قوه مجریه در عربستان سعودی رو به افزایش است. جین کینینمونت (Jane Kinninmont) از کارشناسان و پژوهشگران مسائل خاورمیانه در اندیشکده چتم هاوس می گوید: ‹‹پروژه های اصلاحاتی محمد بن سلمان سرمایه گذاران را فریب می دهد. همگان به شنیدن دیدگاه های وی بسیار علاقمند هستند، اما عدم اطمینان همچنان پابرجاست.››خبرگزاری رویترز هم قبل از این سفر اعلام کرد، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در صدد است هم پیمانان آمریکایی و انگلیسی خود را متقاعد کند که اصلاحاتی در عربستان صورت گرفته و این کشور شرایط بهتری برای جذب سرمایه گذاری خارجی به دست آورده است. او در تلاش است که در اولین سفر خارجی خود به عنوان ولیعهد عربستان سعودی بتواند انگلیسی ها و آمریکایی ها را قانع کند که ریاض جامعه ای تسامح‌پذیرتر از گذشته دارد.[2]

به دلیل این مشکل و معضل، بن سلمان به دنبال آن بود تا در سفر به انگلیس در دیدار با سرمایه گذاران این مسئله را تبیین کند که اقدامات وی در مورد دستگیری شاهزاده ها علیه فساد بوده و ارتباطی به حضور سرمایه گذاران خارجی ندارد. پس از این دیدار دفتر نخست وزیری انگلیس در بیانیه ای از امضای توافقنامه های تبادل تجاری و سرمایه گذاری به ارزش 65 میلیارد پوند توسط «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی و «ترزا می» نخست وزیر انگلیس خبر داد. البته بسیار سخت است که تصویر ایجاد شده در مورد ناامنی اقتصادی در عربستان به یک سفر ترمیم شود.

قراردادهای تسلیحاتی

انگلیس دومین شریک مهم عربستان در زمینه فروش تسلیحات و مسائل امنیتی محسوب می‌شود. شرکت‌های انگلیسی در حال فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی به ارزش میلیاردها دلار به عربستان هستند. دولت انگلیس که خود را برای شرایط اقتصادی پس از برگزیت آماده می‌کند، در تلاش برای بهبود روابط تجاری در دیگر بخش‌هاست. به همین دلیل، هم ترزا می نخست وزیر انگلیس و بوریس جانسون وزیر امور خارجه این کشور اخیرا به عربستان سعودی سفر کرده بودند. دولت ترزا مِی معتقد است که انجام مراودات تجاری بیشتر با سعودی‌ها و داشتن روابطی نزدیک‌تر با ریاض به رغم عقب مانده بودن حکومت این کشور مرتجع به نفع انگلیس است. در حال حاضر، حجم مبادلات تجاری عربستان با انگلیس حدود هشت میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود. دولت انگلیس از سعودی‌ها انتظار دارد این رقم را افزایش داده و به ده میلیارد دلار در سال برسانند. ایندیپندنت اواخر ماه نوامبر سال گذشته گزارش داد که از زمان آغاز جنگ یمن، انگلیس صادرات سلاح خود به عربستان را 500 درصد افزایش داده است. ایندیپندنت در این گزارش خود نوشت: در دو سال نخست آغاز بمباران‌ها در یمن، تسلیحاتی به ارزش بیش از 6 میلیارد دلار به عربستان فروخته شده است.[3]بنابراین یکی از اهداف بن سلمان از این سفر تلاش برای تثبیت روند فعلی خرید سلاح از انگلیس و متنوع سازی خریدهای نظامی بود.

بحران یمن

بحران سه ساله یمن تبدیل به نماد شکست سیاست خارجی عربستان شده است. محمد بن سلمان که به دنبال یک حمله سریع علیه انقلابیون یمن بود اکنون بیش از سه سال است که در باتلاق این کشور گرفتار شده است. به همین دلیل بن سلمان به دنبال آن است تا با استفاده از نفوذ کشورهای غربی مقدمات تحریم بیشتر انصارالله یمن را فراهم کند. پیش نویس اخیر شورای امنیت در مورد تحریم یمن نیز به پیشنهاد انگلیس بود. در جریان سفر بن سلمان به انگلیس موضوع یمن یکی از مهمترین مسائلی بود که بن سلمان سعی داشت تا حمایت های بیشتر لندن را جلب کند.

در کل می توان سفر بن سلمان به انگلیس را تلاشی در جهت کسب حمایت های انگلیس به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند اروپا از اصلاحات داخلی عربستان و همچنین ولیعهدی بن سلمان دانست. بن سلمان هرچند در عرصه داخلی موفق به برخی اصلاحات شده و مخالفان را سرکوب کرده است اما باید در عرصه بین المللی نیز بتواند مشروعیت کافی در جهت به قدرت رسیدن به عنوان پادشاه عربستان را کسب کند.

پی نوشت:

[1] http://alwaght.com/fa/News/123375/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

[2] http://www.ion.ir/News/335736.html

[3] http://www.mizanonline.com/fa/news/394165/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8E%D8%B4%D9%88%D8%AF

منبع:‌فارس