بیداری فلسطین؛ پایان رویای سازش
به گزارش گروه بین‌الملل دفاع پرس، در چهل و دومین سالگرد روز زمین در فلسطین، دنیا شاهد اعتراض چشمگیر مردم فلسطین و برخورد شدید و خشونت بار نظامیان رژیم صهیونیستی به تظاهرات مسالمت‌آمیز فلسطینیان است که بر همین اساس، طی 2 روز گذشته 16 نفر از معترضان کشته و تعداد زیادی نیز زخمی شده‌اند.
این تعداد کشته و زخمی از سال 2014 تاکنون بی‌سابقه بوده است. فلسطینیان روز تاسیس رژیم صهیونیستی و اشغال سرزمینهایشان در 15 می‌سال 1948 را یوم النکبه یا روز بدبختی می‌نامند. هر ساله به مناسبت سالگرد تصرف هزاران هکتار از سرزمین‌های فلسطینیان ساکن منطقه الجلیل در تاریخ 30 مارس 1967 (10فروردین 1346) که در آن شش فلسطینی کشته شد، فلسطینیان ساکن کرانه باختری، غزه و قدس تظاهرات می‌کنند.
تمرکز اصلی تظاهرات بر حق بازگشت پناهندگان فلسطینی به شهر‌ها و روستا‌هایی است که خانواده‌هایشان از زمان تاسیس رژیم صهیونیستی در سال 1948 از آنجا فرار کرده یا اخراج شده‌اند؛ اما تظاهرات دیروز در نوع خود کم نظیر بود که دلایل این موضوع را باید در تحولات چند وقت اخیر منطقه و تغییر در معادلات مربوط به مسأله فلسطین و طرح صلح اعراب و اسرائیل جست و جو کرد. تحولاتی که به طور حتم عامل ایجاد تحولات بسیار مهمی خواهد بود.
تاثیر تاریخ انتقال سفارت آمریکا در تشدید اعتراضات
پس از آن‌که دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در راستای طرح جدید واشنگتن برای حل مناقشه اعراب و اسرائیل موسوم به «معامله قرن» اعلام کرد که سفارت آمریکا را از تل آویو به قدس منتقل خواهد کرد موجی از تنش بین فلسطینیان و اسرائیل شکل گرفت. انتقال سفارت آمریکا به قدس در حقیقت به رسمیت شناختن استیلای اسرائیل بر این شهر مهم و استراتژیک و به عبارتی پایان تلاش‌های گذشته برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی خواهد بود. اگرچه این موضوع در سطح جهانی و منطقه‌ای با مخالفت‌های گسترده‌ای مواجه شد، اما تل‌آویو تلاش کرد تا از این طرح بیشترین منافع تبلیغاتی و سیاسی را کسب کرده و روحیه یاس و ناامیدی را در مردم فلسطین برای احیای حقوق خود غلبه دهد.
در همین راستا این رژیم روابط پنهانی با برخی دولت‌های سازکار عرب مانند عربستان سعودی، امارات و بحرین را در طی چند ماه اخیر به صورت علنی بیان می‌کند امری که پیشتر از بیان آن پرهیز می‌شد. در واقع تل‌آویو با این رویکرد جدید که می‌توان آن را حاصل دگرگونی در ساختار و نظم منطقه‌ای غرب آسیا طی تحولات پس از بار عربی و تغییرات در کادر سیاسی و رهبری ایالات متحده دانست، در تلاش بوده است تا همزمان با روند توسعه طلبی سرزمینی و پایان بخشیدن به ایده تشکیل دولت مستقل فلسطینی، هزینه‌های سیاسی و تهدیدات ناشی از واکنش‌های احتمالی فلسطینیان را خنثی سازد. به طور حتم باید اقدامات ریاض در تسریع روند عادی سازی روابط با اسرائیل و اعمال فشار بر گروه فتح برای پذیرش طرح ترامپ و همچنین قطع کمک‌های مالی به برخی آژانس‌های امداد رسانی فلسطینی (آنروا) و همچنین قطع مشروط کمک‌های مالی آمریکا به تشکیلات خودگردان را در همین راستا مورد خوانش قرار داد. اما با وجود تمامی این طرح‌ها تظاهرات گسترده مردم فلسطین در روز زمین، پیامی آشکار به همراه خود داشت که نشان از عکس العمل آن‌ها به زنجیره تحولات چندین ماه گذشته بود.
پایان میانجی‌گری آمریکا
پس از توافق کمپ دیوید دولت‌های مختلف آمریکا همواره سعی می‌کردند از خود چهره‌ای دو جانبه بین اعراب و اسرائیل و به صورت خاص‌تر بین تشکیلات خود گردان و اسرائیل نشان دهند. اما نتیجه این سیاست تاکنون برای مردم فلسطین رضایت بخش نبوده؛ زیرا اسرائیل از مرز‌های 1948 بسیار جلوتر آمده و عملا 15 درصد بیشتر از سرزمین فلسطین برای فلسطینیان باقی نمانده و از طرف دیگر از همان ابتدا 66 درصد مردم فلسطین آواره شدند که اکنون طبق آخرین آمار 6 میلیون فلسطینی آواره شده‌اند و در این میان واشنگتن همواره از اقدامات صهیونیست‌ها حمایت کرده است. طبق پیش بینی‌ها تا سال 2020 بیش از نیم میلیون نفر به این آوارگان افزوده می‌شود این تنگنایی روانی برای مردم فلسطین ایجاد می‌کند.
اما با روی کار آمدن ترامپ چهره واقعی سیاست خارجی آمریکا در موضوع تخاصم فلسطین و رژیم صهیونیستی آشکار شد و فلسطینیان به این حقیقت کاملا واقف شدند که هیچ‌گونه امیدی به وعده‌های آمریکا نمی‌توانند داشته باشند، زیرا در محاسبات صلح غربی- عربی هیچ جایگاهی برای آوارگان و بازگشت آن‌ها وجود ندارد؛ بنابراین یکی از انگیزه‌ها و پیام‌های مردم فلسطین در تظاهرات روز گذشته، اعلام موضع خود نسبت به آمریکا بود لذا پس از جلسه شورای امینت، نماینده آمریکا در موقعیتی انفعالی قرار گرفته بود و نتوانست موضع حمایتی واشنگتن را از جنایت سربازان صهیونیستی پنهان سازد.
پیامی به کشور‌های عربی
طی سال‌های اخیر دیگر خبری از مواضع حمایتی دولت‌های عربی بزرگ از فلسطینیان وجود ندارد و در مقابل برخی کشور‌های عربی به صورتی نرم در حال تغییر مواضع خود نسبت به دشمنی با اسرائیل هستند. مواضع عربستان ابتدا در حد یک انتقاد لفظی نرم نسبت به انتقال سفارت بود، اما هیجگونه اقدام عملی حتی برای همسویی سیاست کشور‌های عربی و اسلامی نسبت به این مساله انجام نداد. عربستان و امارات در پی قدرت‌یابی منطقه‌ای هستند و در این راه حاضر شدند بر سر آرمان مردم فلسطین نیز معامله کنند. سعودی‌ها در این راستا با کمک مصر سعی نموده‌اند گروه‌های فلسطینی را به سمت پذیرش شرایط اسرائیل هدایت کنند. اما بازخورد تضعیف حمایت عربستان و چند کشور عربی از مردم فلسطین اثر معکوسی داشته است. اعتراضات چند ماه اخیر فلسطینیان به‌ویژه تظاهرات 2 روز گذشته نشان داد که نهاد‌ها و جنبش‌های فلسطینی به این نتیجه رسیده‌اند برای جبران خلا حمایت کشور‌های عربی، تکیه بیشتری بر خود داشته باشند، زیرا از ابتدا نیز نهضت مقاومت فلسطین جایگاهی مردمی و مشی استقلال‌طلبانه داشت. مردم فلسطین نشان دادند بدون حمایت دولت‌های سازشکار عرب نیز به راه خود ادامه خواهند داد و تسلیم فشار‌های سیاسی این دولت‌ها نخواهند شد.
آینده اعتراضات فلسطین
با توجه به زمان‌بندی‌هایی که به صورت هماهنگ بین آمریکا و اسرائیل صورت گرفته و آمریکا به صورت پنهانی برخی از تجهیزات سفارت خود را به قدس منتقل کرده است، صف بندی‌های جدیدی در حال رخ دادن است. مردم فلسطین این اقدامات را مشاهده می‌کنند که در حقیقت تکمیل شدن سناریو‌های اسرائیل جهت تحقق رویا‌های صهیونیستی است؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود این تظاهرات ادامه پیدا کند. پایگاه اجتماعی و سیاسی جنبش مقاومت اسلامی در فلسطین بسیار قوی‌تر از گذشته خواهد شد، زیرا مردم فلسطین سرزمین خود را در معرض تهدید می‌بینند و بیم آوارگی بیشتر، نمی‌تواند با وعده‌های کمک‌های مالی یا تهدید قطع کمک مالی، نگرانی‌های آن‌ها را برطرف کند. از طرف دیگر با توجه به نقش مخرب موضوع انتقال سفارت و توسعه طلبی رژیم صهیونیستی در برهم زدن ثبات منطقه باید انتظار داشت روسیه که در پی حفظ ثبات خاورمیانه و باز تر شدن پای مسکو به تحولات منطقه می‌باشد، در آینده شاهد بیشتر شدن نقش روسیه در ارتباط با فلسطینیان باشیم.
البته مقامات اسرائیل این پررنگ شدن نقش روسیه را پیش بینی کرده بودند و نتانیاهو سعی کرد سفر‌های بیشتری به مسکو داشته باشد و دیپلماسی فعالی را در قبال مسکو پیش بگیرد، اما اگر پوتین بخواهد نقش ثبات ساز و قدرتمندی در منطقه داشته باشد اکنون می‌تواند با ضعیف شدن جایگاه آمریکا در بین مردم فلسطین و با استفاده از قرابت سرزمینی و داشتن حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل این نقش را برعهده بگیرد.
در نهایت می‌توان عنوان آرمان مردم فلسطین ریشه‌های تاریخی و هویتی دارد. عدم توجه به این نکته مهم در محاسبات وملاحظات سیاست منطقه‌ای آمریکا باعث ادامه یافتن اعتراضات مردم فلسطین و بروز انتفاضه جدید خواهد شد.
انتهای پیام/ 441
