به گزارش دفاع پرس از مشهد، حضور 13 یگان و رده از استان خراسان در دفاع مقدس کارنامه درخشانی از این خطه از کشورمان را در تاریخ به یادگار گذاشته است. تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی با نگاهی علمی و پژوهشی که منعکس‌کننده رشادت‌ها و حماسه‌آفرینی‌های رزمندگان خراسانی در این حماسه به‌یادماندنی است فرصتی را فراهم کرد تا با «جعفر بهرامی» مدیر اسناد و مدارک اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی به گفت‌وگو بنشینیم.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع پرس در مشهد به تشریح اقدامات صورت گرفته در حوزه تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
دفاع پرس: دانشنامه دفاع مقدس در تبیین و انتقال فرهنگ و معارف دفاع مقدس چه نقشی دارد؟
از آنجایی که دانشنامه دفاع مقدس مجموعه‌ای است مرجع، مستند و جامع که تمام وقایع دفاع مقدس استان را به صورت منظم و پیوسته شرح می‌دهد و رخدادها را بر اساس واقعیت ها و بدون هیچ گونه تحریفی و اعمال نظر شخصی بیان می کند؛ لذا هم در تبیین و هم در انتقال فرهنگ غنی دفاع مقدس به عنوان اصلی‌ترین منبع و اسناد مورد استفاده علاقمندان، پژوهشگران و... قرار می گیرد.
دفاع پرس: رویکرد دانشنامه دفاع مقدس علمی یا فرهنگی است؟
در بحث ساختار و اصول و روش ها، دانشنامه‌ها کاملاً رویکردی علمی و پژوهشی را دنبال می کنند. بر همین اساس است که این نوع از کتاب ها به عنوان اصلی‌ترین کتب مرجع در سطح جهان شناخته می‌شوند، ولی از آنجایی که موضوع دفاع مقدس یکی از مهمترین پایه‌های فرهنگی کشور محسوب می شود پس پرداختن به این موضوع علاوه بر دارا بودن از تخصص و دانش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق جهت نهادینه کردن این فرهنگ در بین آحاد جامعه از طریق بکارگیری نیروهایی است که بتوانند فرهنگ دفاع مقدس را آن گونه که اتفاق افتاده بیان کنند، پس می توان اینگونه بیان کرد که دانشنامه دفاع مقدس مجموعه‌ای است جامع، مستند و مرجع که فرهنگ غنی دفاع مقدس را به قلم و زبان علمی و استاندارد بیان می کند.
دفاع پرس: تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی از چه تاریخی آغاز شد و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
حدوداً از نیمه دوم سال 1395 بود که بر اساس ابلاغیات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس بحث تهیه و تدوین دانشنامه‌های دفاع مقدس استانی قوت گرفت و استان خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از استان‌های مؤثر و پیشتاز در دفاع مقدس از این امر استقبال کرد و زمینه ها و چارچوب اولیه آن را با افتتاح دبیرخانه دانشنامه دفاع مقدس در مدیریت اسناد و مدارک اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی به صورت مستقل شروع کرد.
با حسن توجه و دقت نظر مدیران اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان، تدوین دانشنامه دفاع مقدس به عنوان یکی از اولویت‌های کاری استان در دستور کار قرار گرفت و بعد از آن مراحل و روند اجرایی کار طبق برنامه اعلامی مرکز انجام شد که از مهمترین اقدامات صورت گرفته در این حوزه، می‌توان به شناسایی و انتخاب اعضای شورای علمی و برنامه‌ریزی، انتخاب مدیران گروه‌ها، برگزاری جلسات منظم و مستمر اشاره کرد.
به برکت و عنایت حضرت رضا (ع) و 17 هزار شهید استان خراسان رضوی، تا‌کنون توانسته‌ایم عملکرد خوبی را در این مدت زمان محدود داشته باشیم. یکی از مهمترین اقدامات صورت گرفته در راستای تدوین دانشنامه دفاع مقدس، معرفی و تبیین ضرورت دانشنامه نویسی در استان بوده است.
در تمام محافل، مجالس و نشست‌هایی که پیشکسوتان دفاع مقدس و یا جامعه ایثارگری خراسان رضوی در آن حضور داشتند مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان و یا دیگر همکاران به بیان اهمیت تدوین دانشنامه پرداخته‌اند و تا این لحظه کمتر کسی وجود دارد که از بحث دانشنامه نویسی دفاع مقدس مطلع نباشد.
در حوزه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی، فعالیت های خوبی صورت گرفته، ولی مطمئناً کافی نیست و باید به صورت مستمر تبیین دانشنامه نویسی دفاع مقدس در استان ادامه پیدا کند که برای این مهم برنامه‌ریزی و پیشنهاداتی نیز در دستور کار قرار دارد.
یکی دیگر از اقدامات مهم انجام شده، برگزاری کارگاه های آموزشی با حضور کارشناسان و اساتید از مرکز و استان است. تهیه نرم افزار جامع جهت ساماندهی، جمع بندی، ثبت و ضبط و جستجوی اطلاعات دانشنامه دفاع مقدس از جمله اقداماتی است که در حال انجام است. مراحل مقدماتی و نیز برنامه نویسی این نرم افزار انجام شده و در مرحله ویرایش قرار دارد و به زودی رونمایی خواهد شد. این نرم افزار می تواند یک دستاورد مهم برای نظم و انسجام بخشیدن هر چه بیشتر به تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی، مورد استفاده قرار بگیرد.
همچنین مرحله تدوین مداخل با همکاری مدیران گروه‌ها، یگان‌ها، پیشکسوتان دفاع مقدس و با محوریت دبیرخانه دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی انجام شده که در اردیبهشت ماه سال جاری با حضور مسئولین و کارشناسان مرکز دانشنامه و تاریخ جامع استانی، تعداد 1231 مدخل به تصویب رسید که به تفکیک گروه ها 533 مدخل مربوط به گروه «شهدا و اشخاص»، 380 مدخل گروه «نظامی و جغرافیا» و 318 مدخل گروه «فرهنگی و اجتماعی» را شامل می شود.
دفاع پرس: چه نهادها و دستگاه هایی در تدوین دانشنامه دفاع مقدس خراسان رضوی با اداره‌کل حفظ آثار دفاع مقدس استان همکاری داشتند؟
مهمترین بخش در تهیه و تدوین دانشنامه، همکاری و مشارکت جمعی تمام ادارات، سازمان‌ها، یگان ها و تشکل‌ها و گروه‌های ذیربط در موضوع تدوین دانشنامه دفاع مقدس است که در این خصوص کارهای ارزشمندی نیز در استان انجام شده که انعقاد تفاهمنامه همکاری با بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی با محوریت همکاری در تهیه و تدوین دانشنامه دفاع مقدس و استفاده از ظرفیت این بنیاد یکی از این اقدامات مهم است. این بنیاد علمی برای همکاری در بخش دانشنامه و هماهنگی لازم جهت استفاده از کتابخانه، یک کارشناس را یک روز در هفته به اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان مأمور کرده است.
همچنین در تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی، بسیج اساتید استان، یگانهای رزمی استان از جمله تیپ «21 امام رضا (ع)»، لشکر «77 پیروز ثامن الائمه(ع)»، قرارگاه «ثامن الائمه (ع)»، گروه «توپخانه 61 محرم»، گروه مهندسی «47 سلمان»، لشکر «5 نصر»، اداره‌کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان خراسان رضوی (در تهیه و تدوین مداخل گروه شهدا و اشخاص)، اداره کل جهاد کشاورزی استان، ستاد یادواره شهدای روحانیت خراسان رضوی، خانه آزادگان استان، مرکز بهداری شمال شرق سپاه پاسداران با اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان همکاری مستمر و مشارکت فعال داشتند.
دفاع پرس: محتوای دانشنامه استان بر چه مبنایی و از چه طریقی احصاء می شود؟
محتوای دانشنامه و یا تشکیل پرونده علمی دانشنامه استان، بر محور کلیه وقایع و اتفاقات مرتبط با دفاع مقدس استوار است و غیر از این را شامل نمی‌شود. برای مثال شهدای ترور و مدافع حرم و... اگر در دفاع مقدس نقش آفرین بودند در دانشنامه ثبت خواهند شد در غیر این صورت در دانشنامه دفاع مقدس استان به آن اشاره نخواهد شد.
بهترین و مؤثرترین منابع جهت تشکیل پرونده علمی دانشنامه، اسناد و مدارک موجود در مراکز اسنادی و یگان های استان، کتب و تولیدات، فیلم، عکس، صوت و تاریخ شفاهی فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس است. کنگره شهدای استان خراسان رضوی، اداره کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان، مرکز اسناد اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان خراسان رضوی، یگانهای استان، نهادها و تشکل های مرتبط با دفاع مقدس، صدا و سیما و آستان قدس رضوی مهمترین مراکز اسنادی به شمار می روند.
دفاع پرس: تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان چه زمانی پایان خواهد یافت؟ مجلدات دانشنامه دفاع مقدس استان را چه تعداد پیش‌بینی می‌کنید؟
طبق فرایند زمانبندی شده و ابلاغ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، تدوین این دانشنامه باید تا پایان برنامه 5 ساله ششم توسعه به اتمام برسد. اما همان طور که مطلع هستید استان خراسان رضوی با توجه به نقش و حضور تأثیرگزاری که در دفاع مقدس داشته و حجم کار بالای آن، با سایر استان های کشور تفاوت دارد و از طرفی تهیه منابع علمی و مرجع، نیازمند برنامه ریزی دقیق و پشتیبانی علمی و مادی و بهره گیری از تمام ظرفیت ها است که اگر تمام مسائل طبق برنامه پیش برود به حول و قوه الهی تا پایان سال 1400 شاهد خروجی دانشنامه دفاع مقدس استان خواهیم بود.
پایان تدوین دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی به حمایت و پشتیبانی از اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی و مجموعه ای که پیگیری این مأموریت را بر عهده دارد و در حقیقت زیر بنای تمام قسمت ها است بر می‌گردد.
مجلدات دانشنامه دفاع مقدس استان اگر بر مبنای شیوه نامه ابلاغی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس که هر 100 مدخل را یک مجلد پیش‌بینی کرده تدوین شود، دانشنامه استان خراسان رضوی، حدود 20 مجلد خواهد داشت که بر اساس حروف الفبا، تمام وقایع و اتفاقات دفاع مقدس استان را شرح می دهد.
دفاع پرس: در خصوص مباحث تخصصی همچون تشکیل پرونده علمی و یا مداخل توضیح دهید؟
مداخل به عنوان کلیدی ترین بخش دانشنامه به شمار می روند، که عبارت است از واژه ها، اصطلاحات یا موضوعاتی که ظرفیت تألیف یک مطلب علمی، مستند، مستقل، مفید و مرتبط را داشته باشند. برای مثال در گروه شهدا و اشخاص، سردار شهید «محمود کاوه» به عنوان یک مدخل معرفی شده است که باید برای آن پرونده علمی و مقاله تهیه شود. مداخل راه‌های رسیدن به مقالات و سایر موضوعات هستند که باید افرادی مطلع و آشنا با علوم و معارف دفاع مقدس در شناسایی و تهیه و تدوین آن نقش داشته باشند.
مرحله مدخل یابی یکی از مراحلی است که تا آخرین لحظه تدوین دانشنامه می تواند ادامه پیدا کند؛ زیرا بر اساس معیارهایی که برای گروه ها در نظر گرفته شده هر زمان ممکن است مدخلی که تا کنون مغفول مانده شناسایی و به لیست و جدول مداخل افزوده شود.
پرونده علمی به عنوان زیر بنا و محور تهیه مقالات محسوب می شود که عبارت است از مجموعه ای از اطلاعات مختلف از مداخل دانشنامه، از جمله فهرست منابع، منابع به همراه شناسنامه آن و مراحل تدوین و ارزیابی مقاله که جهت دستیابی به یک مقاله قوی و کامل و مستند ناگزیر به تشکیل پرونده علمی قوی و جامع و نیز نیازمند مشارکت فعال تمام اماکنی است که از این منابع برخوردار هستند.
دفاع پرس : اگر نکته مهمی است که اشاره به آن را ضروری می دانید بیان کنید؟
در پایان ضمن تشکر از تمامی رزمندگان و پیشکسوتان دفاع مقدس، دستگاه ها، تشکل ها و کسانی که اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس خراسان رضوی را در این مأموریت مهم یاری کردند، از زحمات اعضای شورای علمی و برنامه ریزی که مستمراً با مجموعه ارتباط و همکاری دارند، مدیران گروه ها که ما را در دستیابی به مداخل و اطلاعات اولیه یاری کردند تشکر می‌کنم.
امیدوارم که این کار بزرگ و ماندگار با حمایت همه جانبه تمام دستگاه ها و نهادها و مسئولان، به زودی به نتیجه مطلوب برسد تا بتواند نقش مهمی در انتقال فرهنگ دفاع مقدس به نسل حاضر و آینده ایفا کند.
انتهای پیام/
