به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، بحران مدیریتی در سینمای ایران و حضور نهادهای متفاوت در این حوزه سبب دامن زدن به مشکلات سینمای ایران شده و وضعیتی را به‌وجود آورده است که به سختی می‌توان امیدوار بود تا به شرایط مطلوب رسید. عمده‌ترین دلیل آن نیز همین تعدد مراکز تصمیم‌گیری در حوزه سینماست که گاهی این نهادها را در مقابل هم قرار می‌دهد.
در بخش اول گفت‌وگو با «جبار آذین» مباحثی چون وضعیت سینمای ایران، بحران مدیریتی سینما و جشنواره فجر مطرح شد. در قسمت دوم و پایانی این گفت‌وگو، آذین درباره سینمای ملی و مطالبات مقام معظم رهبری در خصوص سینما، نکاتی را بیان کرده است که در ادامه می‌خوانید.
دفاع پرس: آیا می‌توان گفت که با همه ضعف‌ها و کاستی‌هایی که بیان شد، ما دارای سینمای ملی هستیم؟
خیر. اصلا سینمای ملی نداریم، یکی از معضلات اساسی کشور نیز ریشه در همین مساله دارد. یعنی توجهی از سوی سینماگران به این مقوله دیده نمی‌شود. می‌توان گفت آثاری با گرایش‌های ملی داریم اما سینمای ملی به مفهوم کلی آن نه. وقتی چنین سینمایی نداریم سینمای ایرانی هم به معنای اخص کلمه نخواهیم داشت. چنین سینمایی در واقع باید نمایشگر فرهنگ، هویت و مناسبات جامعه ایران باشد. در حالی که اغلب آثاری که بر پرده سینماها می‌بینیم، تداعی کننده زندگی غربی است؛ مثلا شکل لباس پوشیدن و ارتباط شخصیت‌ها سنخیتی با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی ما ندارد.
گاهی کارگردانان با هدفی مشخص، زندگی و تفکر غربی را که در تضاد با زندگی اسلامی ـ ایرانی است در آثار خود ترویج می‌کنند. این نقیصه نشان دهنده این است که چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هنور نتوانسته‌ایم سینمایی با شناسنامه و هویت ایرانی ایجاد کنیم. چرا که سینمای ایرانی پیش از هر چیز باید با فرهنگ انقلاب و اسلامی ما همخوانی داشته باشد.
دفاع پرس: البته تلاش‌هایی در این زمینه شده اما می‌توان گفت کافی نبوده است؟
مسلما مدعیانی داشته‌ایم که خواسته‌اند به نوعی سینمای ایرانی خلق کنند اما در اقلیت بودند. در کنار آن کارگردانی هستند که با سهل انگاری، دانش کم، ناآگاهی نسبت به مسائل اجتماعی، ضعف دیدگاه مردمی و توجه به گیشه و سوداگرای و با غلو در نمایش مشکلات و با تلخ انگاری و سیاه‌نمایی سبب شده تماشاگر ایرانی در آثار این کارگردانان زندگی خود را نبیند. آثاری این چنینی به جای خدمت به مردم به دشمنان مردم خدمت می‌کنند. در مقابل کسانی هم با القای اینکه مردم ایران، مردمی شاد هستند چشم‌شان را به روی واقعیت‌ها می‌بندند و چیزهایی را به تصویر می‌کشند که بیش از آنکه واقعی باشند مورد تمسخر همان مردم قرار می‌گیرند.
دفاع پرس: در صحبت‌هایتان اشاره کردید که جشنواره فیلم فجر چندان به رسالتی که داشته عمل نکرده است. در حالی که ما باید سیاست‌های کلان سینمایی که همسو با ارزش‌های انقلاب باشد را در این جشنواره ببینم اما در عمل چنین نیست و جشنواره فجر از مبدا خودش که انقلاب اسلامی است، فاصله گرفته. دلیل این امر چه چیزی است؟
مهم‌ترین آن نداشتن مدیریتی مدبرانه در امور سینمایی است. تسلط نگاه دولتی را هم باید اضافه کرد که در پی آن نگاه‌های سیاسی و جناحی هم وارد تصمیم‌گیری‌ها می‌شود. جشنواره فیلم فجر در واقع با هدف خدمت به سینمای کشور و حرکت در مسیر تحقق سینمای ملی، حضور در عرصه‌های جهانی با هدف صدور انقلاب و پایندی به آرمان‌ها و ارزش‌های آن پی‌ریزی شد. تا مدتی توجه به این اهداف در برگزاری جشنواره فیلم فجر قابل مشاهده بود اما از دهه ۷۰ به بعد کسانی سکوی سینمای کشور را در اختیار گرفتند که جزو متخصصین سینما نبودند.
آنها با تزریق نگاه‌های غیر فرهنگی که ریشه در غرب داشت مسائلی را از این دست مطرح کردند که زمانه عوض شده و نیازی نیست در سینمای ایران آثار انقلابی و دفاع مقدسی ساخته شود و با این حربه در مقابل تولیدات ارزشی ایستادند و آن را از گردونه سینما خارج کردند. در حالی که ما هنوز چهار فیلم درست انقلابی نداریم. علی‌رغم این که حدود ۵۰۰ فیلم دفاع مقدسی ساخته شده ولی به زحمت ۱۰ فیلم به طور کامل به ارزش‌ها، مفاهیم و واقعیت‌های دفاع مقدس پرداخته است. این‌ها نشان دهنده غفلت، بی‌توجهی و کج‌روی مسئولین سینماست که باعث رانده شدن هنرمندان ارزشی از عرصه تولید آثار سینمایی کشور شده است.
ما این مساله را در جشنواره فیلم فجر که به عنوان آینه سینمای ایران شهره است مشاهده می‌کنیم اما از یک دهه قبل بویژه پنج سال اخیر جشنواره فیلم فجر به دلیل مواردی که توضیح داده شد از ارزش‌های جامعه فاصله گرفت و ما شاهد دور شدن این جشنواره از مبدا آن هستیم. این جشنواره که حالا با تقسیم جشنواره ملی و بین‌المللی دو پاره شده دیگر بیانگر ارزش‌های انقلابی نبوده و تبدیل به جشنواره‌‌های بودجه بر باددهی شده که مبلغ تلخ گرایی و مروج فرهنگ غربی است.
دفاع پرس: با همه موانع موجود در جشنواره فجر با آثار دفاع مقدسی ارزشمندی چون «ویلایی‌ها» روبرو هستیم. اما در مورد انقلاب باید گفت ابدا فیلمی ساخته نمی‌شود؛ دلیل کم اقبالی سینماگران به موضوع انقلاب چیست؟
سینماگر به حمایت احتیاج دارد، او برای تولید آثار انقلابی نیازمند سرمایه است، چرا که هزینه تولید فیلم بخصوص در حوزه تاریخ انقلاب بسیار بالاست. در همه جا ساز کار سینما مستقل از نهادهای دولتی است که همه امور سینمایی در آن‌جا شکل می‌گیرد و نهادهای دولتی اگر بخواهند فیلمی تولید کنند به این سازمان‌ها مراجعه می‌کنند و سفارش می‌دهند. بر خلاف جامعه ما که هر ارگان و نهاد و دستگاهی برای خودش فیلم می‌سازد، بدون آنکه به پیامدهای آن فکر کند. در چنین شرایطی حامی اصلی هنرمند، دولت می‌شود که نگاهش ممکن است با کارگردان همسو نباشد. دولت‌ها بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌ها و نظرات جناحی و سیاسی باید امکانات لازم را در اختیار فیلمسازانی قرار بدهند که می‌خواهند آثاری با مضمون تاریخ انقلاب تولید کنند.
دفاع پرس: در بحث ولنگاری فرهنگی که بارها مقام معظم رهبری نسبت به آن هشدار می‌دهند و کماکان به آن توجهی نمی‌شود چه نظری دارید؟ به عنوان نمونه از یک طرف جوانان را به رعایت حجاب و عفاف دعوت می‌کنیم و از طرف دیگر آن جوان در آثار سینما چیز دیگری می‌بیند. نتیجه این می‌شود که جوانان دچار نوعی دوگانگی فرهنگی می‌شوند برای عبور از این فضا چه باید کرد؟
متاسفانه با این واقعیت در جامعه مواجه هستیم که علی‌رغم توصیه‌های اکید رهبری در خصوص ولنگاری فرهنگی در عمل شاهد اجرایی شدن مطالبات ایشان نیستیم و با کمال تاسف این را در همه سطوح جامعه می‌بینیم. اگر از همان ابتدا در همان مسیری که رهبر انقلاب ترسیم کرده‌اند پیش می‌رفتیم اکنون شاهد تولید آثاری نبودیم که ولنگاری فرهنگی تبدیل به یک تهدید جدی برای نسل جوان شود. ولی این‌ها را نمی‌بینیم و در مقابل درگیر جدل‌های بی‌ثمر هستیم. عد‌ه‌ای هم از فرصت استفاده می‌کنند و اسب خودشان را می‌تازانند. کما اینکه در مسائل سیاسی نیز چنین رویکردی را شاهدیم.
مقام معظم رهبری بارها بر آینده برجام و نامطمئن بودن طرف مذاکره تاکید داشتند و بعد هم ما و جهانیان دیدند که فرمایشات رهبری چقدر درست و دوراندیشانه بود. اگر در عرصه فرهنگی نیز به مطالبات رهبری توجه شود بعدها شاهد این نخواهیم بود که بنشینیم و بگوییم که بله مقام معظم رهبری چنین وضعیتی را پیش‌بینی و گوشزد کرده بودند اما ما توجهی نکردیم، این که می‌شود عذر بدتر از گناه. وقتی ایشان تاکید دارند که این مسیر اسلامی ایرانی نیست. باید آن را اصلاح کنیم و این اصلاح، امروز باید انجام شود نه فردا و پس فردا. اگر وحدت نظر شکل بگیرد می‌توان امیدوار بود که معضلات فرهنگی اصلاح شود.
اگر غیر از این باشد راه به جایی نخواهیم برد. بیانات رهبری را نباید در حد شعار نگاه کرد بلکه باید آن را اجرایی کرد. حرف آخر اینکه سینما باید پاک سازی شود تا به نتایج مثبت و پرباری برسیم.
انتهای پیام/ ۱۶۱
