به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، کوروش زارعی مدیر مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری به همراه ایوب آقاخانی مدیر دفتر مطالعات و پژوهش این مرکز و سردبیر فصلنامه صحنه با حضور در پایگاه خبری حوزه هنری به بیان و بررسی آغاز فصل نخست دوره جدید چهارفصل تئاتر ایران این بار در حوزه هنری پرداختند.
زارعی در ابتدای این نشست با اشاره به مشکلات تئاتر شهرستان‌های کشور در دسترسی به نمایشنامه خوب و مناسب و دست اول اظهار داشت: کمبود نمایشنامههای خوب و موفق در تئاتر ایران همواره محسوس بوده و هست. به‌خصوص در دهه جاری هنرمندان تئاتر کشور با مشکلات بسیاری در دسترسی به نمایشنامههای خوب و مورد نیاز مواجه هستند. این مشکل در شهرستان‌های کشور که به امکانات تهرانی‌ها مسلح نیستند بیشتر است. در نتیجه از روزی که در مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری کار خود را آغاز کردم همواره به این موضوع نگاهی دغدغه‌مند داشته و دارم تا بتوانیم در تربیت نمایشنامه‌نویس به‌ویژه در شهرستان‌ها نقشی را ایفا کنیم. این دغدغه در شهرستان‌ها و استان‌ها که به شدت فقر نمایشنامه در آن‌ها وجود دارد خیلی بیشتر بوده و هست.
زارعی افزود: ما در مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری یک دوره 9 ماهه نمایشنامه‌نویسی متمرکز در استان‌ها به شکل منطقه‌ای و سراسری برگزار کردیم. پس از برگزاری این دوره، نشست‌های متعدد تخصصی با ایوب آقاخانی در مورد این موضوع با هدف برگزاری دوره‌های آموزشی نمایشنامه‌نویسی با خروجی گسترده‌تر و بهتر نمایشنامه و تربیت انسانی داشتیم. پس از این جلسات، گفت‌وگو‌ها و بررسی‌های بسیار تصمیم گرفتیم تا طرح موفقی که سالهای پیش با مدیریت ایوب آقاخانی در نمایشنامه‌نویسی کشور شکل گرفته بود را بار دیگر راه‌اندازی کنیم.
زارعی: چهارفصل تئاتر ایران، تولید نمایشنامه و سرمایه انسانی برای تئاتر کشور است
مدیر مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری ادامه داد: یکی از اهداف مهم ما از این کار علاوه بر تولید نمایشنامه خوب و با کیفیت برای تئاتر کشور، تربیت نمایشنامه‌نویس خوب آن هم در شهرستان‌های کشور است. در شهرستان‌ها استعداد‌های جوان و پویایی وجود دارد که فرصت معرفی و شکوفایی نداشته‌اند. همچنین اهالی تئاتر شهرستان‌ها به نمایشنامههای دست اول دسترسی نداشته و یا امکان هزینه برای تولید یک نمایشنامه تازه را ندارند. به این ترتیب مداوما مجبور به استفاده از نمایشنامههای قدیمی هستند. پس ما با برپایی چهارفصل تئاتر ایران هم نمایشنامه تولید می‌کنیم، هم نویسنده خوب تربیت می‌کنیم و هم به اقتصاد تئاتر شهرستان‌ها کمک می‌کنیم.
زارعی ادامه داد: علاوه بر این موارد، بی شک هنگامی که یک نمایشنامه‌نویس در شهر خود اقدام به نگارش می‌کند ابتدا به موضوعات اجتماعی محل زندگی خود می‌پردازد. در نتیجه مردم آن شهر اقبال بیشتری برای تماشای آن اثر دارند.
وی در پایان گفت: ما با بررسی‌های بسیار زیاد در نهایت به یک طرح آموزشی پودمانی رسیدیم. طرح چهار فصل تئاتر ایران، یک طرح مداوم است که هم تولید نمایشنامه و هم تو سرمایه انسانی برای تئاتر کشور دارد.
آقاخانی: چهارفصل تئاتر ایران به حقیقت مصادیق ملی بودن را در خود دارد
ایوب آقاخانی، موسس، طراح و دبیر پروژه جامع ملی چهارفصل تئاتر ایران، در خصوص این طرح گفت: این طرح هم از جهت جامع بودن قابل بحث است و هم از جانب ملی بودن قابل پردازش و بررسی است. چرا که به حقیقت مصادیق ملی بودن را در خود دارد.
آقاخانی در ادامه گفت: سال 1378 این پروژه را با حمایت صددرصدی مدیر کل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آن وقت یعنی حسین پارسایی راه‌اندازی کردم. به این ترتیب خواه یا ناخواه این پروژه با اسم و کارنامه من گره خورد و ثبت شد؛ بنابراین تجربه چهار سالهای که پشت این طرح از سال 87 تا 91 بود موجب شد تا کوروش زارعی که دغدغه تربیت درام نویس را در حوزه هنری دارد بار دیگر اقدام به فعال کردن این طرح کند.
وی افزود: نام این پروژه که یک دوره چهارساله موفق را پشت سر گذاشته بود تغییر نکرده و با همان نام به عنوان دوره جدید کار خود را آغاز خواهد کرد. شایان ذکر است که این دوره الزاما ربطی به دوره چهارساله خود ندارد. اما با توجه به حال خوبی که نویسندگان و مستعدان نمایشنامه نویسی غیر تهرانی در آن دوره چهارساله به دست آورده بودند، نام پروژه را حفظ کردیم. چرا که بی شک هر کس که نام آن را در خارج از پایتخت بشنود و با آن آشنایی داشته باشد خوشحال خواهد شد که بار دیگر این پروژه فعال می‌شود.
آقاخانی با اشاره به سابقه درخشان این طرح افزود: این پروژه 12 فصل موفق را پشت سر گذاشت و در فصل 13 متوقف شد. با خروج حسین پارسایی از مدیریت اداره کل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد هر مدیری که پس از وی آمد متوجه ارزش‌های این طرح نشد. با اینکه من بار‌ها برای ادامه این کار تلاش کردم، اما هر بار به در بسته می‌خوردم. چرا که مدیریت‌های بعد از پارسایی توان اداره هزینه‌ها تامین آن در آین پروژه را نداشت. به این ترتیب دست از کار کشیدم. تا اینکه کوروش زارعی در مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری با ایمانی که به این طرح دارد، بار دیگر از این طرح حمایت و به ایجاد مجدد جریان پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران اقدام کمک کرده است.
آقاخانی ادامه داد: بیش از 150 نمایشنامه در پیشینه 12 فصل این پروژه تولید و تعداد قابل توجهی نمایشنامه نویس به دایره نمایشنامه نویسان کشور افزوده شدند. برخی از این نویسندگان همانند آقای کامران شهلایی متولد طرح چهار فصل تئاتر ایران هستند.
آقاخانی: چاپ آثار برتر هر فصل از سوی انتشاره سوره مهر
سردبیر فصلنامه صحنه در خصوص چاپ و انتشار آثار این طرح گفت: آثار تولیدی قابل دفاع این طرح آموزشی در نهایت با همکاری انتشارات سوره مهر در قالب مجموعه نمایشنامه چاپ و منتشر خواهد شد.
وی افزود: به جای اینکه بگوییم سیزدهمین دوره و یا چهاردهمین دوره چهار فصل تئاتر ایران؛ آغاز این طرح را فصل اول دوره جدید می‌نامیم. اولین فصل دوره جدید ما با عنوان و موضوع «ایران در بستر تاریخ» کار خود را آغاز خواهد کرد. به این ترتیب اولین فصل ما به جمع آوری و تولید طرح‌ها و نمایشنامه‌هایی که به ایران در هر فضای تاریخی می‌پردازند مربوط می‌شود. این الزامی است و تصمیمی حساب شده است. چرا که لازم و ضروری است تا ما یک بار دیگر به تاریخ ایران در شرایط سخت کنونی آن بپردازیم. باید از تاریخ کهن تا تاریخ معاصر را واکاوی کنیم. چرا که نیاز مبرم به درس‌های تاریخ داریم تا از روز‌های ملتهب کشور و جهان به سلامت عبور کنیم.
آقاخانی در خصوص زمان‌بندی فصل اول دوره جدید این طرح گفت: از امروز تا نیمه مهرماه سال جاری فرصت دریافت طرح‌های نمایشنامه علاقه‌مندان غیر تهرانی وجود دارد. شایان ذکر است که این طرح اختصاصا به افراد غیر مقیم در تهران تعلق دارد. به این ترتیب هنرمندان غیر تهرانی هر گونه طرحی که مطابق با فراخوان است را باید تا نیمه مهر برای ما ارسال کنند. علاقه‌مندان به شرکت در این پروژه آثار خود را با ایمیل به آدرس بنده که در فصلنامه صحنه و فراخوان نیز آمده است در معرض کاوش و بررسی‌های ما قرار می‌دهند تا نتایج را به آن‌ها اعلام کنیم. پس از این مرحله طرح‌های دریافتی به هیئت علمی هر فصل که ما آن‌ها را با تناسب با موضوع و به فراخور شیوه کاری و اهداف انتخاب می‌کنیم تحویل داده می‌شود تا آن‌ها نظرات خود را در مورد هر طرح ارائه کنند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر کشور افزود: ما در مرحله اول هر فصل در پی طرح خوب نیستیم. بلکه در جست‌وجوی طرحی هستیم که نشان دهد نویسنده آن مستعد نمایشنامه‌نویسی است. ممکن است شخص علاقه‌مندی که برای ما طرحی را ارسال می‌کند تا کنون نمایشنامه ننوشته باشد. به این ترتیب ما آمادگی استقبال از هر گونه طرحی را داریم. فخر ما در سابقه این پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران نیز در کشف و معرفی چهره‌ها و استعداد‌های تازه در دنیای نمایشنامه‌نویسی کشور است.
آقاخانی: کارگاه آموزشی در هر فصل برگزار می‌شود
آقاخانی در مورد ادامه مراحل این طرح گفت: پس از جمع‌آوری طرح‌ها و انتخاب دقیق طرح‌هایی که به نظر گروه کارشناسی هیئت علمی ما مستعد نمایشنامه‌نویسی است وارد مرحله دوم می‌شویم. در این مرحله ما از طریق همان ایمیلی که علاقه‌مندان با ما در ارتباط هستند تماس می‌گیریم و آن‌ها را دعوت به توسعه طرح خود با ارائه نقطه نظرات ما می‌کنیم. همچنین در ادامه این مرحله از هر فصل از علاقه‌مندانی که طرح‌شان پذیرفته شده می‌خواهیم تا در کارگاه آموزشی ما شرکت کنند. این کارگاه‌ها توسط هیئت علمی هر فصل برگزار می‌شود. به این ترتیب هنرمندان و علاقه‌مندانی که طرح‌هایشان در هر فصل پذیرفته شده در حوزه هنری تهران برای شرکت در این کارگاه دور هم جمع می‌شوند. در این کارگاه تمام زوایای لازم در مورد نسخه نخستی که به ما ارائه دادند از سوی نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای به آن‌ها گفته می‌شود. سپس فرصتی به آن‌ها داده می‌شود تا نسخه نخست اثر خود را بازنویسی کنند. مدت زمان لازم برای بازنویسی نیز در هر فصل به شرکت‌کنندگان در کارگاه گفته خواهد شد. پس از این فرصت در زمان مقرر نسخه‌های نگارشی شرکت کنندگان جمع‌آوری می‌شود تا هیئت علمی آن فصل برای آخرین بار آثار را بررسی کنند. در این بررسی آثاری که واقعاً توانسته‌اند نظرات کارشناسی و اصلاحی مورد نظر هیئت علمی را روی اثر خود پیاده کنند و به یک مرز قابل دفاعی دست یابند از سوی همان هیئت علمی به ما معرفی شده تا ما فرایند چاپ آن نمایشنامه‌ها را آغاز کنیم. پس از این فرحله فصل به پایان می‌رسد و فصل تازه‌ای با موضوع و نگاهی نو و مجزا از فصل قبل آغاز خواهد شد.
وی با اعلام خبر برگزاری کارگاه آموزشی در هر فصل این پروژه ادامه داد: شایان ذکر است که در هر فصل تنها یک کارگاه با حضور شرکت‌کنندگان آن فصل در تهران برگزار می‌شود. این کارگاه‌ها بین 2 الی 7 روز متناسب با نیاز برگزار خواهد شد. هزینه‌های این کارگاه‌ها و اسکان شرکت‌کنندگان در آن تماماً به عهده مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری است. نه تنها کارگاه بلکه در تمامی مراحل برگزاری هر فصل هیچ هزینه‌ای از شرکت‌کنندگان دریافت نخواهد شد. به همین دلیل هم به این پروژه «جامع» و «ملی» می‌گوییم. چرا که این پروژه خدمتی به علاقه‌مندان و مستعدان نمایشنامه‌نویسی خارج از پایتخت است. تنها هزینه‌ای که شرکت‌کنندگان این طرح باید بپردازند، جدیت، علاقه و اهتمام لازم برای نمایشنامه‌نویس شدن است.
آقاخانی: امور استان‌های حوزه هنری نیز با ما همکاری خواهد داشت
آقاخانی با تاکید بر اخذ همکاری‌های لازم برای برگزاری این پروژه گفت: در برگزاری این پروژه امور استان‌های حوزه هنری نیز اعلام آمادگی کرده و این کار با همکاری و تهاتر میان مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری و امور استان‌ها انجام می‌شود. شکر خدا این طرح آنچنان قابل دفاع و سنجیده است که هر شخص و نهادی به هر شیوه‌ای که بتواند آن را یاری می‌کند. این موضوع شامل اشخاصی هم می‌شود که قرار است تا در هیئت علمی هر فصل ما را یاری کنند. بی‌شک هنگامی که با نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای این موضوع مطرح شود از ما موعد پرداخت حق و حقوشان را نمی‌پرسند و با دل و جان پای کار خواهند آمد. کما اینکه در سابقه برگزاری این طرح نیز همین بوده و ما گاه کمی دیر حق و حقوق هیئت علمی‌های هر فصل را پرداخت می‌کردیم. اما هیچ‌گاه آن‌ها در این پروژه برای دریافت مسائل مالی با من بحث نکرده‌اند. چرا که اعضای انتخابی برای هیئت علمی هر فصل نیز همانند من دغدغه توسعه و اصلاح نمایشنامه‌نویسی شهرستان‌ها را دارند.
وی با بیان برخی اهداف برپایی این دوره افزود: یکی از اهداف این دوره آموزشی کم کردن حداکثری فاصله درام‌نویسی پایتخت نسبت به خارج آن است. یعنی نوع نگاهی که به نمایشنامه‌نویسی پایتخت هست خیلی تفاوتی به نوع نگرش به نمایشنامه نویسی خارج از پایتخت نباشد. این موضوع به این معنا نیست که نمایشنامه‌نویسی پایتخت سطح ایدئالی دارد. اما ما معتقدیم فاصله‌ای ملموس میان نمایشنامه‌نویسی پایتخت در مقابل نمایشنامه‌نویسی خارج از پایتخت وجود دارد. هر چقدر فاصله نمایشنامه‌نویسی پایتخت با خارج از آن در کشور کم‌تر شود، فضای نمایشنامه نویسی کشور یکپارچه‌تر خواهد شد. به این ترتیب ضعف‌های آن قابلیت بیشتری برای مدیریت صحیح خواهد یافت. همچنین ظرفیت دریافت نکات اصلاحی لازم برای آن بیشتر خواهد شد.
آقاخانی ادامه داد: با وجود استعداد‌های بسیار قابل اعتنایی که در نمایشنامه‌نویسی شهرستان‌ها وجود دارد، اما همچنان در شهرستان‌ها موضوع نمایشنامه‌نویسی بیشتر اوقات مریدی و مرادی پیش می‌رود. این به معنای تقلید نمایشنامه‌نویسان نو پو و تازه‌کار با اجبار از یک نمایشنامه‌نویسی است که در دوره‌ای به هر شکل مطرح شده است. چرا که این دسته از علاقه‌مندان و نمایشنامه‌نویسان به جای تأسی جستن از قوائد علمی درام‌نویسی راهی برای نمایشنامه‌نویس «شدن» ندارند. ما می‌خواهیم تا فضای علمی به تئاتر و نمایشنامه‌نویسی خارج از پایتخت بیشتر تزریق شود.
آقاخانی: بخش ویژه چهل‌سالگی انقلاب در فصل اول وجود دارد
مدیر دفتر مطالعات و پژوهش‌هایس مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری با اشاره به چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران گفت: با توجه به چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی و نگاه متناسب مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری به این موضوع، بندی مختص به آن در فراخوان فصل نخست دوره جدید پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران آمده است. به این ترتیب، به مناسبت چهل‌سالگی انقلاب اسلامی، طرح‌های مربوط به این واقعه‌ی تاریخی در اولویت خواهند بود. همچنین در این فصل استثنائاً اثر برترِ خروجیِ فصل در زمینه تاریخ انقلاب اسلامی به تشخیص اعضای هیئت‌علمی فصل، به مناسبت چهل سالگی انقلاب، جدا از چاپ، کنار سایر آثار به شرط کیفیت لازم، جهت تولید و اجرا نیز حمایت خواهد شد. این بند تنها در فصل نخست دوره جدید ما آمده است تا به نوعی هم برکت‌بخش شروع ما در سال 97 باشد و هم فعالیت‌هایی که برای چهل سالگی انقلاب از سوی سازمان‌های گوناگون دنبال می‌شود، از سوی مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری سنجیده‌تر، دقیق‌تر و غیر شعاری انجام شود.
آقاخانی افزود: پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران همانند فصلنامه تخصصی صحنه زیر نظر دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری اجرا می‌شود. به این ترتیب میان فصنامه صحنه و این پروژه پیوندی ارگانیک برقرار می‌شود. چرا که ممکن است خارج از مجموعه نمایشنامه‌ای که برای چاپ به انتشارات سوره مهر معرفی می‌شود، نمایشنامههای دیگری از هر فصل این پروژه در فصلنامه صحنه چاپ شود. این کار به فراگیر شدن نمایشنامههای تولیدی این طرح کمک خواهد کرد. همچنین فصنامه صحنه مفتخر می‌شود تا وزنی را از فضای نمایشنامه‌نویسی کشور به دوش بگیرد.
وی با تاکید بر خرسندی از برگزاری موفق دوازده دوره این طرح در سالهای 87 الی 91 در اداره کل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: امیدوارم تا همچنان‌که من از صحبت درباره سابقه این پروژه احساس لذت می‌کنم، لذت وسیع‌تر و شیرین‌تری را بعد‌ها از حرف زدن در مورد این پروژه در مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری به کام ما بنشاند.
این هنرمند مطرح تئاتر کشور افزود: علاوه بر طراح و موسس این پروژه، دبیر برگزاری تمامی این فصل‌ها را نیز بنده به جهت نظارت دقیق بر عهده دارم. چرا که در غیر این صورت وحدت لحن این پروژه در فصل‌های گوناگون حفظ نمی‌شود.
آقاخانی: برخی نمایشنامه‌هاسی تولیدی این طرح در فصلنامه صحنه چاپ می‌شوند
آقاخانی که سابقه طولانی و موفق در تدریس هنر تئاتر دارد گفت: هر فصل پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران دقیقا مدت زمان یک فصل طبیعی یعنی سه ماهه را دارد. ما برای برگزاری فصل نخست دوره جدید این پروژه از پاییز کار خود را آغاز و ان‌شاءالله تا پایان سال جاری دو فصل را برگزار کنیم. به این ترتیب به استقبال سال 98 و برگزاری چهارفصل متوالی این پروژه در سال جدید برویم.
وی با تاکید بر اهمیت بیشتر برگزاری این دوره‌های نسبت به تولید نمایشنامه گفت: فرایند برگزاری هر فصل و مسیر آن از مقصد مهم‌تر است. یعنی اگر طی فرایند برگزاری این طرح نتوانستیم نمایشنامه قابل دفاعی را تولید کنیم خیلی برای ما اهمیت ندارد. چرا که ما در پی راه‌اندازی جریان صحیح نمایشنامه‌نویسی و تربیت نیرو‌های آینده نمایشنامه نویس در غیر پایتخت کشور هستیم. مسئله آموزش و ارتباط علاقه‌مندان به نمایشنامه‌نویسی با یک نمایشنامه‌نویس حرفه‌ای در پایتخت که آثار چاپ شده دارد و نمایشنامه‌هایش همواره روی صحنه می‌رود و امثال این‌ها ارزش، اهمیت بیشتر و با چشم‌اندازی درازمدت برای ما دارد.
آقاخانی در خصوص شیوه ارتباطی پله به پله علاقه‌مندان شرکت‌کننده در طرح در ارتباط با هیئت علمی هر فصل گفت: ارتباط اعضای هیئت علمی با علاقه‌مندان نمایشنامه‌نویسی غیر پایتخت برای پیش‌برد طرح تا تبدیل به نمایشنامه کامل می‌تواند به هر شیوه‌ای متناسب به شرایط هر عضو هیئت علمی و شرایط هر شرکت کننده باشد. ما در فرایند آموزش از هیچ وسیله ارتباطی دریغ نخواهیم کرد.
وی در پایان گفت: یکبار دیگر باید از زحمات و لطف بی‌دریغ حسین پارسایی زمان مدیریتش در اداره کل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از این طرح قدردانی کنم. چرا که اجازه تولد این پروژه را دادند و در مسیر بسیار ما را همراهی کردند. ان‌شاءالله هرکجا که هستند همچنان دغدغه‌های مشابه را داشته باشند.
فراخوان فصل نخست دوره جدید پروژه جامع ملی چهار فصل تئاتر ایران را از اینجا دریافت کنید.
انتهای پیام/ 112
