به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، کمتر از 2 ماه به اجرای مجدد تحریم‌های نفتی آمریکا باقی مانده و تلاش‌های مسئولان آمریکایی برای کاهش میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران به اوج رسیده است.
علی‌رغم تلاش‌های گسترده و پیگیری‌های «میدانی» مسئولان آمریکایی برای اجرایی شدن این تحریم‌ها که منجر به کاهش میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران در ماه‌های اخیر شده، مدیران وزارت نفت بخصوص امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران به عنوان مسئول اصلی فروش نفت کشورمان در این زمینه سکوت کرده‌اند و صرفا در اتاق‌های خود، نظاره گر تکرار کاهش چشمگیر میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران مشابه اوایل دهه نود هستند. این در حالی است که این امر به علت وابستگی شدید اقتصاد ایران به درآمد‌های نفتی، تبعات سنگینی دارد و فشار سنگین اقتصادی به دولت و مردم وارد می‌کند.
استفاده آمریکا از همه ابزار‌های خود برای اجرای حداکثری تحریم‌های نفتی
دولت جمهوری‌خواه ترامپ مشابه دولت دمکرات اوباما، از تمام توان خود برای عملیاتی کردن تحریم‌های نفتی بر ضد ایران استفاده می‌کند. در این کشور، وزارت خرانه داری با همکاری وزارت امور خارجه و وزارت انرژی، تحریم‌ها را تدوین می‌کنند و وزارت امور خارجه، از همه ابزار‌های خود برای متقاعد کردن سایر کشور‌ها را برای اجرایی کردن آن‌ها استفاده می‌کند. در دوره قبلی اجرای تحریم‌های نفتی (اوایل دهه 90)، وزارت امور خارجه آمریکا از همه توان و ظرفیت موجود در سایر دستگاه‌ها بهره برد و در سفر‌هایی که وزیر وقت امور خارجه این کشور به کشور‌های مختلف داشت، نمایندگان بلندپایه‌ای از وزارتخانه‌های خزانه‌داری و انرژی حضور داشتند و تمامی راه‌های همکاری این کشور‌ها با ایران را محدود می‌کردند. دقیقاً چنین روندی در ماه‌های اخیر نیز در حال پیاده سازی است یعنی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه فعلی آمریکا به کشور‌های خریدار نفت ایران سفر می‌کند تا برنامه تحریمی کشورمان به‌درستی اجرا شود. همچنین وزیر انرژی آمریکا با وزرای نفت برخی از تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان (عربستان و روسیه) دیدار می‌کند و رایزنی‌های لازم را برای دوران آغاز تحریم‌های نفتی با آن‌ها می‌کند. تمامی تحرکات آمریکا که دراین‌باره مطابق با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی انجام می‌شود و عملا این کشور تمامی ظرفیت‌های خود برای اجرای حداکثری تحریم‌های نفتی را بسیج کرده است.
تدبیر وزارت نفت در مقابله با تحریم‌های نفتی کجاست؟
با این وجود، وزارت نفت کشورمان نه تنها سناریو‌های دقیقی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا ندارد، بلکه شاهد نوعی بی‌تفاوتی دراین وزارتخانه بخصوص در امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران هستیم. مهمترین اقدام زنگنه در نیمه اول امسال، نامه‌نگاری با دبیرکل اوپک با هدف تاکید بر ضرورت پایبندی کشور‌های عضو اوپک به سهمیه‌ها بوده است. همچنین علی کاردر، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اقدام خاصی درباره مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا انجام نمی‌دهد. شاید علی اکبر پورابراهیم، مدیر عامل شرکت نیکو یعنی همان شرکتی که نقش بسیار مهمی در مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا در دوره قبلی اجرای تحریم‌ها ایفا کرد، تنها مدیر فعال وزارت نفت برای مقابله با تحریم‌ها باشد، ولی پورابراهیم هم جوانی 32 ساله و فاقد تجربه و مقبولیت کافی در داخل این وزارتخانه برای نقش آفرینی موثر در این زمینه است.
سعید خوشرو، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران و مسئول اصلی فروش نفت کشورمان هم فعالیت خاصی در زمینه مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا انجام نمی‌دهد و حتی حاضر نیست در فضای رسانه‌ای، جلوی این تحریم‌ها بایستد و روزه سکوت خود را بشکند. در واقع، صرفا کارشناسان این مدیریت هستند که به کشور‌های خریدار نفت ایران سفر می‌کنند تا جلوی کاهش صادرات نفت کشورمان همزمان با اجرایی شدن تحریم‌های آمریکا را بگیرند. به صورت خلاصه، ظاهرا مدیران ارشد وزارت نفت انگیزه‌ای برای مقابله با تحریم‌های آمریکا ندارند و یا منتظر امداد‌های غیبی در این زمینه هستند که با وجود رایزنی‌های گسترده و سطح بالای آمریکا با سایر کشور‌ها برای اجرایی شدن این تحریم ها، در اتاق‌های خود در تهران نشسته‌اند و کارشناسان خود را برای رایزنی به کشور‌های خریدار نفت ایران اعزام می‌کنند.
شاید بتوان کل صحنه درگیری مدیران ایرانی و آمریکایی درباره تحریم‌های نفتی را در این جمله خلاصه کرد: «مدیران آمریکایی با استفاده حداکثری از تمامی ابزار‌های خود به دنبال صفر کردن صادرات نفت ایران هستند، ولی مدیران ایرانی بدون انجام دادن اقدامات خاصی، صرفا به مردم کشورمان اطمینان می‌دهند که با توجه به شرایط بازار، صفر کردن صادرات نفت ایران غیرممکن است». انگار خط قرمز ایران و آمریکا در این جنگ اقتصادی تغییر کرده و موضوع اصلی، قطع کامل صادرات نفت کشورمان است و کاهش چشمگیر آن، اهمیت زیادی ندارد یا امری محتوم و غیرقابل پیشگیری است!
اعتراف وزرای نفت به ضعف شدید امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در زمینه بازاریابی
جالب است بدانید که این همه بی تفاوتی مدیران نفتی درباره مقابله با تحریم‌های آمریکا در حالی رخ می‌دهد که این جمله مشهور در میان کارشناسان و حتی در داخل وزارت نفت وجود دارد و حتی توسط برخی وزرای نفت دولت‌های مختلف صراحتا بیان شده است که: «این وزارتخانه نفت را نمی‌فروشد بلکه خریداران از او نفت می‌خرند». به عنوان مثال، بیژن زنگنه، وزیر نفت در مصاحبه با هفته نامه «صدا» در اواسط خردادماه 94 درباره توان بازاریابی ایران گفت: «بعد از بیش از صد سال تولید نفت در ایران، ما هنوز در زمینه بازاریابی نفت و فرآورده‌های آن، خیلی خیلی تازه‌کاریم. مدتهاست که می‌گویم توان فروش نفت و فرآوده‌های نفتی صنعت نفت بالا نیست. بلکه بیش از آنکه ما این محصولات را بفروشیم، خریداران می‌آیند و از ما نفت و فرآورده می‌خرند». همچنین سید شمس الدین حسینی، وزیر اقتصاد دولت‌های نهم و دهم در بخشی از جلد اول کتاب «محرمانه‌های اقتصاد ایران» (منتشر شده در سال 95) درباره این موضوع گفت: «به یاد دارم زمانی که آقای علی آبادی سرپرست وزارت نفت بود، به او گفتم: «واقعا برای من عجیب است که شرکت نفت با تلفن نفت می‌فروشد». علی آبادی لبخندی به من زد و گفت: «کاش با تلفن نفت می‌فروختند، با تلفن نفت از آن‌ها می‌خرند» یا آقای رستم قاسمی به عنوان وزیر نفت می‌گفت: «شاید قدیمی‌ترین و ناکارآمدترین سیستم فروش نفت در دنیا متعلق به ایران باشد»».
انحصار گرایی امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، مانع اصلی عرضه نفت در بورس
علی رغم ضعف شدید امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در زمینه بازاریابی نفت و میعانات گازی و ضرورت استفاده از روش‌های مختلف برای جلوگیری از کاهش آن‌ها در دوران تحریم، این بخش به عنوان فروشنده انحصاری این محصولات، هیچ تمایلی به استفاده از توان بخش غیردولتی در این زمینه ندارد. به همین دلیل هم با عدم همکاری مناسب، جلوی عرضه موفق نفت در بورس را در سال‌های 90 و 93 گرفت و در ماه‌های اخیر هم از پیشنهاد جهانگیری مبنی بر عرضه نفت در بورس با هدف بی اثر کردن تحریم‌های نفتی آمریکا، استقبال نکرد و اقدامی در راستای اجرایی شدن آن انجام نداد تا این راهکار مهم و موثر مقابله با این تحریم‌ها همچنان روی زمین باقی بماند.
در مجموع، تا زمانی که این رویکرد منفعلانه وزارت نفت و بخصوص امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران درباره مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا تغییر نکند، نمی‌توان امیدوار بود که ایران در این جنگ اقتصادی موفق شود و مجددا شاهد کاهش چشمگیر صادرات نفت و میعانات گازی نباشیم.
منبع: فارس
