به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، کتاب تاریخ شفاهی اسیرداری (میهمانان ناخوانده) نوشته نسرین نگاهبان خاطرات 20 راوی است که در سمت‌ها و پست‌های مختلف به نوعی با اسیران جنگی عراق در تماس بودند. از افراد عضو کمیسیون اسرای عراقی گرفته تا اعضای کمیته‌های زیرمجموعه آن و نیز فرماندهان اردوگاه‌های اسرا و نیز اسقفی از کلیسای آشوری‌های تهران.
کتاب سخن از انسان‌هایی دارد که نه‌تنها در میدان‌های جنگ صحنه‌هایی بی‌همتا از شعور انسانی آفریدند؛ بلکه در اردوگاه‌های اسرای عراقی نیز که به‌ظاهر نیروی نگه‌دارنده غالب و اسرا مغلوب بودند، نماینده فرهنگی کشور خود شدند و در این مواجهه انسانی موجبات سربلندی ملت ایران را فراهم کردند.
موضوع نگه‌داری از اسرا بخش مهمی از تاریخ دفاع مقدس به‌حساب می‌آید. با آغاز نبرد میان قوای 2 کشور ایران و عراق نیروهای ایرانی موفق به دستگیری و انتقال تعداد زیادی از نفرات دشمن به اردوگاه‌های نگه‌داری اسیران شدند. وضعیت نگه‌داری اسرا در این اردوگاه‌ها نشان از تفاوتی بارز و آشکار میان 2 کشور داشت. ملت ایران در نحوه اسیرداری نیز همچون سایر فعالیت‌های خود در عرصه دفاع مقدس صحنه‌هایی بی‌بدیل و درخشان آفرید. صحنه‌هایی که تحسین دوست و دشمن را برانگیخت و برگ زرینی بر دفتر افتخارات ملت ایران افزود.
چنان‌که از نام کتاب پیداست، اسیران در جمهوری اسلامی با توجه به رهنمودهای رهبر انقلاب به‌عنوان «میهمان» پذیرفته شدند و نیروهای نگه‌دارنده به‌مدت 20 سال میزبان آنها بودند. در خاطرات امیر سرتیپ‌دوم مهندس تمیزراد چنین نقل شده که نخستین کسی که اسیران را به عنوان میهمان نام برده، شهید خرازی در زمان فرماندهی اردوگاه منجیل بوده است.
رفتار انسان‌دوستانه ایرانیان با اسرای عراقی الهام گرفته از دستورات دین مبین اسلام، روایات باقی‌مانده از امامان و رهنمودهای رهبر و بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران امام خمینی (ره) بود. ایشان در پیامی که به «منشور حضرت امام خمینی (ره) در رفتار با اسرا» معروف شد نیروهای نگه‌دارنده را به خوش‌رفتاری با اسیران فراخواندند تا آنها طعم شیرین رحمت و بزرگواری اسلام را بچشند. امام معتقد بودند که چه بسا این اسیران با اجبار و تهدید به مرگ خود و خانوادههایشان به جبههها فرستاده شده بودند و لذا باید شرایط تحول را برای ایشان فراهم کرد.
تاریخ نشان داد که روش نگه‌داری اسرا موجب شد که تعداد زیادی از این اسرا حاضر نشوند به مملکت خود بازگردند. برخی از آنها به ایران پناهنده شدند و بعضی نیز در قالب احرار به ارتش ایران پیوستند و پابه‌پای دلاورمردان ما به مبارزه با ارتش صدام پرداختند و حتی تعدادی هم به شهادت رسیدند.
مطالعه نحوه رفتار نیروهای نگاهدارنده اسرا در ایران و مستندات موجود نشان‌دهنده این است که آنها در طرز رفتار با اسرای عراقی نه‌تنها پایبند دستورالعمل‌های بین‌المللی بودند؛ بلکه در بسیاری موارد فراتر از آن عمل کرده‌اند. پس از صدور فرمان تاریخی حضرت امام (ره) و نیز با توجه به رشد قابل توجه تعداد اسرا در عملیات فتح‌المبین، در تاریخ 13 فروردین 61 در جلسه شورای عالی دفاع با حضور رهبر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران فرمان تشکیل کمیسیونی تحت عنوان «کمیسیون اداره اسرای جنگی» صادر شد. این سازمان تخصصی و مستقل مسئول آن بود که تشکیلاتی منسجم و قانونی برای سیاست‌گذاری در امر طراحی منشور نگه‌داری اسرای عراقی و حمایت از اسرای ایرانی در بند کشور عراق را تحقق بخشد.
برای این کمیسیون کمیته‌ها و بخش‌هایی در نظر گرفته شد که به‌عنوان بازوان اجرایی، هر یک بخشی از کارهای اردوگاه‌های اسرا را بر عهده گیرند. این بخش‌ها عبارت بود از: دبیرخانه کمیسیون، کمیته فرهنگی، کمیته بهداشت و درمان، کمیته کار ـ بوفه، کمیته تشخیص و تفکیک و اطلاعات، کمیته تبلیغات و روابط عمومی، دادگاه ویژه اسرا و کمیته تبادل اسرا.
در خاطرات ذکر شده، طرز کار و فعالیت‌های هر یک از این کمیته‌ها و تاثیر آن بر اسرای عراقی تبیین شده است. خاطراتی که گاه اشک را به دیده خواننده می‌آورد و او را به حیرت وامی‌دارد. بیان خاطرات در فیلم‌های ضبط شده، به‌صورت مصاحبه تاریخ شفاهی و در قالب پرسش و پاسخ بوده که در این کتاب متن به‌صورت یکدست درآمده، سوالات مصاحبه حذف و تنها به ذکر پاسخ افراد در قالب خاطره بسنده شده است.
با توجه به اینکه موضوع «اسارت و اسیرداری» از بخش‌های ویژه‌ای است که کتابخانه تخصصی جنگ به آن توجهی خاص دارد، مطالعه این کتاب را که توسط «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس» به زینت نشر آراسته شده است را به علاقمندان این حوزه پیشنهاد می‌کنیم.
اسامی افراد مصاحبه شونده در این کتاب به شرح ذیل است:
امیر سرتیپ عبدالله نجفی، رئیس دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی معظم کل قوا و کمیسیون‌های اسرا
امیر سرتیپ دوم رحیم رستمیان، معاون هماهنگ‌کننده کمیسیون‌های اسرا
دکتر سید محمودرضا آقامیری، رئیس کمیسیون اسرای ایرانی
اصغر عزیزی، رئیس کمیسیون اسرای ایرانی و کمیته کار
عسگر روح‌نواز، دبیر کمیسیون‌های اسرا
سروان مختار برهانی، مسئول کمیته کار اردوگاه کهریزک
مجید شاه‌حسینی، مسئول دبیرخانه کمیسیون اسرای ایرانی
سروان محمدتقی آتش‌دست، از کارکنان کمیته کار و رئیس نمایشگاه آثار اسرای عراقی
امیر سرتیپ دوم اسماعیل رادمنش، فرمانده اردوگاه دژبان مرکز
امیر سرتیپ دوم مهندس‌جهانگیر تمیزراد، نماینده نزاجا در کمیسیون اسرای عراقی
دریادار دوم حسن حسنی، فرمانده اردوگاه نیروی دریائی کهریزک
سرهنگ احمد حافظ اکبریان، فرمانده اردوگاه دژبان مرکز
سرهنگ فرج‌الله پرنیا، فرمانده اردوگاه دژبان مرکز
سرهنگ ابوالفضل نوروزی، اردوگاه پرندک، رکن 2 دژبان
سرهنگ علیرضا غريب، فرمانده اردوگاه حشمتیه
سرهنگ سیدحسین مصطفوی، فرمانده اردوگاه دژبان مرکز
سرهنگ حسین اعتمادی، نماینده نزاجا در کمیسیون اسرای عراقی
سرهنگ محمدحسن شايان‌فر، کارشناس اداره دوم سماجا
سرهنگ محمدمهدی كتيبه، رئیس اداره دوم سماجا
رمزی، اسقف کلیسای آشوری‌های تهران
انتهای پیام/ 131
