با همفکری و هم‌گامی می‌توان به تراز امنیت حداکثری دست یافت

در این یادداشت آمده است: مایلم دراین مجال کوتاه نکاتی چند را در باب امنیت و نقش مردم در ایجاد و بسط و گسترش آن به سمع عزیزان برسانم. تلاشم بر آن است تا آنجا که ممکن است حرف و سخن خود را با داده و یافته متقن پژوهشی مستند سازم.

 

قبل از هر چیز ضروری است مراد و منظور خود را از دانش واژه (مفهوم ) امنیت روشن سازم.

 

چه، تعریف واژگان و تدقیق قلمرو معنایی مفاهیم به هم فهمی و درک بین الاذهانی را تسهیل می کند. به باور من امنیت یک حالت (state ) است . وقتی آدمی در چنین حالتی قرار می گیرد احساس رهایی از تنیدگی به او دست می دهد. او از دلهره و تشویش و بیم و هراس فارغ می گردد و به احساس آرامش ، اطمینان و حتی شور و شعف دست مییابد. به بیان و تعبیر دیگر می توان امنیت را از میان راندن تهدید و فرا چنگ زدن فرصت برای رشد و بالندگی و تحول همه جانبه تلقی کرد.

 

 امنیت دارای دو بُعد است. یکی درونی (internal) و دیگری بیرونی (external). برخی محققان و اندیشمندان بعد اول را  امنیت روانی  (mental security) نام می نهند و بُعد دومین را  امنیت اجتماعی  (social security) تعریفی که در بند پیش به دست دادم ناظر بر هر دو بُعد بود. بُعد اول همان حالت و وضعیت خلقی / ذهنی / احساسی است که رهایی از تنش و استرس را برای فرد به ارمغان می آورد و بُعد دوم فروکش کردن دامنه تهدیدهایی است که امکان زیست مطلوب ، فرابالیدن و گام در راه تعالی نهادن را از آدمیان میستاند. این دو، پیوند و ارتباط وثیق و پایداری با یکدیگر دارند. این ادعا از شواهد پژوهشی پرشماری برخوردار است. به عنوان نمونه ای از این شواهد می توان به نتیجه یک فرا تحلیل (meta analysis) اشاره کرد. در آن فرا تحلیل 10 پژوهش صورت گرفته در این قلمرو به صورت روشمند و دقیق مورد تحلیل قرار گرفتند . نتیجه نشان داد که بین این دو بعد امنیت، همبستگی (corre lation) 66/0 (66/0 = r) وجود دارد.

 

این ضریب نیز در سطح 01/0 > p معنی دار است. یعنی با افزایش یکی از این دو نوع امنیت بر میزان دیگری نیز افزوده میشود. لیکن ، نباید فراموش کرد که ضریب همبستگی 1 نیست. یعنی اینگونه نیست که اگر بُعد اجتماعی امنیت کاملاَ محقق شد، بُعد درونی ( روانی ) نیز صد درصد محقق میشود.

 

 از شواهد پژوهشی چنین پیداست که بُعد روانی (درونی ) امنیت متاثر از شمار فراوانی عامل و متغیر است.

 

 در یک تحلیل رگرسیون چند متغیره مشخص شد که اولاً: این هشت عامل حدود 70 درصد واریانس امنیت روانی را تبیین می نمایند. ثانیاً سهم برخی عوامل، نظیر سبک زندگی، باورهای مذهبی و مهارت های زندگی ، بیش از سایر عوامل است.

 

بُعد بیرونی ( اجتماعی ) امنیت نیز متاثر از دامنه وسیعی از پارامترها و متغیرهای ناهمگون است . برخی از آن عوامل عبارتند از:

 

بر اساس شواهد متقن آماری ( و تحلیلهای جامعه شناختی ) این هشت عامل نیز قادرند حدود 80 درصد کل واریانس پدیده امنیت اجتماعی را تبیین نمایند.

 

منظر و رویکردی که از آن سخن به میان آمد ( منظری که امنیت را به دو نوع درونی و بیرونی دسته بندی میکند) تنها منظر نظری موجود نیست . بلکه از منظرهای دیگر نیز می توان به مداقه روشمند در ابعاد مفهوم امنیت پرداخت . بر اساس یکی از این رویکردها امنیت را می توان حداقل به هفت دسته ، دسته بندی کرد. آن هفت قسم عبارتند از: جانی ، شغلی ، روانی ، اجتماعی ، ناموسی ، مالی و ملی.

 

گو اینکه این هفت نوع نیز پیوند و ارتباط وثیقی با یکدیگر دارند. به عنوان نمونه در پژوهشی که ما چندی پیش در معاونت اجتماعی ، در سطح ملی به سامان رساندیم دریافتیم که همبستگی این هفت قسم امنیت با یکدیگر از 38/0 تا 80/0 است . یعنی با در دست داشتن داده متقن پیرامون یکی از آنها میتوان تا حدودی به پیش بینی آن چند نوع دیگر پرداخت.

 

اخیراَ نیز از نوع دیگری امنیت سخن به میان آمده و برخی از اهالی علم و دانش پژوهش هایی را در خصوص آن به سامان رسانده اند.

 

بُعد اول عناصری نظیر امنیت مواد خوراکی و اقتصادی ، زیست محیطی ، جانی و جز آن را در بر می گیرد. بُعد دوم ناظر بر هویت آدم ها ( و تحقیر نکردن آنها ) ، امکان فعالیت و تلاش فرهنگی ، مسائل حقوقی و نظیر آن است و بُعد سوم نیز مولفههایی نظیر عدم تبعیض جنسیتی ، عدم قانون گریزی، رعایت عدالت و نظایر آن را پوشش می دهد.

 

پنج . صرفنظر از اینکه از چه منظری به امنیت بنگریم ، همه ما ، همانند نظریه پردازانی که تامل در زوایای آشکار و نهان امنیت را مورد مداقه علمی قرار داده اند ، اذعان داریم که امنیت یکی از نیازهای اساسی آدمی است. چه ، اگر این نیاز در سطح بهینه و مطلوب برآورده نشود امکان رشد و تعالی و شکوفایی از میان رانده میشود ؛ و جالب است بدانیم که کنش های هنرمندانه و فعالیت در قلمروهای زیبایی شناختی بیش از هر کنش و فعالیت دیگری به بستری عاری از عوامل مخل امنیت نیازمندند . چه ، محیط ایمن ذهن آدمی را مهیای کنجکاوی و ایده پردازی خلاقانه می نماید . نیازی به حجت نیست که یک اثر فاخر و ماندگار هنری (اعم از عکس ، فیلم ، تصویر نوشته و شعر ) اثری است که نشانی از خلاقیت ونوآوری دارد.

 

در ضرورت و اهمیت امنیت همین بس که گفته می شود آدمی اگر در طول حیات اجتماعی خود از دیر باز تاکنون حتی اگر روبه جنگ و تخاصم و کارزار نیز رو آورده است از آنرو بوده است که امنیت خود را (از حیث جانی ، قلمرویی ،اقتصادی ،سیاسی و...) تضمین و تقویت کند. یعنی ، آدمی ممکن است برای دست یابی به امنیت به هر کاری روی آورد . چرا که او می داند (اگر امنیتش سلب شود زیستش نیز ناقص خواهد بود و چه زیبا گفته اند که زندگی را باید کامل زیست.

 

شش. چندی است که در امنیت اخلاقی رویکرد دولت – محور به کناری نهاده شده است و جای آن را رویکرد مردم – محور (یا عموم پایه ) گرفته است.

 

براساس این رویکرد، امنیت تنها زمانی حداکثری و رضایت آمیز خواهد گشت که هر کس ،صرف نظر از جنسیت ،شغل، موقعیت اجتماعی و...، سهم و نقش خود را در آن ایفا کند . چه،حتی اگر دولت و نهادهای آن ، به ویژه پلیس ، تمامی امکانات و توان و پتاسیل خود را بکار بندند تا امنیت حداکثری را در جامعه پدید آوردند وجامعه را آنگونه که لازم است انتظام بخشند ، اما مردم در این خصوص اهمال بورزند و گام فراسو ننهند،بی هیچ تردید و گفتگویی جامعه روی نظم و امنیت به خود نخواهد دید.

 

هفت. به باور من مردم به اشکال مختلف می توانند به ایجاد و بسط امنیت یاری رسانند . به عنوان مثال خانواده ها می توانند با تمرین قانونمندی و نظم در منزل ، زمینه قانونگرایی وهنجارپذیری را در جامعه مهیا سازند . ناگفته پیداست که اگر شمول قانونمندی و هنجار پذیری در جامعه گسترش یابد بی درنگ جامعه به سوی ایمنی و آرامش سوق می یابد.

 

اما، ضمن اذعان به سهم و نقش همگان در بسط امنیت در جامعه ، تامل در تجارب ممالکی که به تراز امنیت حداکثری نزدیک شده اند نشان داده اند که دو گروه بیش از دیگران می توانند به بسط امنیت یاری رسانند: یکی از آن دو ، نخبگان و هنرمندان فعال اند و دیگری اعضای سازمان های مردم نهاد (سمن ) ها.

 

فراموش نکنیم گاهی یک قطعه عکس می تواند آنچنان احساس امنیتی را در ذهن مخاطب پدید آورد که ردپای آن تا مدتها محو نگردد. عکس آن نیز صادق است. چه بسا یک اثر هنری یا یک سخن نسنجیده و نیندیشیده می تواند آرامش را از جماعتی سلب کند.

گروه دوم، یعنی اعضای سمنها ، نیز می توانند نقش ماندگار و پایا و ژرفی در ایجاد و گسترش امنیت عمومی ایفا کنند.

آنها می توانند با،افزایش آگاهی عمومی، پرورش احساس مسئولیت اجتماعی، کمک به شکل گیری و تقویت انسجام اجتماعی و احساس همبختی عمومی و پرورش خود اتکایی نسلی پرورش دهند که تمام گامهایش در جهت ایجاد امنیت است.

 

خلاصه آنکه، تنها با همفکری، همراهی، همکاری و همگامی است که می توانیم به تراز امنیت حداکثری دست یابیم.

 

انتهای پیام/